حقوق محیط زیست - در معنای مصطلح امروزین آن - محصول بحران های زیست محیطی بعد از جنگ جهانی دوم و همچنین جریانات منتقد مدرنیته می باشد. واکنش حقوقیِ که در ادامه سیر واکنش های علمی، اجتماعی و سیاسی سعی در حل و فصل تعارضات جدی حیات مدرن با محیط زیست دارد که از ابتدا ملتزم و مستخرج از ادبیات دینی ادیان بزرگ جهانی نبوده است و شاید به همین سبب به کاربردن تعبیری همچون حقوق محیط زیست اسلامی عجیب بنماید. م...

زکات از ارکان اسلام می‌باشد که در قرآن در کنار نماز قرار گرفته است و در طول تاریخ فقه، فقهای شیعه و اهل‌سنت به‌طورمفصل درباره آن کتاب نوشته‌اند. سیره پیامبر اکرمn و جانشینان آن حضرت زکات را یک امر حاکمیتی نشان می‌دهد که دریافت آن را با ایجاد ساختاری نظام‌مند انجام می‌دادند و آیه شریفه قرآن نیز سهمی از زکات را برای عاملان جمع‌آوری و رساندن زکات به موارد مصرف منظور کرده است؛ اما در تاریخ اسلام تح...

 هویت مقوله‌ای است که امروزه در علوم اجتماعی اهمیت فراوان دارد و از ابعاد مختلف مورد پژوهش قرار می‌گیرد. یکی از ابعاد آن، هویت دینی است که فقه، قانون رفتارهای آن است. در باره نقش فقه در هویت شیعه امامیه، با سه دیدگاه روبه رو هستیم: برخی پژوهشگران، با نادیده گرفتن  بُعد فقهی تلاش کرده‌اند بعد عرفانی شیعه امامیه را برجسته نموده و به نوعی هویت شیعه را با تص...

از دیرباز برخی از نویسندگان تلاش کرده اند نظریه وکالت سیاسی را بنیان نظری مشروعیت حکومت در جامعه اسلامی قرار دهند. با این حال، به نظر می رسد مبانی اعتقادی و بینشی پذیرفته شده در اندیشه سیاسی شیعه از یک سو و ضعف های کم و بیش آشکار این نظریه در تبیین واقعیت های نظام های سیاسی از سوی دیگر، مانع موفقیت این نظریه در ارائه تبیینی موجه از بنیان مشروعیت حکومت در اندیشه سیاسی شیعه شده است. در مقاله حاضر...

ارتباط فقه با امر سیاسی دانش سیاسی خاصی را شکل می دهد که در نظام داناییِ مسلمانان از آن به فقه سیاسی تعبیر می شود. فقه سیاسی دانشی ارتباطی است که فهم ماهیت آن مستلزم فهم ارتباط دوسویة آن با فقه و سیاست است. فقه سیاسی به لحاظ معرفت شناختی و روش شناختی وامدار فقه است، اما به لحاظ موضوعی به امر سیاسی می پردازد و ازاین رو، به مثابۀ دانش سیاسی اسلامی با مبانی و روش خاص خود به تأمل در امر سیاسی به منظ...

هدف: تبیین جایگاه مصلحت‏ به خصوص در اندیشۀ سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان راهکاری در خصوص رفع تزاحم احکام. روش: روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با نگرش تحلیلی- تطبیقی به بررسی متون فقهی و حقوقی پرداخته است. یافته ها: گر چه در فقه امامیه از مصلحت به عنوان سندی برای استنباط حکم شرعی صحبتی به میان نیامده، ولی به عنوان یک شیوۀ مهم در تزاحم احکام، احکام حکومتی و ... در نظر گرفته شده است. از...

نقش سیاسی، اجتماعی مرجعیت و علمای دینی خصوصاً شیعه در تاریخ جوامع اسلامی همواره نقشی برجسته و تعیین‌کننده بوده است. این نقش در حالتی تکلیف‌مدارانه جهت حفظ استقلال سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جوامع اسلامی و ایستادگی در برابر طمع‌ورزی بیگانگان همواره بر صحنه تاریخ جوامع مسلمان و به ویژه تشیع نقش بسته است. مرجعیت شیعی در جامعه اسلامی به عنوان نیرویی ریشه‌دار، پرتوا...

اندیشه هر متفکر مبتنی بر مبانی وی از جمله مبانی روش شناختی است. اصول فقه به عنوان روش تحقیق فقه به طور عام و فقه سیاسی به طور خاص، کلید فهم مبانی یک فقیه در عرصه فقه سیاسی است.با منقح شدن مبانی، شیوه ها و آراء خاص اصولی یک فقیه و رابطه آن با فتاوای وی در فقه سیاسی،  نه تنها می توان به فهم مبانی و ریشه های نظریات وی در فقه سیاسی دست یافت، که می توان در مواردی که فقیه در رابطه با موضوعی، نظری ارا...

ماهیت و چیستی فقه سیاسی، اعم از اصل وجود و ضرورت، سنخ موجودیت، خاستگاه، نقش و آثار آن و رابطه‏اش با سیاست، موضوعی است که از نظر فلاسفه اسلامی دور نمانده است، به ویژه آن که آنان علم فقه را جزء و زیرمجموعه سیاست و علم سیاست قرار می‏دادند. این مقاله کوششی است جهت تبیین فلسفه فقه سیاسی که به صورت کلی، در ضمن فلسفه سیاسی مطرح گردیده است.