متن حاضر بررسی و ترجمۀ سفرنامۀ صفر موراتوویچ 'تاجر و سیاح لهستانی ارمنی­تبار' است که در سال 1602 میلادی به ایران سفر کرد. در این مقاله علاوه بر ترجمه، به مطالبی نیز در زمینۀ نسخه­شناسی و نقد محتوای آن اشاره می­شود. چون یکی از دو نسخۀ موجود این سفرنامه را کروسینسکی تصحیح کرده است، پاورقی ایشان نیز نقل می­شود. در این مقاله به رد برخی ادعاهای نگارندۀ سفرنامه، مانند زناربستن شاه عباس اول نیز پرداخت...

حاشیه‌ها از بخش‏های مهمّ محتوایی نسخه‌های خطی شمرده می‌شوند. بررسی مطالب آنها، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار محققان ونسخه‌شناسان قرار می‌دهد چنان‏که می‌تواند به شناسایی و ارزش‏گذاری بهتر وشرح و بسط بیشتر این متون کمک شایانی کند. مسئله وضرورت پژوهش: مسئله این تحقیق، بررسی وتجزیه‏وتحلیل محتوای حواشی نسخه‌های خطی اهدایی مقام معظم رهبری به کتابخانه آستان قدس رضوی است.تاکنون پژ...

نسخه‌های قدیمی جزئی از آثار و هویت ملی هر قوم و ملت به‌شمار می‌رود. خوشبختانه برخی از این آثار در جمهوری تاجیکستان تا امروز محفوظ مانده‌اند. یکی از مهم‌ترین مراکز نسخ خطی تاجیکستان شعبۀ دست‌خط‌های شرق کتابخانۀ ملی «ابوالقاسم فردوسی جمهوری تاجیکستان» است که به‌مدد گروهی از دانشمندان معتبر ازجمله استاد صدرالدین عینی، باباجان غفوراف، عبدالغنی میرزایف و... تأسیس شده است. شایان ذکر است که در سال ۱۹۵...

التوسل الی الترسل تألیف بهاءالدین محمدبن مؤید بغدادی، نمونه‌ای فاخر از انشای فارسی در قرن ششم هجری و از مهم‌ترین منشأت باقی مانده از متون کهن است که به دلایلی از جمله پختگی نثر و دربر داشتن اطلاعات مهم تاریخی در شمار متون باارزش و اسناد مهم تاریخی قرار می‌گیرد. این کتاب تا کنون یکبار و آن هم در سال 1315 از روی دو نسخۀ خطی قدیمی به تصحیح زنده یاد احمد بهمنیار منتشر شد که به واسطۀ برخی ن...

کاتبی نیشابوری از شاعران معروف قرن نهم هجری و از زمینه‌سازان سبک هندی است. دیوان غزلیات او تنها یک‌بار با استفاده از نسخه‌های خطی محدودی، تصحیح و چاپ و منتشر شد. دیوان چاپی کاتبی همۀ غزل‌های او را در بر ندارد؛ به‌طوری‌که در مجموعِ نسخه‌های خطی دیگر ـ که مصحِّحان از آنها استفاده نکرده‌اند ـ 124 غزل بیش از نسخۀ چاپی وجود دارد. افزون‌بر این، دیوان تصحیح‌شده کاستی‌های دیگری نیز دارد که تصحیح دوبارة آن...

سرسختی ذهنی به تمرکز درونی و تعهد به منظور چیره شدن در رقابت هنگام مواجهه با مشکلات اشاره می ‏کند و یکی از مهمترین عامل‏های روانشناختی برای تعیین موفقیت فرد در ورزش است. هدف از پژوهش حاضر، تعیین روایی و پایایی نسخۀ فارسی مقیاس سرسختی ذهنی بود تا بتوان سرسختی ذهنی دانشجویان ورزشکار را ارزیابی کرد. بدین منظور 227 دانشجوی ورزشکار در رشته‏های مختلف ورزشی به صورت تصادفی انتخاب شدند و نسخۀ فارسی مقیا...

مثنوی بهرام و بهروز از وقار شیرازی، منظومه‌ای تعلیمی و عرفانی در 1440 بیت است که در سدۀ سیزدهم هجری سروده شده و محتوایی تعلیمی و عرفانی دارد. از این مثنوی تاکنون یک نسخۀ خطی به کتابت میرزا ابراهیم، مشهور به آقا و متخلّص به صفا به دست آمده است. شاعر هدف خود را از سرودن این منظومه، بیان مسائل حکیمانه به زبان شعر بیان کرده و برای تحقق این هدف، از شیوۀ عطار و مولانا و نظامی تأثیر پذیرفته است. گسترۀ ...

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دورۀ مغولان، تسهیل در امر تبادل تجربیّات مختلف ملت‌ها و در نتیجه رشد و توسعۀ برخی از فنون و علومی بود که مورد علاقه و توجّه پادشاهان آن سلسله قرار داشت، صنعت «نسّاجی و پارچه­بافی»دردورۀمغول نیزاز این امر مستثنی نبود و شواهد و مدارک تاریخی نشان می‌دهد که تبادل انواع پارچه‌ها و منسوجات بین ایران و چین در دورۀ مغول افزایش یافته و علاوه بر آن، تجربیّات فنّی «پارچه­بافی» ایران ...

پژوهش حاضر، با هدف بررسی و تعیین ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ فارسی مقیاس نیازهای بنیادی روان‌شناختی دانش‌آموزان نوجوان (ASBPNSS) در مدرسه انجام شد. پس از ترجمۀ مضاعف، رفع ابهامات و مطالعۀ مقدماتی، نسخۀ فارسی این ابزار تدوین شد. دو نمونۀ تصادفی مستقل (458=  N1و 36=N2) از میان دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم منطقۀ 2 آموزش و پرورش شهر تهران انتخاب شدند و به ابزارهای پژوهش پاسخ دادند. همسانی درونی پرسشنام...

اندرزنامه اردشیر مجموعۀ اندرزهایی است منتسب به اردشیر اول ساسانی در باب حکومت­داری که آن را خطاب به اخلافش به­جای گذاشته­است، که مطوّل­تر از نسخه کنونی بوده و الگوی عمل را برای شاهان ساسانی و پس از ترجمه به زبان عربی، برای حکّام مسلمان فراهم ساخت. این اندرزنامه در قرون نخستین اسلامی با عنوان عهد اردشیر اشتهار زیادی داشته و گویا در همان زمان نیز نسخۀ کاملی از آن موجود نبوده­است. خواجه نظام­الملک د...