این مقاله به معرفی نظام واژه­سازی در چارچوب نظریۀ نام­نگری اشتکاور می­پردازد. نظریۀ نام­نگری اشتکاور نظریه­ای شناخت­محور است که نیازهای نام­گذاری جوامع زبانی را مدنظر قرار می­دهد و بر نقش فعال و ظرفیت شناختی مبدع یا واژه­ساز در خلق واژه تأکید می­کند. هدف از نگارش این مقاله، توصیف نظام واژه­سازی در چارچوب نظریۀ نام­نگری اشتکاور است، ضمن آن که تلاش خواهد شد با اراﺋۀ نمونه­هایی از واحدهای واژگانی ...

نظریۀ صدور فلوطین (نظریۀ فعالیت دوگانه)، حاصل تلاش او برای پاسخ دادن به انتقاد های ارسطو بر افلاطون، در مسئلۀ بهره مندی اشیا از مثل است. فلوطین نه تنها در اصل ایجاد مسئله برای او، بلکه در زبان و اصطلاحاتی که برای بیان آرای خویش به کار می گیرد (مانند مادۀ معقول، دویی نامتعین و فعالیت)، تحت تأثیر ارسطو است. همچنین، نظریۀ فعالیت دوگانه، از جنبه های مهمی تحت تأثیر نظریۀ قوه و فعل ارسطو و فاعلیت غای...

مسئلۀ لزوم افضلیت امام از قدیمی­ترین مسائل کلامی در باب امامت است که همواره مورد بحث و نظر بوده است. معمولاً دیدگاه­های اهل سنت و شیعه در خصوص این مسئله، دو دیدگاه متفاوت و دور از هم تلقی می­شود. به­دین­سان که شیعه از طرفداران بی­چون و چرای نظریۀ لزوم افضلیت امام معرفی شده و اهل سنت نیز کسانی قلمداد می­شوند که مقبولیت مردمی را مانعی برای پذیرش نظریۀ لزوم افضلیت امام دانسته­اند. نویسنده در این نو...

در علم معانی که یکی از شاخه‌های علم بلاغت است، دربارة چرایی ساختارهای زبانی و لایه‌های معنایی آ‌ن‌ها سخن گفته ‌می‌شود و به دلیل مباحث زبانی‌ای که در این علم مطرح می‌شود، اشتراکاتی با علم نحو دارد؛ چنان‌که عبدالقاهرجرجانی مبدع این فن، آن را علم معانی‌النحو می‌نامد. یکی از مباحث هشت‌گانة این علم که در همة کتاب‌های بلاغت، از قدیمی‌ترین آثار تا تألیفات متأخّر، ذیل بحث از احوال اسناد خبر...

بهارستان کتابی منثور نوشتۀ نورالدین عبدالرحمن جامی نوشته‌شده به تقلید از گلستان سعدی ‌است. در این اثر، جامی خواننده را به گفت‌وگو با متون اجتماعی و ادبی متعددی می‌کشاند و از این طریق دریچه‌های جدیدی را از جهان‌بینی مبتنی بر مکالمه، بر ذهن مخاطب می‌گشاید. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی‌تحلیلی از طریق یادداشت‌برداری کتابخانه‌ای انجام شده و هدف اصلی آن، تبیین چندصدایی در بهارس...

عارفان آثار پیشینیان و بخصوص سنایی و غزالی را چون سنتی ادبی، گرامی داشته و بدانها توجه کرده‌اند. مولوی نیز در سرودن مثنوی معنوی به آثار سنایی، عطار و غزالی نظر داشته و برخی از حکایت‌ تمثیلی آنان را با تغیییراتی در شکل و محتوا، بازگویی کرده است. حکایت «اشتباه درست» (پیل در تاریکی) را که بیانگر نقصان و ناتوانی انسان‌ها در شناخت خود، از خداوند سبحان است، نخست غزالی به عربی، در احیاالعلوم و سپس به ...

در این مقاله، ابتدا خلاصه­ای از نظریه­های مربوط به دلالت نام­های خاصّ در زبان را بررسی می­کنیم و سپس نظریۀ علّی نام­های خاصّ اونز را مطرح خواهیم کرد. از آنجا که نظریۀ اونز، از نظریه­های علّی و نظریه­های وصفی نام­های خاصّ، به یکسان نسب برده است، آشنایی اجمالی با این نظریه­ها برای فهم نظریة اونز سودمند خواهد ­بود. در بخش مربوط به نظریه­های وصفی، نظریه­های فرگه و راسل؛ و در بخش مربوط به نظریه­های علّی، ...

هدف: ارائه و پیشنهاد روش پاسخگویی به پرسش برخی دانشجویان کلاسهای درس معارف اسلامی در بارۀ تعارض نظریۀ تکامل داروین با اعتقادات اسلامی به استادان محترم این دروس. روش: روش این تحقیق توصیفی- اسنادی با مطالعۀ کتابخانه ای و استفاده از نرم افزارهای لازم و مراجعه به تفاسیر قرآن و همچنین دیدگاه زیست شناسان در مورد نظریۀ تکامل است. یافته ها: برخی زیست شناسان مدعی شده اند که علم تجربی، درستیِ نظریۀ تکامل ...

نگرش جامعه­شناختی به ادبیات با تکیه بر اثری تاریخی – ادبی، موضوع نوشتار حاضر است. بنیادِ نقد اجتماعی بر این فکر استوار است که اثر ادبی همواره محصول و مولود حیات اجتماعی است و ادراک درست و دقیقِ آن جز با دریافتِ دلایل و نتایج حوادث اجتماعی، میسّر نیست. توانایی­های نهفته­ای که در روابط افراد جامعه است و باعث قوام اجتماع می­شود، در این هنگامۀ «پدریان و پسریان»، با فاصله گرفتن از یک ایدئولوژی واحد و خل...

شناخت و بهره‌گیری از مؤلفه‌های تعلیم‌وتربیت، از جنبه‌های فراوانی اهمیت دارد. بی‌تردید، بخش قابل ملاحظه‌ای از آموزه‌های اخلاقی و تربیتی در آثار ارزشمند ادبی نگاشته شده است. یکی از شاهکارهای بی‌مانند ادبی در این خصوص، گلستان سعدی است. سعدی در گلستان، مهم‌ترین مفاهیم تربیتی و اساسی‌ترین شیوه‌های رفتار نیک و پسندیدۀ آدمی را بیان کرده است. او با نگاهی موشکافانه به انسان‌، حقایقی مر...