جُنگ یا مجموعه اشعار نفیسی به خطّ پیر حسین کاتب شیرازی به شماره ی3667 با تاریخ کتابت (942.ه‍) در کتابخانه ملّی ملک، نگهداری می شود، که حاوی اشعار برگزیده، از حدود یکصد شاعر زبان فارسی است، از شاعران مشهور نظیر حافظ و سعدی گرفته تا برخی شاعران گمنام که دیوان شعری از آنان برجای نمانده است. در این رساله، نسخه ی مذکور را ضمن بازخوانی با برخی نسخه-های خطّی و چاپی موجود مقابله کرده ایم. حاصل مقابله و تصح...

زهیر بن ابی سلمی ربیعه بن رباح المزنی،  در عصر جاهلی، حکیم‌الشّعراء و در میان ائمّۀ عرب، افضل شاعران بود. او در مدیح و حکمت برجسته بود و وظیفۀ شعر را تعلیم و هدایتگری می‌دانست. زهیر عمر خود را در دلسوزی و پند و اندرز و حق‌گویی و خیرخواهی گذراند و در اشعارش مفاهیم تعلیمی و اخلاقی به‌ویژه در معانی نکوهش و زهد سخت آشکار است. زهیر با تأثیر از محیط زندگی و شخصیت خود، برترین معیارهای اخلاقی و انسانی را...

سعدی با نگارش گلستان در سال 656 ق، شیوهای را در نظم و نثر بنا نهاد که تاکنون پیروان بسیار داشته است. نگارستان جوینی، در سال 735 ق، یعنی 79 سال پس از نگارش گلستان نوشته شده است. شاید بتوان این کتاب را پس از روضۀ خُلد مجد خوافی، دومین اثر و نزدیکترین کتاب به دوران نگارش گلستان دانست. نگارستان، کتابی اخلاقی ـ عرفانی است که به تقلید از گلستان سعدی نگاشته شده است. کتاب، مشتمل بر هفت باب است: در صیانت...

در این مقاله شرح حال شیخ رکن الدین یا أوحدالدین مراغی را که در حدود سال670 هجری در مراغه متولد شده و در 738 ه.ق /1377 م در همان شهر درگذشته است می خوانیم و از آثار او ((جام جم)) و دیوان اشعار و مثنوی ده نامه یا((منطق العشاق)) است‘و مثنوی((جام جم)) او یکی از شاهکارهای ارجمند ادب فارسی در اخلاقیات و علوم اجتماعی و عرفان است . و دیدگاه تعلیم و تربیت أوحدی و وجوه مشترک تعلیم و تربیت در آثار سعدی و ...

میرزا عبدالوهاب نشاط اصفهانی یکی از شاعران بنام دوره دوم بازگشت ادبی است که در اصفهان متولّد شد.وی در زمان پادشاهی آقا محمّد خان قاجار، به حاکمیّت اصفهان منصوب گردید و در همان زمان، انجمن ادبی نشاط را که در واقع،ادامه انجمن ادبی همشهری وی، مشتاق اصفهانی، بود تشکیل داد.نشاط در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار، به دربار احضار شد و سمت سرپرستی دیوان رسایل را بر عهده گرفت و در دربار مراسلات، عقدنامه ها، قب...

در ادبیات فارسی تقلید از بزرگان و پیشاهنگان شعر و نثر از دیرباز مرسوم بوده است. گلستان سعدی نیز از جمله آثاری است که مقلّدان زیادی به تقلید از آن، آثاری را خلق کرد ه اند، از جمله روندگان این طریق، علی اکبر فراهانی(1269ـ1329هـ.ق) است، سه نسخه خطی به جامانده از وی به نام های خارستان، بهارستان و جان جهان به تقلید از گلستان است. علی اکبر فراهانی نخست نسخه خارستان را به رشته تحریر درآورده است و پس ا...

حکیم نجم الدین محمّد فلکی از شعرای معروف قرن ششم هجری است که در قصبه شماخی از توابع شروان متولّد شد. فلکی گوینده ای نازک خیال و شیرین سخن است که بر خلاف معاصران خود، به سهولت کلام و روانی سخن متمایل بود. دیوان ناقص و ناتمامی از وی در سال 1929 میلادی در لندن توسط محمد هادی حسن خان به چاپ رسیده است. در ایران نیز محمد طاهری شهاب دیوانی از این شاعر را در سال 1345 تصحیح کرده و از سوی انتشارات کتابخانه...

در اثنای فراهم سازی دیوان کبیر(نسخة قونیه) متن تصحیح شدة کلیات شمس تبریزی از مرحوم بدیع الزّمان فروزانفر را به آن دلیل که نسخة اساس آن مرحوم هم همین نسخه بوده، در نظر داشتم. در مواردی بین نسخة خطی و چاپ شدة آن اختلافاتی دیده می شد که در این مقاله به 93 مورد از مهمترین آنها اشاره کرده ام. هدف از این نوشتار روشن تر شدن پاره ای موارد به استناد نسخة قونیه در دیوان کبیر و ارائة صورت دیگری از شعر مولا...

زبان فارسی بنا به استعداد ذاتی خود و اینکه رابط مسلمانان و اسلام بوده و حکم زبان دین را دارد و برای آن تقدسی قائلند، مردم شبه قاره هند را چنان تحت تأثیرقرارداده که گویا برخاسته از همان سرزمین است. همچنین به دلیل سابقه طولانی گسترش و رواج زبان فارسی در شبه قاره و چهارصد سال زبان رسمی و اداری بودن آن، بسیاری از دیوان های شاعران فارسی زبان، مورد توجه هندیان قرار گرفته است از جمله آثار مشاهیر ادبی ...