فرهنگ تحفه‌الاحباب حافظ اوبهی که در سال ۱۵۳۰م درزمینۀ لغت فرس اسدی طوسی تألیف شده است، یکی از سرچشمه‌های معتمد ادبی دربارۀ تاریخ ادبیات، به‌ویژه گردآوری و تحقیق اشعار و ابیات پراکندۀ فارس و تاجیک در سده‌های دهم و یازدهم میلادی به‌شمار می‌رود. اولین مقالۀ تحقیقاتی که عبدالرئوف فطرت براساس یکی از نسخه‌های قلمی این کتاب نوشته، تا به امروز اهمیت علمی خود را ازدست نداده است. در مقا...

الف. موضوع و طرح مسئله (اهمیت موضوع و هدف): همانطور که میدانیم اشعار حافظ به کرات ترجمه شده و با هر ترجمه معانی جدید پدیدار گردیدهاست. در اینجا سوالی که به ذهن متبادر میشود این است که آیا خوانشهای متعدد از هر شعری امکان پذیر است؟ آیا میتوان دیدگاهی نو اتخاذ نمود که معنا را مرجعی متعالی و دستیافتنی فرض نکرده و قائل به تکثرگرایی باشد؟ در این راستا نیاز به چنین دیدگاهی احساس میشود تا بتوان به خوا...

فصل اول شامل مختصری از احوال و آثار حافظ شیرازی است که پس از توضیحی درباره ی ادبیات فارسی میان قرن های 8 تا 10، وارد بحث درباره ی احوال و آثار فضولی بغدادی می شود. در فصل دوم پس از اینکه درباره ی رند و بازتاب آن در ادبیات صحبت کرده ایم، مضامین قلندرانه، رندانه و مغانه، ابتدا در غزل های حافظ و سپس فضولی آورده شده و پس از بررسی، مقایسه ای میان این مضامین صورت گرفته است. با بررسی هایی که در این فص...

چکیده بررسی اشعار اجتماعی دیوان حافظ ابراهیم نام و آوازه ی حافظ ابراهیم شاعر مشهور ملی گرای مصر در صحنه ی ادبیات معاصرعرب نامی کاملأ آشناست. او یکی از پرچم داران نهضت ادبی وشعر ملی محسوب می شود که در پرورش روحیه ی ناسیونالیسم عربی نقش بسزایی را ایفا نموده است. در اواخر قرن هیجدهم و اوایل قرن نوزدهم میلادی ، نهضت ملی گرایی آغاز شد. اولین مرحله ،آن زمانی بود که مصری ها در برابر حمله ی اشغال گر...

چکیده: «بینامتنیت» یکی از شاخه های مهم نظریه پست مدرن و از شیوه های جدید در نقد آثار ادبی و هنری است. در دهه های اخیر این نظریه و مطالعات مربوط به آن در بین منتقدان آثار ادبی رواج روز افزون داشته است. براساس این نظریه، آثار ادبی و هنری – خواه یک رمان، یک شعر و یا یک تابلوی نقاشی – از اجزایی ترکیب یافته و ساخته شده اند که از پیش موجود بوده اند و این آثار اصالت و یکتایی ندارد. کارکرد این نظریه د...

میرزا علی­رضا، مشهور به میرزا آقاجان و متخلص به پرتو، شاعر و خوش­نویس سده 13 (ق/19 م) میان سال­های 1213 تا 1304 هجری قمری حیات داشته است. وی از خطاطان برجسته دربار ناصرالدین شاه بوده و مجموعه خوش­نویسی­های ایشان به هم­راه قرآنی مذهَّب، در کتاب­خانه­های ملک و سلطنتی سابق محفوظ است. دیوان اشعار ایشان متشکل از غزلیات، قصاید و قطعات بوده که در مضامینی چون: مدح، وصف، وعظ و حکمت سروده شده و توسّط نگارند...

رقابت دولت استعمارگر بریتانیا با آغاز قرن نوزدهم در ایران و اواخر آن در مصر آغاز شد. این رویداد که با هدف غارت ثروت ملی دو کشور بود، بازتابی وسیع در ادبیات داشت. در این پژوهش دیدگاه های میرزاده عشقی و حافظ ابراهیم در باب استعمارستیزی به صورت مقایسه ای مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به اینکه هر دو شاعر در دوره زمانی تقریباً هم سانی می زیسته اند، اشتراکات زیادی میان افکار آن ها دیده می شود. ای...

پیشگفتار تحقیق و پژوهش درباره ی حافظ و شعر او بسیار است، اما اندیشه های بلند این شاعر بلند آوازه ی فارسی در باغ سرسبز سخن پارسی همچنان رازناک و رمزگونه پابرجاست و محقّقان را برآن می دارد تا زوایای پنهان این اندیشه ها را در اشعار پربار او هویدا نمایند. تحقیق موجود، نگاه حافظ به جهان و مافیها را از پنجره ی طبیعت نشان داده و سعی دارد اشعار زیبای این شاعر آزاداندیش را با محوریت گل و گیاه، مورد ب...

ماهیّت و محتوای بسیار متنوّع شعر حافظ به حدّی است که شهرت او را در اکثر نقاط دنیا منتشر کرده است و همین امر باعث شده که نه تنها محقّقان ایرانی بلکه دانشمندان سایر نقاط از جمله شبه قارّه هند را برآن داشته است که شعر حافظ را شرح و تفسیر کنند. یکی از این شروح، شرح دیوان حافظ منسوب به سیّد محمد صادق علی لکهنوی است که در کشور هندوستان به رشته تحریر در آمده است. این شرح مانند شرح سودی تنها به شرح ابیات از...

«خرقه‌پوشی» از جمله آیین‌ها و رسوم رایج تصوف است که گاه آدابی دیگر همچون «خرقه‏ ‌انداختن» یا «تخریق خرقه»، «خرقه از سر به‏درآوردن» و «خرقه از سر برکشیدن» را به همراه داشته است؛ «تخریق خرقه» بیشتر به هنگام وجد به‏ویژه در مراسم سماع صوفیانه رخ می‌داده است؛ «خرقه از سر به‏درآوردن» گاه از سر وجد بوده است و گاه برای زدودن کدورت میان دو صوفی، و «خرقه از سر برکشیدن» برای تنبیه صوفی خاطی در خانقاه‏ها ر...