خسرو و شیرین دومین منظومه­ از خمسه­یِ میرزامحمدصادق نامی اصفهانی (1204ق) است که به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده شده است. این اثر ضمن داشتنِ موضوع و درون­مایه­یِ مشترک و نیز وزن و قالبِ یکسان، موارد افتراق گوناگونی با نظیره­ی خود دارد. تعداد ابیات خسرو و شیرینِ نامی تقریباً 14 23'>اثر نظامی است و حذف بسیاری از حوادث و صحنه­ها، از گیرایی و کششِ داستان کاسته است. نامی در روایت خود، در بسیاری از حواد...

طبق نظر یونگ کهن‌الگوها در ناخودآگاه جمعی از طریق نمادها ظهور می‌یابند. هر کهن‌الگو می‌تواند در جامه‌ نمادهای مختلف ظاهر گردد. با بررسی افسانه‌ها و قصه‌های پریان می‌توان بین خودآگاه و ناخودآگاه که آبشخور اسطوره‌هاست ارتباط برقرار کرد. پریان نیروهای فرا طبیعی روح انسان را نمادین می‌کنند. پایداری مضامین پری در ذهن بشری نشان از قدرت عظیم و شگرف آن‌هاست که توانسته‌اند از ماقبل تاریخ به عصر جدید، سف...

ظهور امیر تیمور(ت: 736 ـ م: 807 ق) و گسترش حاکمیت سیاسی و نظامی وی بر ماوراءالنهر، در درجه نخست تحوّلی داخلی در قلمرو جغتاییان محسوب می­شد. از این رو، از همان ابتدا هرگونه آینده ای برای اقدامات امیر تیمور هنگامی متصوّر بود که وی بتواند به این پرسش اساسی که:«آینده اُلوس جغتای چه خواهد بود؟» پاسخ عملی مناسبی بدهد. اهمیت و فوریت پاسخ به این سؤال ناشی از تأثیر عظیمی بود که می­توانست برای آینده سیاسی ا...

در این پژوهش، منظومه های خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی، از دو منظر عناصر داستانی و سبک شناسی مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفته اند. پس از تحلیل عناصر داستانی در دو منظومه، مشخص شد که نظامی در سرودن خسرو و شیرین، به کیفیت عناصر و انسجام آن بیشتر از منظومه ی لیلی و مجنون نظر داشته و در بخش هایی نظیر شخصیت و شخصیت پردازی، لحن، فضا، صحنه و... این امر انسجام و نمود بیشتری دارد. در قسمت سبک شناس...

منظومه ی خسرو وشیرین نظامی مدّتهاست که مورد توجِّه ادب دوستان قرار گرفته است و آثار نظامی آیئنه زندگی نمای مردم قرن ششم است . هرکس در آن تصویر خود و محیط زندگی و روابط اجتماعی و سنن ملی و مذهبی خویش را ناظر است و هر اثری که این خصوصیت را داشته باشد مورد توجّه خواهد بود .این اثر دلنشین کمال مطلوب ایرانیان گذسته را در زندگی مادّی و معنوی و ذوقیات ظاهر می سازد . به علاوه از مقایسه و تطبیق آن با وضع زند...

وجود هشت نظیره و پنج ترجمه از حُسن و دل، به زبان­های مختلف از جمله انگلیسی و آلمانی، نشان دهندة توجه دیگر ملل به این منظومة عاشقانة صوفیانه فارسی و اهمیت آن است. پژوهشگران بسیاری به دنبال یافتن سرچشمه­های تأثیرگذار بر خلق این اثر بوده­اند و منابعی را نیز برشمرده‌اند، اما تا کنون به تقلید سیبک نیشابوری از منظومة خسرو و شیرین نظامی؛ یعنی مهم­ترین سرچشمة این اثر پی نبرده­اند. پنهان ماندن شباهت­های ...

در این پژوهش تلاش می‌شود تا شخصیت شیرین و دگرگونی آن در دو روایت داستانی شاهنامه و خسرو و شیرین به روش تحلیل گفتمان بررسی شود. نویسندگان  می‌کوشند تا نشان دهند چگونه عوامل زبانی و فرازبانی ـ مانند شرایط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تاریخی ـ و نیز جهان‌بینی فردوسی و نظامی در بازنمایی این شخصیت مؤثر بوده است. در این جستار افزون‌بر تغییر گفتمان سیاسی ـ فرهنگی عصر سامانی و غزنوی به گفتمان عصر سلجوقی، ن...

مقایسه و تحلیل دو داستان شمس و قمر و خسرو و شیرین از منظر ساختاری، نشان دهنده ی اوج هنر و بلاغت نظامی در نظم داستان­های عاشقانه است.خواجه مسعود قمی را باید یکی از مقلدان نه چندان موفق نظامی دانست که اگرچه اثر او، به شکلی ساده و ابتدایی، همه عناصر سازنده داستان، از جمله: طرح، شخصیت، زاویه دید، صحنه پردازی و غیره را دارد، اما فاقد کیفیتی است که معمولاً داستان­های موفق از آن برخوردارند. این جستار، ...

داستان لیلی و مجنون، روایتی نا مکرّر از کهن داستان «عشق» است که گذر روزگاران، غبار کهنگی بر رخساره اش ننشانده است. تمام تلاش نگارنده بر آن بوده است که با کاوش های اینترنتی و کتابخانه ای، سیر تحول این داستان را، قدم به قدم، در ادبیات عربی و فارسی به بررسی بنشیند؛ باشد که نقطه عطفی برای پژوهش های بیشتر در داستان «لیلی و مجنون»، از این منظر باشد. خاستگاه اولیه داستان، بادیه نجد، در سده نخست هجری اس...

موضوع انسان کامل از گذشته تاکنون همواره از مباحث مورد تحقیق در ادب عرفانی و فارسی بوده است و برخی از بزرگان ادب فارسی مانند سنایی، مولوی، عطار و... به داشتن آرای عرفانی در این باره مشهورند؛ برخی نیز بیرون از دسته عرفا هستند که در آثارشان رگه هایی از عرفان دیده می شود مانند حکیم نظامی گنجوی در این جستار تلاش بر این است که یکی از موضوعات اصلی تفکر عرفانی اسلامی یعنی سیمای پیامبر اکرم (ص) به عنوان...