شهر ری در قرون پنجم و ششم هجری، یکی از پایگاه‌های فکری شیعیان و اهل‌سنت به شمار می‌رفت که در این مقطع تاریخی، عالمانی بزرگ را در خود پرورانده است. در این دوره، به خاطر تولید انبوه نوشته‌های کلامی و ردیه‌های فرقه‌های مذهبی مختلف علیه یکدیگر، علم کلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. در این میان، شیخ ابوالفتوح رازی با طرح مباحث اعتقادی، همراه با استناد به آیات قرآن کریم و روایات متواتر و ذکر د...

بحث دربارۀ اهمیت نام ها، به ویژه نام های خداوند بحث پیچیده ای است. در دوره های باستان نام یکشخص یا خدا با شخصیت و هویت وی برابر بود و آگاهی از نام خدا یا شخص کارکردی جادوییداشت. مسئلۀ نام در عهد عتیق نمود ویژه ای دارد. خداوند در عهد عتیق با نام های گوناگونی چوناِل، اِل شَدای، اِلوهیم، اَدونای و یَهوه خوانده می شود. برخی از این نام ها بسیار کهن اند و برخیدیگر خاستگاهی سامی دارند . اِل اصطلاحی رایج برای...

ظاهر کلام اشعریان و عارفان دربارة فاعلیت حق تعالی و اینکه در هستی مؤثری جز او نیست، بسیار به هم نزدیک است، اما اشعریان به وجود مستقل برای اشیا باور دارند، گرچه تأثیر آنها را نفی می کنند، در حالی که عارفان برای اشیا وجودی قائل نیستند، چه رسد به اینکه آنها را تأثیرگذار بدانند. از نظر مولوی، کمال انسان، فانی شدن در حق است، یعنی اینکه انسان با تمام وجود درک کند که همه هستی اش و هر آنچه دارد، به تما...

قرآن کریم نامه ای دوستانه، از سوی خالق هستی است که ظرائف، لطائف و اشارات عمیقی برای هدایت، رشد و کمال ‏انسان به عنوان خلیفه او دربر دارد. معرفت و شناخت هرچه صحیح تر آیات کتاب الهی، به عنوان تجلی گاه اسماء حسنای ‏حضرت حق، مقدمه ظهور این اسماء در وجود آدمی بوده و این مستلزم نوعی بیداری، آگاهی و بصیرت درونی نسبت به ‏قانونمندی های هستی است که در ادبیات عرفانی «یقظه» نامیده می شود.‏ از تلاش انسان د...

مرتبۀ ذات احدیت، نخستین تعین و تجلی ذات غیب الغیوب است که در آن، اسماء و اعیان، اتحاد مفهومی و مصداقی با یکدیگر و با ذات دارند. تلقی از ذات احدیت در لسان عرفا، معمولاً بدین شکل است که آن را مرتبۀ ظهور حضرت هویت و غیب الغیوب و باطن مقام واحدیت می دانند و این هر سه، مراتب ذات حق تعالی را در مقابل مراتب خارج که عبارت از جبروت، ملکوت و ملک است، شکل می دهند؛ البته اساساً چنین تغایری میان مراتب مذکور ب...

این کتاب، درمقدم? نسخه،“مَطلَع مَقاصِداللُّغَـه" نامیده شده اسـت و چون نخستین برگ آن افتاده به نام مولف آن پینبردم. همچنین تاریخ و جغرافیای کتابت آن نامعلوم است. از طرز انشاء تصور می کنم که در قرن هفتـم و یا پیش از آن تألیف شـده است. با توجه به شواهد موجود در متن، مولف را از اهالی ماوراء النَّهر و به احتمال بسیار از قصب? "بانیحانِ" ایالت "فرغانه" می پندارم. مولف، این کـتاب را به دو بخش تقسیـم نموده است....

مهمترین مقامی که از طرف خدای متعال به انسان عطا شده مقام خلافت است که وسیله ی رسیدن انسان به آن، تعلیم اسماء معرفی شده است. این اسماء چه چیزی بودند که توانستند آدم را به مقام خلافت برسانند؟ چون این موضوع از موضوعات محوری انسان شناسی در قرآن کریم است، اهل بیت پیامبر اسلام علیهم السلام و صحابه از همان آغاز تاریخ اسلام، بحث خلافت انسان و علوم مورد نیاز آن را با حساسیت مطرح کردند. این رساله درسه ف...

بحث دربارۀ اهمیت نام ها، به ویژه نام های خداوند بحث پیچیده ای است. در دوره های باستان نام یکشخص یا خدا با شخصیت و هویت وی برابر بود و آگاهی از نام خدا یا شخص کارکردی جادوییداشت. مسئلۀ نام در عهد عتیق نمود ویژه ای دارد. خداوند در عهد عتیق با نام های گوناگونی چوناِل، اِل شَدای، اِلوهیم، اَدونای و یَهوه خوانده می شود. برخی از این نام ها بسیار کهن اند و برخیدیگر خاستگاهی سامی دارند . اِل اصطلاحی رایج برای...

سیر نزول، کتابت و جمع آوری قرآن و ظهور قرائات مختلف بخصوص قرائات دهگانه و قاریان آن یعنی: 1- ابن عامر 2- ابن کثیر 3- عاصم 4- ابوعمرو 5- حمزه 6- نافع 7- کسائی 8- یعقوب 9- ابوجعفر 10- خلف و اعتقاد به نزول قرآن بر«سبعه أحرف» و عدم اثبات تواتر این حدیث در تمام طبقات راویان و خبر واحد بودن آن در منابع حدیثی شیعه از مباحث بررسی شده در این پایان نامه است . در این پژوهش، موضوع نحو و إعراب و جایگاه آن...