قرن یازدهم هجری دوران افول اسطوره های ایرانی است. اگرچه در عصر صفوی پرچم وحدت ملی ـ که قرن ها بر زمین افتاده بود ـ برافراشته می شود، ولی از «اسطوره های ملی» به عنوان مرکز ثقل این اتحاد، اثری در میان نیست. دو شاخة ایرانی و هندیِ شعر عصر صفوی به مسأله اسطوره نگاهی مشابه دارند، با این تفاوت که در شاخة ایرانی، شاعران با میراث ادبی، فرهنگی و تاریخی ایران هم از طریق متون و هم از طریق روایات شفاهی آشنا...

آموزه های قرآنی و روایات و احادیث آل الله، که شامل خلقت جهان هستی و موجودات، یگانگی خدا، اعتقاد به بهشت و دوزخ و برشماری صفات نکوهیده است، مبانی تفکر هنرمند شیعی را تشکیل می دهد. اژدها، که هم در آیات قرآن دیده می شود و هم در کلام آل الله، بیشتردر چهرۀ موجودی دوزخی ظاهر می شود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر تفکرات شیعی برخلق آثار هنری ایران با نقش اژدهاست. در واقع بررسی این موارد همه در جهت پاسخگ...

 هومای ایرانی و سومای هندی، از کهن­ترین عناصر اسطوره­ای مشترک میان تمدن­های ایران و هند باستان هستند. هوما یا همان سوما در اساطیر کهن، نام گیاه مقدسی بود که ایرانیان و هندوان از عصاره ی آن شربتی شفابخش می­ساختند. در ریگ ودا و اوستا از آن با نیایشی شیوا و پرشور سخن رفته و به دست آوردن عصاره ی این گیاه نیز، جزو نیکوترین کردارها محسوب می­شده است؛ اما به تدریج اعتقاد به شفا بخشی و خواص سحرآمیز گیاه...

در این نوشتار تحول سیمای «ایزد وای» و تکامل دلالت های مفهومیِ منسوب به وی مورد بررسی واقع شده است. ابتدا «سیمای وای» در اساطیر هند و ایرانی وارسی شده، و بعد چگونگی اخلاقی شدنِ این ایزد و دگردیسی او در منابع اوستایی مورد تحلیل قرار گرفته است. بعد از آن شرحی درباره ایزدان همسان با وای به دست داده می شود. یعنی از همسانی ها و تفاوتهای وای با ثواشه، رام و دیوهایی مانند استویدات سخن به میان می آید. شوا...

جهانگیرنامه سروده شاعری گمنام به نام مادح است که در دوران جایگزینی حماسه های دینی، جای حماسه های ملّی و با هدف نیکفرجامی برای داستان رستم و سهراب ساخته شده است؛ نقش نقالان و راویان داستانهای حماسی ایران در سرودن این حماسه قابل توجّه است. دوران آمیختگی و امتزاج داستانها و اسطورههای ایرانی با اساطیر غیر ایرانی را،  به طور دقیق، نمی توان تعیین کرد. امّا با اطمینان می توان گفت که  با ورود اسلام به ...

جهانگیرنامه سرودة شاعری گمنام به نام مادح است که در دوران جایگزینی حماسه های دینی، جای حماسه های ملّی و با هدف نیکفرجامی برای داستان رستم و سهراب ساخته شده است؛ نقش نقالان و راویان داستانهای حماسی ایران در سرودن این حماسه قابل توجّه است. دوران آمیختگی و امتزاج داستانها و اسطورههای ایرانی با اساطیر غیر ایرانی را،  به طور دقیق، نمی توان تعیین کرد. امّا با اطمینان می توان گفت که  با ورود اسلام به ...

تحقیق حاضر به چهار فصل و یک پیشگفتار تقسیم شده است که هر فصل آن نیز به قسمتهای متنوع دیگری تقسیم شده است. در پیشگفتار به اهمیت توجه به پیشینه فرهنگ و تمدن اقوام مختلف ، بخصوص به ضرورت تحقیق در اساطیر و روایات ایرانی ، که پشتوانه عظیم و درخشان فرهنگ و ادب فارسی را تشکیل می دهند اشاره شده است. در فصل اول ، احوال ، آثار و سبک سخن سعدی به طور مختصر مورد مطالعه قرار گرفته است. در فصل دوم ابتدا به بر...

تاریخ و اساطیر ایرانی، صحن? نمایش نبردها و پایداری¬های مردم این سرزمین در برابر هجوم¬ها، ناراستی¬ها و ظلم و جوری است که در طول تاریخ بر آنان رفته¬است. از آن¬جا که منابع به¬جای- مانده از دور? میان? زبانهای ایرانی حاوی مطالبی همچون اساطیر، تاریخ، فرهنگ و دین است، واکاوی ومطالع? این متون موارد بسیاری از این گونه پایداری¬ها را ظاهر می¬سازد. نوشته¬های دور? میانه، سراسر بیانگر وجود دوگانگی و مبارز? ه...

پیش از ورود آریایی‌ها به نجد ایران، پرستش ایزدبانوی بزرگ نزد بومیان این سرزمین که دارای فرهنگ مادرسالار بودند، امر رایجی بود. آریایی‌ها پس از سکونت در ایران تحت تأثیر این فرهنگ، ایزدبانوانی را در آیین خود پذیرفتند. با آمدن دین زردشت، این ایزدبانوان از آیین جدید به بیرون رانده شدند، اما به سبب اهمیّت‌شان دوباره پس از زردشت به آئین مزدیسنا بازگشتند. آناهیتا و سپندارمذ از جمله نامدارترین و مهم‌ترین...

این پایان نامه به بررسی توتمیسم و جلوه ها و نمودهای آن در شاهنامه فردوسی پرداخته است. توتمیسم به عنوان کهن ترین نهاد اجتماعی بشر به مجموعه ی باورها و اندیشه هایی اطلاق می شود که در آنها جانور، گیاه و یا عناصر طبیعی(که توتم نامیده می شوند ) مورد تقدیس واقع شده و نخستین قوانین و مقررات اجتماعات بشری تحت عنوان تابو حول این توتم ها شکل گرفته اند. توتمیسم به گواهی مردمشناسی از مراحل ناگزیر حیات ...