بازسازی و بازتعریف مفاهیم کلاسیک یکی از ویژگی‌‌های عمده تفکر پساساختارگرایی می‌باشد. ژیل دلوز فیلسوف فرانسوی نیز به‌سهم خود در‌ فرایند بازتعریف مفاهیم کلاسیک سهیم شده است. یکی از مفاهیمی که دلوز در تفکر خویش بازتعریف و بازسازی می‌نماید، مفهوم دولت است. روش دلوز برای بازتعریف مفاهیم از جمله مفهوم دولت، قراردادن آن‌ها در یک چارچوب هستی‌شناسانه جدید بوده است. بدین معنا که دلوز با ‌ایجاد یک سیستم ف...

برشماری روابط مادی و معنوی متقابل انسان و طبیعت از نگاه قرآن مورد بررسی قرار گرفته است. انسان از یک نظر جزئی از طبیعت است و با آن رابطه های چند جانبه، بیولوژیک، معرفتی و حقوقی دارد.  انسان در طبیعت زاده می شود، می بالد و می میرد و این بخشی از رابطه دوسویه انسان و طبیعت است. انتساب آفرینش انسان و طبیعت به پروردگار یگانه هستی، خود پیامدار نتایج و نکته های چندی از رابطه متقابل وهماهنگی آن دو می با...

میرِ نوروزی یکی از جشنهای ملی ایران بوده که در بهار با شکوه تمام برگزار می شده است و در شعر حافظ، نمود یافته است. شارحان حافظ، در شرح این جشن، بسیار سخن گفته اند؛ اما هیچ یک، آنچنان که باید فلسفه وجودی این جشن را درک نکرده و حتی گاه مطالبی ضد و نقیض درباره این جشن آورده‌اند. نگارنده در این جستار کوشیده است، این جشن کهن را از زوایای گوناگون بکاود و ژرف ساخت آن را روشن سازد. برخلاف تصوّر عموم و نظر...

اکثر فلاسفۀ اسلامی، وجودِ عینی رنگ راحتمی فرض کرده­اند و نسبت به اصلِ هستیِ رنگ و مسائل پیرامون آن، فلسفه ورزینکرده­اند. بنابراین، لازم به نظر می­رسد که «هستی­شناسیِ رنگ» فیلسوفان گذشته دوباره موردبازنگری قرار گیرد. پژوهش حاضر، از برخی جهات می­تواند شباهت­هایی به آثار دیگر داشته باشد، امّا تفاوت اساسی کار در سبکِ توجه و ساختار بررسی هستی‌شناسی رنگ با توجه به دیدگاه مهم‌ترین فیلسوفان اسلامی است در این...

در این مقاله به دنبال فهم اندیشۀ فلسفی دریدا و رفع ابهام آن هستیم؛ پاسخ ما به این ابهام آن است که دریدا را باید پیش از هرچیز در چارچوب مباحثِ امانوئل لویناس فهمید و قرار داد. این جایگذاری درید،ا در نوع خود، بسیار کلیدی است و معنای ضمنی فلسفۀ او را متفاوت می­سازد. دلیل این تحول آن است که در خوانش عمومی دریدا را در درجۀ نخست وارث نیچه و پس از آن هایدگر می­دانند که در افق فکری آن دو و در سنت نقد مت...

در این مقاله، پس از ریشه شناسی و اصطلاح شناسی مفهوم تبیین، فلسفة علوم اجتماعی را در تلاقی با حوزة گسترده و پیچیدة تبیین، به دو رهیافت هستی شناسانه و معرفت شناسانه، طبقه بندی نموده ایم. در رویکرد هستی شناسانه، پنج نوع روش شناسی: فردگرایی، کل گرایی، جدل گرایی، نظام گرایی و واقع گرایی را به اجمال معرفی نموده ایم. در رویکرد معرفت شناسانه نیز دو مدل تبیینی: قیاسی ـ قانونی و استقرائی ـ احتمالی و با ه...

 وجوه اشتراک فراوانی در تفکر ملاصدرا و نیشیداکیتارو ژاپنی وجود دارد. هر دو نگاهی کل نگر و وحدت انگارانه به هستی دارند و معرفت شناسی و انسان شناسی آنان، خصلتی هستی شناسانه دارد. بنیاد معرفت وشناخت آدمی همان بنیاد جهان است و واقعیت از جنس آگاهی است. هردو به وحدت بین سوژه و ابژه معتقدند. واقعیت در ساحت نفس انسان به ظهور می‌رسد و آشکار می‌شود. در فرایند علم به جهان، نزد این دو فیلسوف ،یک عنصر ماورا...

اگرچه بازیابی اطلاعات به طور سنتی مستندات و جستارها را از نقطع نظر کلید واژه های به کار رفته در آنها مورد بررسی قارر می دهد، در نظر گرفتن روابط معنایی آنها در کنار شباهت های نحویشان می تواند به ایجاد سیستم های کاراتر در بازیابی اطلاعات منجر شود. به طور کلی می توان گفت وجود نداشتن واژگان مشابه میان دو متن دلیل بر نامربوط بون آنها به یکدیگر نیست. حالت های متعددی ممکن است وجود داشته باشد که در آنه...

چکیده کاوش در چیستی و چگونگی رابطه علم و دین و مدل سازی این رابطه هدف اصلی این مقاله است. دیدگاه هایی که درصدد تبیین رابطه علم و دین برآمده اند (دیدگاه های تمایز، تعارض، تلاقی و تأیید، و دیدگاه مکملیت) هریک فقط به یک جنبه از این ارتباط پرداخته اند و همگی در این نقص سهیم اند که عمدتاً بر جنبه های عملی و کاربردی تعامل میان علم و دین تأکید می کنند و مدل نظری مشخصی را، در خصوص رویارویی گزاره های علم...