زبان فارسی و عربی، به سبب هم­جواری و تعاملات دوسویه، از دوره باستان تا کنون، بر اثر مناسبات فرهنگی و سیاسی بسیار از یکدیگر متأثر شده‌اند. اما در قرن پنجم هجری خاصه در عصر سلجوقیان به سبب رقابت­های علمی و ادبی میان شاهزادگان و امیران ولایت­های مختلف این تأثیرپذیری و اختلاط وارد بسیاری از واژه­های دو زبان شد که نهایتاً به تکامل تدریجی آن­ها منجر گردید. این پژوهش بر اساس منابع ادبی و تاریخی، نیز تح...

در این مقاله از رهگذر تأمّل در مفهوم بیتی از خاقانی شروانی و بررسی و نقد نکاتی که شارحان دیوان او ، از دیرباز تا امروز، در شرح و تفسیر آن آورده اند، کوشیده ایم مفهوم اصطلاح «میان خانه» را در شعر این سخن سرای بزرگ قرن ششم هجری توضیح دهیم. به نظر میرسد این تعبیر، به معنایی که در بیت آمده است، از اصطلاحات خاص خاقانی است، از آن دسته اصطلاحات که در حد تفحّص تنها در آثار این زبان آور شروانی به کار رفته...

بدیع­الزمان فروزانفر که در جایگاه یکی از برجسته­ترین محققان و استادان زبان و ادبیات فارسی به عنوان پژوهشگر بی­ملال آثار مولانا جلال­الدین رومی شناخته شده است، بخشی از مطالعات خود را به نقد ادبی اختصاص داده بود و بی­هیچ گزافه­ای باید او را از پیشگامان نقد ادبی در ادبیات معاصر فارسی به شمار آورد. در میان این آثار، کتاب سخن و سخنوران دارای ارزش و اعتبار خاصی است و با توجه به آن که اثر مذکور نخستین...

کولاب یکی از شهرهای باستانی کشور تاجیکستان است که در طی قرن های گذشته خاستگاه شخصیت های بزرگ علمی، فرهنگی و ادبی بوده است. در چند دهۀ اخیر نیز از این منطقه شاعران و نویسندگان جوان وارد عرصۀ ادبیات شده اند. این ادیبان پروردۀ زمان استقلال بعد از فروپاشی شوروی هستند؛ بدین سبب موضوع و مسئله های مورد تصویر ایجادیات این ادیبان با جریان هایی که در کشور صاحب استقلال تاجیکستان رخ می دهد، به شدت در ارتبا...

زنان در نخستین سال های تاریخ معاصر مصر، در زمینه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نه تنها قدرت برابری با مردان را نداشتند، بلکه از حقوق اولیه، مانند تحصیلات مقدماتی نیز محروم بودند. بنابراین، ادیبان نواندیش مصری، با نگاهی متناسب با جهان نوین به مسائل زنان،کوشیدند در راستای دفاع از حقوق زنان، مانند طلاق، پوشش، شغل، آموزش و مشارکت های اجتماعی راه کارهایی بیابند. تلاش نگارندگان این مقاله بر آن...

در تاریخ آسیای میانه، آغاز قرن بیستم مصادف با بیداری فکری و آزادی خواهی خلق تاجیک است که به جنبش معارف پروری موسوم است. دانشمندان و ادیبان متعددی در انقلاب فکری روشنفکران تاجیک اثرگذار بوده اند که از مهم ترین آن ها می توان به احمد مخدوم دانش مؤلف نوادرالوقایع و زین العابدین مراغه ای مؤلف سیاحتنامۀ ابراهیم بیک اشاره کرد. یکی از آثار مهمی که در آن دوره به روشنگران و ادیبان تاجیک تأثیر پرثمر رساند...