اصل تأویل یا بازگرداندن معنا به خاستگاه و منشأ اصلی آن از حیثیات و وجوهاتی که خاص جهان‌بینی عرفانی است غالباً مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. تأویل به موجب جستجوی سرچشمه‌ها و مبادی آغازین و حقیقی معنا با جهان بینی عرفانی که سیر و صیرورت وجودی اشیاء را به سوی حقایقشان می‌کاود در یک نقطه به هم می‌پیوندند. هر دو در پی یافتن افق اعلای مظاهر و آیات ربانی‌اند. از اینرو می‌توان تأویل را ت...

ملاصدرا، در مبحث نفس کتاب الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیّة، مانند بسیاری دیگر از آثار خود، به کرّات از آیات قرآن بهره برده است. در مقالة حاضر، این کاربردها مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. بدین منظور، کاربست آیات در این مبحث، در چهار بخش دسته­بندی شده و سپس درستی یا نادرستی کاربرد این آیات در آن مواضع، مورد ارزیابی و مداقّه قرار گرفته است. فرضیة بحث، استفادة بجا و صحیح ملاصدرا از این آیات ب...

موضوع این رساله، بررسی دیدگاه امام خمینی(ره) درباره تاویل عرفانی و فلسفی آیات قرآن کریم است. آنچه در کتب لغت، علوم قرآنی و تفاسیر مختلف درباره واژه تاویل آمده است؛ همگی به نوعی بازگشت در معنای تاویل اشاره دارند. بازگشت به اصل و یا غایت که به حرکتی ذهنی و عقلی برای فهم پدیده ها انجام می گیرد، همان فرایند تاویل است. در این میان سه دیدگاه ویژه از سوی ابن تیمیه، علامه طباطبائی و آیه الله معرفت در...

چکیده ندارد.

مخالفت با فکر فلسفی و در معنائی عام تر عقل گرائی در فرهنگ اسلامی پیشینه ای دیرین دارد این مخالفت در ادوار مختلف تاریخی شدت و ضعف داشته اما همیشه وجود داشته است یکی از تجلیات این نگرش دیدگاهی است که امروزه به مکتب تفکیک معروف شده است مقاله حاضر نگاهی است مختصر وتحلیلی به مبانی این مکتب درجهت روشن تر شدن دعاوی آن

نوشتۀ حاضر در پی طرح این ادعا است که پاره‏ای از روایت‏های تأویلی - که با ساختار کلام و دلالت‏های متعارف زبانی قابل استناد به متن نیستند - در حقیقت تأویل نیستند. هر چند از این گونه روایت‏ها به تأویل تعبیر شده‏اند، اما به دلیل شباهت آنها به تأویل و از باب استطراد، چنین نام گرفته‏اند. این‌ها به جهت مشابهت‏هایی که با متن دارند، تداعی معانی هستند. گویندگان، بنا به پاره‏ای ملاحظات، این تأویل‏گون‏ها ر...

این مقاله برآن است راه­حل تعارض میان عقل و دین را از دیدگاه ابن­رشد و ملاصدرا به دست دهد. در نگاه هر دو فیلسوف، هیچ تعارض واقعی میان عقل و دین وجود ندارد و برای رفع تعارض ظاهری تأویل به عنوان راهکار مطرح شده است. ابن­رشد با تعیین اصول و مبانی برای تأویل و نتیجه حاصل از آن، یعنی همزیستی مسالمت‌آمیز مذاهب مختلف اسلامی و نیز عالمان دینی (فیلسوفان و متکلمان)، نظری جدید ارایه کرده است. ملاصدرا نیز ب...

مثنوی مصیبت‌‌نامه در چهل مقاله و در ساختاری منسجم و سامانمند دیدگاه‌ها و تجارب عرفانی عطار را به وضوح نمایان می‌سازد.اصالت مصیبت‌نامه عطار به سبب تجارب جدید و پویایی‌ است که عطار به واسطه آن، هم حرکت صعودی و تدریجی مراحل سلوک را بیان کرده و هم رشته و پیوند دیالکتیکی این مراحل را بازگو نموده است.آن‌چه در کل ساختار این مثنوی اهمیت دارد، ترکیب جریان‌های فکری متعدد در اندیشه عطار و تأویل ادراکات عر...

تفسیر آیات قرآنی در کشف‌الاسرار میبدی، از سه بخش ـ که میبدی آن‌ها را با عنوان‌های «النوبة الاولی و النوبة الثانیة و النوبة الثالثة» یاد کرده ـ تشکیل شده است. بدین صورت که نوبت اوّل: ترجمة لفظ به لفظ آیات قرآن، نوبت دوم: تفسیر به روش عامّ‌‌‌ اهلِ سُنّت و نوبت سوم: تفسیرِ برخی از آیات به مذاقِ عُرَفا ( در قالبِ کلامی موزون و مسجّع ) است. اغلبِ صاحب نظران و نویسندگان، نوبتِ سوم کشف‌الاسرار را تأویل نام نهاده‌ا...