یکی از سؤالات اساسیِ حوزه «معرفت های وحیانی» میزان اثرپذیری آن از «عوامل اجتماعی» است که از آن به عنوان «تعیّن اجتماعی وحی» یاد می شود. به باور علامّه طباطبایی(ره) به طور کلی، «صورتِ» معرفت های وحیانی، از تغییر برخی عوامل اجتماعی و انسانی، مانند: «شرایط زمان»، «انسان» و «مصالح» اثر می پذیرد که به عقیده وی ظهور «شریعت»های متعدّد نتیجه آن است ولی «محتوای» معرفت های وحیانی، و به تبع آن محتوای شرایع تغی...

از قواعد فقهی که در بخشی از احکام شرعی و مسائل برون مرزی اسلام نسبت به غیر مسلمانان مطرح است‘ «قانون جَبّ» است که منطبق با آن نسبت به برخی از تخلفات و جرائم شرعی و حقوقی دوران کفر- از افراد غیر مسلمان که تشرف به دین مبین اسلام پیدا می کنند – از روی تفضل و رحمت الهی و به جهت تشویق و ترغیب کفار به اسلام‘ کیفر و مجازات برداشته شده و مورد مواخذه واقع نمی گردند‘ و نیز قضاء عباداتی از قبیل نماز‘ روزه و...

معقودعلیه یا محل عقد نکاح از جمله مباحث مهم نکاح است و با این وجود، فقها ذیل عنوان مستقلی به آن نپرداخته­‌اند. این موضوع، غالباً در لابه­‌لای مباحثی چون احکام مهر، قَسم و نشوز و نزدیکی با همسر، بحث شده است. در باب معقودعلیه در عقد نکاح، پنج دیدگاه وجود دارد: اکثر حنفیه و گروهی از حنابله و امامیه، معقودعلیه را منافع بُضع زن می­‌دانند؛ اکثر حنابله و عده‌­ای از شافعیه معتقدند که محل عقد، حلیت استمتاع...

شریعت‌نامه‌نویسی به‌عنوان یک دستورالعملدر فقه سیاسی، اهمیت ویژه‌ای در اندیشۀ سیاسی اسلامی ایران، داشته است. این پژوهش بر آن است که با تمرکز بر اندیشۀ آخرین شریعت‌نامه‌نویس دورۀ میانه یعنی فضل‌الله بن روزبهان خنجی در عصر تثبیت قدرت حکومت شیعی‌مذهب، شاه اسماعیل صفوی و افول خلافت، به این پرسش پاسخ گوید که روزبهان خنجی، مسائل جامعه را چه می‌داند و راه‌حل برون‌رفت از آن مسائل در اندیشۀ وی کدام است؟ ...

بحث عرفی شدن دین به معنای جداسازی دین از بستر جامعه یا تنزّل آن به حدّ عقل، حاصل اندیشه ای غربی و محصول بستر خاصّ تمدّن غرب و تعامل آن با دین مسیحیّت و سیرتحوّلات خاصِّ آن فرهنگ است. در جوامع اسلامی نیز زمزمه ی سکولاریسم یا علمانیت و عرفی شدن قوانین و احکام مطرح شده است. در این راستا، تحلیل مبانی دو اندیشه ی متضاد در باب ورود عرف و منع آن در نظام فقهی و حقوقی اسلام و جامعه اسلامی در سه بخش معنای تأثی...

 چگونگى حیات فقه قرآنى در بستر متحوّل زمان به همراه عناصر و زمینه‌هاى آن مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. فقه مبتنى بر تشریعات قرآنى از پویایى ویژه‌اى برخوردار است. نویسنده با بیان دو نوع انگیزه براى طرح بحث جاودانگى و عدم جاودانگى قوانین شریعت، به بررسى سه دیدگاه در مورد عوامل جاودانگى شریعت پرداخته که عبارتند از: 1 - تغییر پذیرى احکام بر اساس تغییر موضوعات، 2 - نقش اجتهاد و 3 - پویایى ذهن و شن...

یکی از مسائل مهم عصر حاضر در حوزه فقه و حقوق پزشکی، پیوند عضو قطع‌شده پس از اجرای حد و قصاص است که فقها دیدگاههای مختلفی درباره آن ارائه کرده‌اند. از جمله اسباب این اختلاف، استدلال به نصوص ظنی‌الدلاله و نیز تعارض بین مقاصد شریعت در بیان احکام است. از جمله مقاصد اجرای مجازات، تنبیه و تربیت جانی، تشفی خاطر مجنی‌ٌعلیه (رضایت او) و تأمین امنیت جامعه است که مورد اخیر، مقصد غایی در باب حدود و رضایت مج...

  چگونگی ارتباط خداوند با انسان از مسایل مهم در مباحث الهیاتی ادیان ابراهیمی است. یهودیت و اسلام ضمن ارایۀ تعریفی همگون از وحی، شیوه‌هایی همسان از القای آن را مطرح نموده و هدف از آن را ابلاغ شریعت الهی از جانب خداوند توسط بندگان برگزیده به انسان معرفی می‌کنند با این تفاوت که مخاطب وحی در آئین یهود تنها قوم بنی اسرائیل و هدف از آن تشکیل جامعۀ توحیدی مبتنی بر التزام بر احکام و تکالیف الهی در محدو...