قرآن کریم به تبیین روش های گفتمان پرداخته و سه روش برهان حِکمی، موعظه حسنه و جدل احسن را به عنوان شیوه های دعوت رسول خدا(ص) معرفی کرده است. از سویی در علم منطق، پنج فن استدلال یا گفتمان متناسب با اهداف گفت وگو مطرح است که عبارت اند از: برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه. روش های گفتمان قرآنی در اصول و غایت، تفاوت های بنیادین با روش های گفتمان منطقی و صناعات خمس دارد که در این مقاله کوشش شده است تا ...

اصطلاح سازمان‌های مردم‌نهاد به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیما بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود، اما نقش بسیار  مهمی به عنوان واسطه بین فرد و مردم (اتم‌های اجتماعی) و قوای حاکم را ایفا می‌کند. در گفتمان توسعه‌گرایی سیاست‌محور (دوره خاتمی)، نهادها بحث ترویج و مذاکره را از مسائل کلیدی، در عمومی کردن موضوعات و اشاعه آن در سطح مسوولان و مردم دنبال می‌کردند. در گفتمان آرمان‌گرایی اصول‌محور (دوره اح...

جانشینی پیامبر، از مهم‌ترین مسائل چالشی میان شیعه و اهل سنّت بوده‌است. این موضوع در اندک مکتوبات سیره‌نگاران شیعی ایرانی عصر پهلوی اول نیز بازتاب‌های متفاوتی داشته است. در کنار تأکید بر دیدگاه امامیه مبنی بر حقانیت امام علی7 در جانشینی پیامبر، در برخی از مکتوبات شیعیان این دوره، تبیینی همگرایانه با اهل سنّت از مسئله جانشینی پیامبر ارائه شده است. مسئله پژوهش حاضر، علل همگرایی برخی از سیره‌نگاران ش...

مقاله حاضر به تحلیل گفتمان سیاست‌های قومی پس از انقلاب اسلامی در خوزستان با تاکید بر دوره اصلاحات می‌پردازد. برای تحقق این هدف، ویژگیهای گفتمان حاکم بر سیاسی قومی در دولت‌های سازندگی و اصلاحات مشخص شده است. برای این بررسی از نظریه گفتمان لاکلاو و موف به عنوان چهارچوب نظری و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به عنوان روش تحقیق بهره گرفته شد. داده‌هایی که دراین تحلیل بدان‌ها پرداخته می‌شود اسناد...

دو نظام سیاسی پیش و پس از انقلاب اسلامی دارای دو ایدئولوژی و گفتمان سیاسی مسلطِ متفاوت از یکدیگر بوده و هستند؛ مسائلی که تأثیر مستقیم بر نگارش کتاب‌های درسی به‌ویژه کتاب‌های درسی تاریخ گذاشته‌ است. نمونه‌ی این تاثیر در روایت‌های متفاوت ارائه شده از جنبش مشروطیت به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران است که تحت‌تأثیر مستقیم دو عاملِ گفتمان سیاسی مسلط، و نیز گفتمان‌های سیاسی-اجتماعیِ غ...

نوین‌گرایی آموزشی از جنبه‌های کوشش ایرانیان برای رسیدن به وحدت ملّی شمرده می‌شود. این تکاپوها که اندکی پیش از مشروطه آغاز شد، برای شالوده‌ریزی جامعه‌ای مبتنی بر «هویت ایرانی» بود و آشنایی با تاریخ ایران را زمینه‌ساز رسیدن به وحدت ملّی قلمداد می‌کرد. هدف این نوشتار، بازشناسی مفهوم هویت ایرانی در شماری از کتابهای درسی تاریخ بوده است. این آثار از آغاز تا پایان دوره رضاشاه بررسی شده اند. پژوهشگر همچن...

در مقاله تلاش شده است با مطالعه‌ی اندیشه‌ها و رفتارهای نخبگان سیاسی- فرهنگی عصر رضاشاه پاسخی برای این پرسش بیابیم که آیا رضاشاه خود طراح سیاست‌های فرهنگی حکومتش بود و یا طراحان دیگری سیاست‌های فرهنگی این عصر را تدوین می‌کردند. به همین منظور خلاصه‌ای از شرح احوال و اقدامات چهره‌های برجسته‌ای مانند: محمدعلی فروغی (ذکاءالملک)، تیمورتاش، مخبرالسّلطنه (مهدی‌قلی‌خان هدایت) و عیسی‌صدیق‌اعلم بررس...

زبان از مهمترین وسایل ارتباطی میان انسان هاست. در دوره های مختلف، از جنبه های گفتاری و به ویژه نوشتاری مورد مطالعه قرار گرفته است. یکی از شاخه های علم زباشناسی علم تجزیه و تحلیل کلام و کاربرد شناسی است که برای زبان در عمل و در بافت های متنی و موقعیت های مکانی و زمانی نقش خاصی قائل است. آنچه در این رساله مدنظر است نقش متنی زبان است. که گوینده و نویسنده را قادر می سازد تا منظور خود را در درون باف...

تحلیل گفتمان و نظریه های مطرح در آن در دوره های اخیر زمینه و بسترهای مناسبی را برای بررسی ساختارهای متون فراهم کرده است. دیدگاه گفتمان دیالکتیکی پل ریکور از جملۀ این آراست که به تحلیل متن در سطحی فراتر از زبان و تأکید بر فضاها و زمینه های مفهومی شکل گرفته در آن توجه دارد. الهی نامۀ عطار نیشابوری از آثار کلاسیک ادب فارسی است که ساختار اصلی روایت آن بر محوریت گفتگو بنا شده است لذا قابلیت خوانشی ن...

محمد مصدق یکی از شناخته شده ترین سیاستمداران تاریخ معاصر ایران است. دوره ی زندگانی او (1261-1345) با بسیاری از رویدادهای مهم داخلی و خارجی همچون: انقلاب مشروطیت، کودتای 1299، جنگ جهانی اول و دوم، تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی و... همراه بود که تأثیر بسیار مهمی بر تاریخ معاصر ایران داشتند. موقعیت خانوادگی و زندگی در میان اشراف و درباریان، پیش زمینه ی ورود وی به سیاست و حضور فعال وی در عرصه های ...