بر اساس شواهد متعددی تاریخی این نکته ثابت شده است که اخلاق در قبل از اسلام میان اعراب جاهلی وجود داشته است. اما اینکه اخلاق در میان آن ها بر اساس چه معیارهایی بوده است و چه تعریفی از آن می شده است و بعلاوه اینکه اسلام چگونه توانسته است در گفتمان اخلاقی رایج در میان آن ها وارد شود و چه اثری بر آن گذاشته است، مورد سوال می باشد. در این مقاله به منظور شناخت بهتر و صحیح اخلاق در قرآن، مطالعه ای بر ...

پژوهش مؤثر در موضوعات و پدیده‌های چندوجهی رویکردی میان‌رشته‌ای جهت تعمیم به میدان می‌کشد. رویکرد میان‌رشته‌ای می‌تواند به تبیین و فهم بهتر از پدیده‌های پیچیده و چندوجهی بیانجامد. زمینه‌مندسازی یکی از راه‌های مؤثر برای دست‌یابی به فهم صحیحِ میان‌رشته‌ای  است. در این روش مباحث یک رشته علمی در بافتِ زمان، فرهنگ و یا تجربۀ فردی قرار می‌گیرد و در نتیجه مفاهمه میان‌رشته‌ای و یا میا‌ن‌گفتمانی بهتر صورت ...

هدف این پژوهش بررسی شرایط ظهور گفتمان جماعت دعوت و اصلاح ایران (اخوان المسلمین ایران) و تحول گفتمان آن است. چه شرایط تاریخی زمینه ساز شکل گیری این گفتمان جدید در جامعه اهل سنت کردستان ایران شد؟ چه عواملی (چه کسانی) منابع و فضای اجتماعی لازم برای تولید این گفتمان را فراهم آوردند؟ چه عواملی قلمرو گفتمانی و محتوای گفتمان آن را تعیین نمودند؟ محقق پس از طرح یک مدل نظری ترکیبی، به بررسی تحولات اجتماع...

گفتمان «غرب زدگی» با ماهیتی بومی گرا در دهه های سی و چهل شمسی فضای روشنفکری را تحت تأثیر خود قرار داد. این گفتمان شامل موتیف های مختلفی است، از قبیل حسرت بر سنت و از دست رفتن یکپارچگی آن؛ تحقیر روشنفکر طرفدار غرب، بیزاری از غرب و آن را عامل کلیۀ ویرانی ها و مصیبت های مادی و معنوی دانستن و... . متنی که کلیۀ این موتیف ها را دارد، کتاب غرب زدگی نوشتة جلال آل احمد است. او در این کتاب نشان می دهد که...

مشروطه مهم ترین آوردگاه سنت های فکری- سیاسی متفاوت ایرانی، اسلامی و غربی و سنت های تلفیقی برآمده از آنها است. در این میان، اصحاب سنت اسلام فقاهتی در تباین، سازگاری یا ناسازگاری سنت اسلامی با سنت لیبرال غربی راه هایی متفاوت را پیمودند. در این پژوهش از آن دسته از فقها و مراجعی که در خوانش مجدد از اسلام؛ معتقد به سازگاری سنت ایرانی/اسلامی با سنت غربی بودند به عنوان سنت اسلام نواندیش یاد می شود. ...

در مسیر مدرن شدن ایران در دوره ی حکومت پهلوی اول و دوم، شرایطی چون آمرانه بودن این مدرنیزاسیون، مهاجرت فزاینده، شهرنشینی، انسداد سیاسی و بی توجهی به نهادهای دینی و حتی مبارزه با آن ها، افزایش اقتصاد دلالی، افزایش فروش نفت و به تبع آن افزایش انتظارات از نظام حاکم و عدم تحقق این انتظارات، زمینه اعتراضات روز افزون را فراهم ساخت. چنین شرایطی گروه های دینی را به مبارزه علیه نظام حاکم کشاند و اسلام ب...

پژوهش پیش‌رو با تأکید بر آیات شریفه قرآن کریم سعی دارد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که: ساحتهای سازنده نظریه قدرت نرم در گفتمان اسلامی کدامند؟.در این راستا نویسندگان تلاش دارند تا ساحت‌های «قدرت نرم» در اسلام را تحلیل و در نهایت اصول حاکم بر نظریهای اسلامی قدرت نرم را در قیاس با رویکرد سکولار ارایه نمایند.دلیل این امر آن است که: نظریه «قدرت نرم سکولار» دارای نقایص و تعارض‌هایی با آموزه‌های دین مب...

یکی از پدیده‌های مهم در ایران معاصر، ظهور گفتمان اسلام سیاسی است. مقالۀ حاضر می‌کوشد با بازخوانی اولین و برجسته‌ترین متون اسلام‌گرایان ـ یعنی سه نشریۀ مکتب اسلام، مکتب تشیع و مسجد اعظم ـ به ارائۀ روایتی مستند از زن سیاسی‌شده در اسلام سیاسی و نقش سوژگی زنان در انقلاب بپردازد. از این سه نشریۀ اسلامی، چهار روایت از بازخوانی متون به‌دست می‌آید. این چهار روایت به‌کمک شاخص‌های شش‌گانۀ لوبوف در روش تح...

ظهور پست مدرنیسم نشانه بحران مدرنیسم است، که بحران معنا نام دارد. هر چند که امروزه مدرنیسم در مواجهه با این بحران، خود را از یک دکترین حقیقت یاب مبتنی بر این همانی عقل و دانش، به یک ضد دکترین مدعیِ نسخِ خودانگاره حقیقت در حوزه فلسفه و علم تبدیل می کند، امّا این مدرنیسم متنبّه نیز نمی تواند طرف گفت وگوی اسلام قرار گیرد. از نظر نویسنده، بحران معنا همچنان در مدرنیسم وجود دارد و این بحران، انسان را به ...

ما در جهان معاصر، با دو نگرش اساسی در مورد حقوق روبه‌رو هستیم: نگرشی بر اساس فرهنگ دینی و الهی و نگرشی مبتنی بر فرهنگ لیبرال دموکراسی که سیاست را جدای از دین می‌انگارد. در فرهنگ دینی، حق الهی حقی ذاتی است و سایر حقوق از حق الهی سرچشمه می‌گیرد. از این رو خداوند حقوق و تکالیفی را برای بشر تشریع کرده که در سایه آن، بشر می‌تواند به سعادت و قرب الهی دست یابد، در حالی که در نظام لیبرال دموکراسی به دل...