شـاعران و سخنوران در انتقال پیامهای خویش، با توجه به اندیشه و توانایی خود واژگانی را بر می گزینند که هم معنایی مفید و هم قدرت القا و تصویرسازی بـالایی داشته باشد. پــژوهش حاضر به بــررسی یکی از ایـن واژه‌های پرکاربرد، مـؤثر، نمادین و تصـویری یعنی «قفس» مـی پردازد. بـا تحقیق در منتخب دیـوان شاعران از قرن سوم تا عصر حاضر مشخص می‌شود که واژه قفس که از زبـان عربی وارد فارسی شده است، پا به پای جریان...

طنز، ساز و کاری همسان با هنر و ادبیات دارد و شیوه‌­ی شکل­‌گیری و ماهیت محتوایی آن، بر دو اصل عادت‌­زدایی و انتقادگری نهاده شده­‌است. تفاوت آن با هنرهای دیگر، تنها در مجموعه­‌ای از رفتارهای کلامی است که می­‌توان آن را شگردهای بیانی نامید. آل­‌احمد سومین داستان‌­نویس طنزپرداز از نسل پیش از کودتا در ایران است که به دلیل برخورداری از روحیه­‌ی حسّاس، عجول، تند مزاج و بذله­‌گو، در داستان­‌های خود نیز ...

کنایه یکی از شاخه‌های مهم علم بیان و از برجسته‌ترین ترفندهای زیباآفرینی در کلام است.در این جستار به تحلیل کارکردهای کنایه درمقدمة شاهنامه پرداخته‌ایم . زیرا دراین بخش ،ساختار کنایی، نسبت به دیگر شگردهای بلاغی، بیشترین بسامد را دارد.کنایه‌های استخراج شده ، به ترتیب از نوع کنایۀ فعلی، کنایه از صفت و موصوف‌اند که بالاترین بسامد، مربوط به کنایه فعلی و از گونۀ ایماست.بسیاری از کنایه‌های به کار رفته ...

جریان فکری موسوم به اصحاب حدیث یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری در سده‌های نخستین و از رقیبان جدی امامیه بوده است. نوشتار حاضر دوره‌های مختلف اهل حدیث از شکل‌گیری تا اوج‌ و سپس اضمحلال نسبی در دوران آل بویه که هم‌زمان با مدرسۀ کلامی امامیه در بغداد است و نیز تطورها و رویدادهای تاریخی آنان را با روش بررسی تاریخ اندیشه بررسیده است و ضمن اشاره به مهم‌ترین شاخصه‌های اعتقادی آنان و رهبران پرنفوذ هر دو...

مرزبان نامه دربردارنده داستان ها و حکایتهای بسیار کهن است و باور بر این است که این کتاب در اصل به یکی از گویش های فارسی میانه و آن طوری که وراوینی می گوید به زبان طبری کهن تألیف شده بوده است که دو بار به طور جداگانه توسط سعدالدین وراوینی و محمد بن غازی ملطیوی به نثر فنی فارسی دری برگردانده شده است. با بررسی درونمایه داستان های آن مشخص می شود که طبق گفته وراوینی اصل کتاب از سابقه ای کهن و حتی که...

دورة مشروطه، یکی از مهم‌ترین و قابل توجه‌ترین دوره‌های تحول ادبیات فارسی به شمار می‌رود. در این دوره یکی از شاخه‌های ادبیات که بیشتر از همه دستخوش تحول گردید، ادبیات طنز و به خصوص شعر طنز است. در دورة مشروطه، شعرای برجسته‌ای ظهور کردند که دهخدای قزوینی یکی از آن‌هاست. وی کوشش بسیاری در راه اعتلای ادبیات فارسی از جمله طنز کرده است. در این مقاله اشعار طنز دهخدا بر اساس کتاب "سبک‌شناسی نظریه‌ها، ر...

زبان یک پدیده? اجتماعی است و همگام با تحوّلات اجتماع بشری دچار تحوّل می شود تا با صورت تغییریافته? جامعه منطبق شود و پاسخگوی نیازهای تازه باشد. تولد واژگان جدید و متروک شدن برخی واژگان از اصول مسلّم تحوّلات زبانی است.زبان فارسی به جهت ساختارترکیبی برای آفرینش واژگان نو از شیوه های مرکب سازی استفاده می کند .امّا تاریخ تحوّلات آن نشان داده که این زبان در ساخت فعل به عنوان یکی از اقسام واژه کمتر موفق بو...

چکیده مطالعه ی فعل های مرکب وپیشوندی درمرصادالعباد وگلستان ،جوامع الحکایات، گامی است برای شناخت قواعد ناظربرساخت فعل های مرکب وپیشوندی درقرن هفتم وارزیابی ساختار آنها درمقایسه با اظهار نظرهای متفاوتی که دستورنویسان دراین زمینه داشته اند. یکی ازویژگی های زبان ، زایایی یا خلاقّیت آن است. خلاقیت زبان را ازجنبه های گوناگون می توان بررسی کرد. درفارسی امروز، دیگرفعل ساده ساخته نمی شود؛ یعنی نمی توا...

کنایه یکی از شاخه های صور خیال در ادبیات شفاهی و مکتوب است ، لذا از دیرباز در پرداخت آثار ادبی و روایی مورد عنایت ادبا و نویسندگان قرار گرفته است ؛ به جز این در زبان محاوره و روزمره نیز میزان بهره گیری از این آرایه در خور توجه است ، زیرا کنایه هم به عنوان آرایه ای ادبی در آراستن کلام یاری رسان نویسندگان و گویندگان است و هم آن جا که زبان از بیان مستقیم مفاهیم ذهنی قاصر می ماند ، با کمک گرفتن از ...

واژه ی قدرت در معنای توانایی داشتن و توانستن بکار رفته است و مفهومی که از قدرت بیان میشود ، متضمن فکر و داشتن نوعی توانایی و قدرت برتری بر کس دیگر است. تجلیل و بزرگداشت شاه یکی از موضوعات مهم و فراگیر در هنر های تصویری ایران پیش از اسلام و همچنین دوران اسلامی است. در دوره ی ساسانی نقش برجسته های صخره ای که بر بستر اجتماعی و فرهنگی عصر حاضر تداوم یافته ، تصاویری از شکوه و جلال و قدرت شاه را به ن...