چکیده: اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبان شناسان پیشین بدان پرداخته اند و تعریف هایی نیز از آن ارائه داده اند. سیبویه اولین کسی است که اشتراک لفظی را در تقسیمات کلام ذکر نموده و وجود آن را در زبان تأیید کرده است. تداخل لهجه ها و وام گیری از زبان ها، وضع اولیه ی زبانی، تطور صوتی و کاربرد مجازی، از جمله عوامل پیدایش اشتراک لفظی می باشد. زبان شناسان معاصر بر ای...

یکی از عناصر خیال­ آفرین و معنی­ساز در شعر شاعران طرز نو یا سبک هندی، موتیوها هستند. واژگان کلیدی معنی­آفرینی که در مرکز شبکه­های زبانی قرار می­گیرند و با ارتباط مفهومی و زبانی با واژگان یک مجموعه، ضمن استفاده از صنعت مراعات نظیر با شبکه تداعی­های زبانی، مفاهیم دقیق و باریکی می­آفرینند که در پیشبرد گفتمان معنایی شاعر با مخاطب، بخصوص در غزل بسیار مؤثر است. در دیوان نظیری نیشابوری برخی واژگان و ت...

پس از مدت ها درباره مفاهیم یکسان منظر و سیمای شهری و رفع اختلاط معنایی آن‎ها در قالب ساختمایه های عینی و ذهنی، نوبت به بحث در مورد سایر واژگان این حوزه رسیده است. همۀ ما با مفهوم منظر شهری آشنا هستیم. اما آنچه در این میان ابهام بر انگیز است، کاربرد واژگان مشابه به زبان انگلیسی برای یک مفهوم است. آیا این واژگان همگی بر یک مفهوم مشابه و یکسان اشاره دارند؟ هدف این نوشتار کوتاه بررسی تطبیقی معانی و...

از آنجایی که نظریه شبکه‌های معنایی، یکی از معروفترین نظریه‌ها پیرامون روابط معنایی بین واژگان است و تلاش‌های زیادی برای ارائه الگوهای این نظریه به رایانه انجام شده و نتایج مطلوبی حاصل نشده است، و از طرفی به دلیل ایرادهای بنیادی که بر این نظریه و الگوهای ارائه شده توسط آن وارد است، در این تحقیق سعی خواهد شد تا مدلی که بتواند تا حدی این ایرادها را بر طرف کند تبیین شود. در این مقاله، ابتدا تصویری...

  واژگان تاریخی همانند تاریخ بشر سرگذشت پرفرازونشیبی را پشت سر می‌گذارند و سرانجام، در هر حوزه تخصصی معانی و اطلاقات ویژه خود را می‌یابند. بسیاری از واژگان در حوزه تاریخ سیاسی‌ـ اجتماعی، بار معنایی و اجتماعی خاص خود را یافته، مجموعه آنها اصطلاحات دیوانی و اداری دوره‌های مختلف تاریخ ایران را پدید می‌آورد.   در این مقاله، لزوم گردآوری و شرح اصطلاحات دیوانی و اداری و تغییر معنایی این دسته از اصطلا...

چکیده وام گیری واژگانی به عنوان بارزترین شکل اثرپذیری زبان فارسی از عربی از سده های نخست هجری آغاز شد و در قرن چهارم و پنجم افزایش چشمگیری یافت. در جریان این وام گیری کلمات بی شماری از زبان عربی ـ با آنکه معادل فارسی آنها در زبان فارسی وجود داشته ـ وارد این زبان شده است. این تأثیرات در آثار شعرا و نویسندگان به وضوح دیده می شود. یکی از بزرگ ترین شاعران قرن چهارم هجری، رودکی نخستین شاعر صاحب دیو...

سطح مفهوم کلمه ها در انعکاس دیدگاههای معرفتی، ضرورت توجه به واژگان را در حوزه معماری باید بازبینی و تثبیت شوند، واژگان اشاره کننده به ظاهر اثر هستند.اهمیت این واژگان به دلیل تأثیر فهم از ظاهر بر محصول متعین تولید شده است.این واژگان در صورت تدقیق انعکاس دهنده دیدگاهها در خصوص ظاهر در عرصه معماری هستند و به این ترتیب یکی از ابزارهای اشاره کننده به مرتبه وجودی اثر به شمار میروند. در حالیکه کاربرده...

قرآن کریم، به موضوع تفکر و تدبر اهمیت ویژه ای داده است به گونه ای که واژگان مرتبط با این مفهوم از بسامد بالایی در واژگان قرآنی برخوردار می باشند. پرداختن به واژگان قرآنی نیز همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است و یکی از مهمترین مسائلی که درباره آن به کنکاش پرداخته اند، پاسخ به این سؤال است که آیا به ترادف واژگان قرآنی می توان معتقد بود؟ یا اینکه به جای ترادف واژه، باید مفهوم تقارب را انتخاب کر...

بافت فرهنگی از جمله مباحث مطرح در معناشناسی است که در فهم متن، به‌ویژه متون ادبی کارایی بسزایی دارد. هر متنی برخاسته از اندیشه و فرهنگ فردی و جمعی است و در این میان، برخی واژگان موجود در آن، گفتمان فرهنگی خاصی دارند که چالش‌های اساسی در ترجمه ایجاد می‌کنند. گفتمان و نگرش گفتمانی متن را در کنار بافت و عناصر تشکیل‌دهندة آن، به‌ویژه عناصر فرهنگی در نظر می‌گیرند. در این پژوهش به دنبال آن هستیم تا ب...

پیوند و هماهنگی بین الفاظ و معانی، می تواند ناشی از تکرار آواها در بافت کلام و بار معنایی خاص واژگان باشد که هم سبب تمایز معنایی در گزینش واژگان و هم در تداعی معانی نقش بسزایی دارد؛ بنابراین در سطح ادبی کلام و ساختار کلی جمله، سطح آوایی از سطح معنایی جدا نمی شود. بحث القاگری آواها در متن، اولین بار توسط زبان­شناس فرانسوی، موریس گرامون در قرن بیستم طرح شد. اما، قبل از طرح آن توسط گرامون به عنوان...