هدف این مقاله، بررسى ریشه‏هاى نظریه بینامتنیت در مباحث بلاغت سنتى فارسى است. بینامتنیت طبق نظر "ام.اچ. ایبرمز" از طریق موارد زیر صورت مى‏گیرد: نقل قول‏هاى صریح و ناصریح، تکرار و تغییر ویژگى‏هاى شکلى و مضمونى، یا صرفا از طریق مشارکت ناگزیر در استفاده از گنجینه سنت‏ها و قواعد زبانى و ادبى و روندهایى که از پیش همواره موجودند. مقوله "بینامتنیت" از نگاه منتقدین کلاسیک ادبیات ایران نیز - البته با اصط...

چکیده علم بلاغت یکی از علوم ادبی است که فصیح و بلیغ بودن کلام را می‌سنجد، به کمک قواعد این دانش، کلام از سه منظر معانی، بیان و بدیع ارزیابی می‌گردد، علم معانی یکی از شاخه‌های اصلی بلاغت است که احوال جمله را از جهات گوناگون مانند معانی ثانوی و موافقت آن با حال و مقام بررسی می‌کند. کتاب‌های بلاغی عربی همواره مورد توجّه علمای بلاغت فارسی بوده است. بی‌توجّهی به تفاوت‌ها و ویژگی‌های دستوری و بلاغی ز...

"بلاغت اسلامی"، در تحول و تطوّر خود، مدیون کوشش های علمای بزرگی است که از قرن دوم به بعد، همت بر این کار گماشته اند. همچنان که علمِ "نحو" بر لغت و قراءتِ قرآن، استوار شده، مبانی اصلیِ "بلاغت اسلامی" نیز بر طرز و اسلوب همان کتاب عزیز، نهاده شده است. چرا که تبیین اعجاز بلاغی قرآن از اهمّ اهداف "بلاغت اسلامی" بوده و مقصد اصلی مؤلفانِ کتب بلاغی را تشکیل می داده است. در این ارتباط، کتاب "الصناعتین" ابوهلا...

چکیده مطالعه و بررسی نقش مراکز علمی ایران در پیشبرد علوم عربی و ادبی در حوزۀ ادبیات تطبیقی مکتب فرانسه می‌گنجد؛ زیرا مراکز علمی ملتی در ادبیات ملتی دیگر تأثیرگذار بوده ‌است. در دورۀ عباسی‌ (656-132هـ.ق) که علوم عربی و ادبی بیش از هر دورۀ دیگری شکوفا شد، با در نظر گرفتن مقتضیات و بستر سیاسی و دینی مناسب، نقش چهار مرکز علمی  غرب ایران «دینور، قرمیسین، شهرزور و حلوان» در پیشبرد علوم عربی و ادبی و...

بلاغت و فصاحت از جمله علوم ادبی است که در عین حال به ناقدان در ‏نقد متون کمک می کند. بلاغیون برخی قوانین خاصی را برای کلمه، کلام و ‏متکلم قائل می شوند که گاه در برهه ای از تاریخ ادبی همراه با تغییر ذائقه ادبا و ‏ناقدان آثار، دچار تحولاتی می شود. یک متن ادبی از حیث دارا بودن ویژگی های ‏فصاحت و بلاغت امکان دارد در هر دوره از تاریخ به نوعی متفاوت بررسی شود. ‏در عصر صفویه نیز با درآمیختگی شعر پار...

طیف کثیری از مفسران و متکلمان در مسئله اعجاز قرآن، تنها اعجاز بیانی، بلاغت و فصاحت قرآن را پررنگ کرده و در این باره کتاب ها نوشته و رساله ها تألیف کرده اند. این تکرار و تأکید بر این مطالب موجب شده که ظاهر الفاظ اهمیت بیشتری پیدا کرده و این تلقی به وجود آید که فضیلت و برتری قرآن از سایر کتاب ها در فصاحت و بلاغت و به طور کلی در نظم الفاظ آن است. در این نوشتار با ارائه گزارشی، تاریخچه این دیدگاه ب...

غلامعلی آذرخشی، متخلص به ، «رعدی»، (1378ـ 1288) شاعر، ادیب و نویسنده ی معاصر ایران است. زندگی رعدی، در دو مرحله خلاصه می شود: مرحله ی اول زندگی رعدی، فعالیت های فرهنگی، اداری و سیاسی اش، از جمله این که: هجده سال در سازمان یونسکو، و چهار سال در مجلس سنا، فعالیت داشت. مرحله ی دوم، مرحله ی شاعری وی است؛ عمده ی محورهای فکری شاعر، مسائل اجتماعی و سیاسی است. اشعار رعدی از غنای موسیقایی چشمگیری برخو...

برخی از صنایع ادبی در زبان فارسی، صنایعی هستند که ارزشهای بلاغی پدیده دوزبانگی را نشان می دهند. متأسفانه، در کتابهای بلاغت ارزش زیباشناختی این صنایع را شرح نداده اند، اما امروزه با استفاده از نظریه های گوناگونی که در خصوص پدیده رمزگردانی مطرح شده است و با توجه به رواج این نظریه ها در حوزه ادبیات و نقد ادبی، می توان ابعاد زیباشناختی این صنایع را نشان داد. بنابراین، در این مقاله مشخص می شود که از...

مقاله حاضر شامل مطالبی است پیرامون سیر تاریخی معانی و بیان و بدیع ازآغاز پیدایش این علم ‘ از آنچه معلوم است بلاغت دو سیر را در طول تاریخ طی نموده است . اول مکتب کلامی که سیوطی درباره آن می گوید: "طریقه العجم والفلسفه" دوم مکتب ادبی باز هم از سیوطی که می گوید"طریقه العرب و البلغاء" . خصوصیت مکتب کلامیها اهمیت دادن به معانی و جوهره و صیغه الفاظ ‘ لیکن در مکتب ادبی بلاغیون نقد ذوق و احساس را دخالت...

عبدالقاهر جرجانی، بلاغی شهیر ایرانی در قرن پنجم با دو کتاب مهم خود، ‏‏«اسرارالبلاغه» و به خصوص «دلائل‌الاعجاز»، انقلاب بلاغت عرب را رقم زد. در ‏قرن حاضر پس از تلاش‌های محمد عبده در مصر برای احیای تفکر علمی ‏اسلامی، تصحیح و چاپ آثار جرجانی رونق یافت. بلافاصله بعد از آن، تازگی و به ‏روز بودن بسیاری از آرائش مورد توجه قرار گرفت و جست‌وجوی مشترکات نظری ‏و عملی او با زبان‌شناسی و فلسفه زبانی مدرن به...