خداوند یکتا در ذات هستی خود، زیبایی مطلق است و انسان مخلوق او نیز پیوسته به دنبال این زیبایی خالص بوده و در تمام وجوه زندگیش و از جمله در هنر ؛ که آن را محمل خیال و آرزوهای خویش می داند، در پی آن زیبایی مطلق است. بنابراین دست به خلق هنری مقدس می زند تا از طریق آن " امر قدسی " که تجلیاتی روحانی و الهی در جهان است را به کمک خلاقیتی رمزگونه ، مرئی سازد. در تمدن سنتی که از آغاز زندگی بشر تا شروع ...

در اندیشۀ موسوم به سنت گرا-بر مدار قرائتی که دکتر نصر ارائه کرده است- تفکیک میان سه نوع هنر ضروری است. بر اساس این نگاه: الف) هنر مقدّس دارای منشأ وحیانی بوده و از جانب خداوند و به واسطه فرشتگان، قدیسان و پیشوایان مذهبیِ شناخته شده بر انسان نازل شده تا نشانه ای بر امر قدسی، که همان ملکوت الهی است، باشد. ب) در هنر سنتّی، نشانه هایی از مضامین، تعالیم و روح امر قدسی وجود دارد؛ اما این هنر مستقیما از ...

مطالعه تطبیقی نظریات جامعه شناسی هنر در مکاتب مختلف جامعه شناسی در پی شکل گیری نظریه های اجتماعی، جامعه شناسی به عنوان دانشی مستقل از بستر فلسفی خود جدا شد و به سرعت گستره و عمق بیشتری یافت. تلاقی این دو اتفاق مهم، یعنی گسترش چشم انداز جامعه شناختی به حوزه های جدیدتر همچون هنر از یک سوی و مواجه آن با یک موضوع عمیق هستی شناختی از سوی دیگر؛ مسئله پژوهش حاضر را شکل می دهد. لذا، این جستار کو...

در یک دهه گذشته، فضای هنری ایران با موجی از آثار دارای رویکرد هنر محیطی روبرو شد که از روندی رو به رشد برخوردار بود و به نظر می رسد که می تواند به مانند یک جنبش هنری مورد بررسی قرار گیرد. لذا در این تحقیق ابتدا به چیستی هنر محیطی در نگاهی کلی و سپس به بررسی علل گسترش آن در ایران، پرداخته شده است. در ادامه نیز سه مولفه برای آن در نظر گرفته شده و با نمونه های مرتبط تحلیل شده است. همچنین روش این ت...

نفوذ عرفان شیعی در جامعة ایران در سده‏های هفتم تا یازدهم ق به شکلی است که بر ذهن و رفتار مردم تأثیر گذاشته و در حوزه‏های مختلف، از جمله هنر، نتایج عملی به همراه داشته است. چگونگی ظهور هنر خاتم مربع می‏تواند نشانه‏ای از حصول نتایج عملی مبانی فکری عرفان شیعی باشد. در این پژوهش سعی شده، با شیوة مطالعة کتابخانه‏ای و تاریخی و بهره‏گیری از مشاهدات عینی و استدلالی، صحت فرضیة مطروحه ارزیابی شود؛ فرضیه‏...

در این نوشتار در ابتدا به اختصار به زمینه زندگی مانی ، وضعیت سیاسی ، فرهنگی و مذهبی بین النهرین در زمان تولدش و خاستگاه طبقاتی او می پردازیم. سپس جهان بینی مانی ، عقاید او در مورد ادیان دیگر و خاستگاه کیش مانی را مطالعه خواهیم کرد و به صورت بسیار مختصر به حکمت عملی مانویان اشاره ای خواهیم کرد. محتوای کتاب های مانی و نحوه نگارش آنها و تاثیر مانی بر ادبیات زمان خود از بخش های پر اهمیت نوشتار حاضر...

آینه کاری هنری کاملاً اسلامی است و حاوی اشکال هندسی اسلامی، چنان که می توان آن را هنری دینی و سنتی تلقی کرد. درک‏ ضرورت پاسداری و حمایت از حفظ و گسترش این هنر زیبا و شگفت در کنار سایر هنرهای دستی و تزیینی لازم است. در این پژوهش، با استناد به منابع کتابخانه ای و مطالعات میدانی، پس از اشارۀ مختصر به خاستگاه هنر آینه کاری و نقش آن در معماری دورۀ قاجار، گونه های متفاوت این هنر در سه دسته از بناهای ق...

مدالیون های ساسانی از جمله نقوشی هستند که شخصیت و ممیزه هنر ساسانی را دارا هستند. مدالیون های ساسانی دارای انواع مختلفی هستند که در بین هنر سرزمین های همجوار و سایر تمدن های شرقی و غربی زمان خود نیز دارای محبوبیت و پر کاربرد بوده اند. با توجه به نمونه های زیاد این مدالیون ها، تنوع و گستردگی آنها در بین هنر پساساسانی، آسیای مرکزی، اسلامی، از شرق تا چین و از غرب تا بیزانس، سوریه، قبط (مصر)، اروپا...

در این مقاله نظریه های موجود در حوزه جامعه شناسی هنر و ادبیات با دیدگاهی انتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع اصلی مقاله حول محور جبریت اجتماعی هنر و ادبیات دور می زند. نظریه جبریت اجتماعی هنر با توجه به مسئله شاهکارهای هنری و موضوع هنر ناب مورد نقد قرار گرفته است. در نهایت نتیجه گیری مقاله در جهت تأیید این مطلب که هنر اگرچه تحت تأثیر شرایط وجودی جامعه معاصر خودش قرار دارد و نشان آن شرایط ر...

هنرِ ایران همواره در حفظ تداوم و پیوستگی اش در طول تاریخ موفّق بوده است. هنگامی که با ظهور اسلام، در کم تر از یک قرن، بخش قابل توجّهی از جهانِ امپراتوریِ آن زمان تحت حکومت تازیان قرار گرفت؛ هنرِ ساسانی در روزگاری متفاوت با دوران اوجِ خود در قرن های چهارم و پنجم میلادی به سر می برد. در قرونِ شش و هفت میلادی، توجّه به مضامینِ سرگرم کننده و لذّت طلبانه، جایگاهِ ویژه ای در سلیقه ی حاکم بر هنرِ ساسانی داشت. در ا...