شیخ صدوق، با توجه به صبغه روایی اغلب آثار وی، در زمره محدثان قرار گرفته. یکی از ابتکارهای مهم وی ایجاد پیوند بین قرآن کریم و احادیث معصومان: است. یکی از مصادیق این پیوند، دیدگاه وی در باره نزول دفعی قرآن کریم مبتنی بر روایتی از امام صادق7 است. این دیدگاه از ناحیه بزرگانی همچون شیخ مفید، سید مرتضی و ابن شهرآشوب به شدت مورد نقد قرار گرفته است. بررسی ادله و شواهد این دانشمندان و پاسخ به آنها _ که ...

نگاهی گذرا به جایگاه ارزشمند زن در قرآن و پاسخ به برخی از شبهات قرآنی در موضوع حقوق و وظایف زن است.  نویسنده، نخست به منزلت زن در قرآن اشاره کرده و قوّامیّت مردان بر زنان را در قرآن بخاطر سرپرستی مرد بر خانواده می داند که این سرپرستی به ویژگی های وجودی مرد و وظایفی که عرف زندگی زناشویی بر عهده او می گذارد بازمی گردد. سپس به موضوع چرایی اینکه سهم مرد، دو برابر زن است، پرداخته و دلیل آن را وظایف سن...

هدف نوشتار ذیل بررسی این مسأله است که واژگان بسیط قرآن در چه نوع معنایی استعمال شده است و با چه روشی می توان معنای مقصود آنها را باز یافت؟ در این مقاله با اشاره به سه نوع حقیقت لغوی، عرفی و شرعی و تحلیل مفاد وضع به ویژه از منظر اصولیان شیعه و بیان نقش بافت سخن و فرهنگ قرآن در ترسیم معنای واژه های آن، مفردات قرآن در سه گروه مفهوم لغوی، معنای عرفی و معنای خاص قرآنی دسته بندی می شود و آنگاه پی جوی...

چکیده در پی اهمیتی که دو عامل سبب نزول و سیاق در فهم آموزه های قرآنی در فرایند تفسیرداشته اند، بسیار مورد اهتمام مفسران قرار گرفته اند. سبب نزول به عنوان عاملی که ارتباط آیات با عواملی که موجب نزول آنها شده است را بیان می کند، در کشف مراد صحیح آیات موثر است، اما زمینه های جعل و تحریف در این روایات، گاه نقش آن ها را یکسره نفی و گاهی نیز این نقش را کم رنگ می نماید، لذا برای دستیابی به اسباب نزول...

اطلاع از سبب نزول آیات، مفسر را در تفسیر دقیق آیات، اطلاع از مصادیق آن، آشنایی با ناسخ و منسوخ و عام و خاص آیات و ... یاری می دهد. اما از آنجا که روایاتِ حاوی سبب نزول، مانند سایر اسناد تاریخی دستخوش تغییر و تبدیل در گذر زمان شده اند، نیاز به بررسی دقیق و تأیید صحت از نظر متن و سند و نیز تناسب و هماهنگی با آیه مربوطه دارند. در این تحقیق صحت و سقم روایات سبب نزولی که در تفسیر «مجمع البیان» از مرح...

پژوهش حاضر با عنوان «بیت المعمور و لوح محفوظ» به بررسی بیت المعمور و جایگاه آن و همچنین لوح محفوظ و کیفیت آن از دیدگاه مفسران شیعه و سنی می پردازد.در این روش، محقق آراء و دیدگاه ها و همچنین روایات در مورد موضوع تحقیق و موضوعات وابسته را گردآوری نموده و با توجه به آیات قرآن و تفاسیر مختلف شیعی و سنی، برترین و موثق ترین آراء در مورد بیت المعمور و لوح محفوظ را گزینش کرده است.برای دستیابی به نتیجه ...

  مادّه‎ی «نزل» یکی از پربسامدترین واژگان قرآنی محسوب می‎شود که با صیغه‏های گوناگونی نزدیک به چهارصد بار در قرآن به کار رفته است. این واژه که در اصل، به معنای «افتادن از فراز به فرود» است؛ در آیات قرآنی توسعه معنایی یافته و به معانی دیگری؛ همچون «آفریدن»، «بخشش»، «فراگیری»، «وارد شدن»، «ابتلا» و «قول» به کار رفته است. واژه «نزول» هرگاه در زمینه‎های دیگری چون «باریدن باران»، به کار رفته، با...

   بیان‏ المعانی نخستین تفسیر تنزیلی است که در آن تمامی سوره‌های قرآن کریم را با الهام از مصحف امام علی(ع) و تکیه بر سیاق و نظم آیات و توجه به مقتضیات زمان نزول، از منظری تاریخی و بر اساس ترتیب نزول مورد بررسی قرار داده است. او بهترین روش تفسیری را روشی می‌داند که در بستر عصر نزول قرآن و بر اساس ترتیب نزول آن باشد. از آنجا که قرآن کریم به زبان عربی نازل شده، در...

چکیده در بررسی هر پدیده و موضوعی در قرآن، علاوه‌بر توجه به مفهوم درست آن، تفاسیر و کتاب‌های لغت، شناخت کامل آن پدیده و کارکرد آن در جامعه عصر نزول نقشی تعیین‌کننده دارد. توجه به جغرافیای سخن و رویکرد تاریخی- جامعه‌شناختی از زوایای پنهانی نشان می‌دهد که در بررسی آیات بی‌مدد این رویکرد آشکار نمی‌شود. یکی از موضوعات مهم در تاریخ رسالت نبی اکرم (ص) معارضات زبانی مشرکان در مقابل دعوت الهی ایشان بود....