در این رساله، در بخش کلیات با آوردن تعاریف موجود از کتابهای مختلف درباره موضوع، آنها را نقد و در انتها تعریف مورد نظر ارائه شده است و در قسمت دیگر این بخش به ارتباط موضوع با اصطلاحات هم خوشه خود؛ یعنی درونمایه (تم)، بن مایه (موتیو)، مضمون، محتوا، واژه و اصطلاح پرداخته شده و اختلافات و اشتراکات آنها بیان شده است و در قسمت آخر این بخش به کارکرد و اهمیت موضوع شناسی در ادبیات پرداخته شده است. بعد ا...

ستاره شناسی، این دانش کهن که تکنولوژی امروز آن را به طور فوق العاده ای گسترش داده است . بر پایه ریاضیاتی پیچیده و قوی استوار می باشد و یکی از دانش های کهن ایرانیان است که حتی نام آن در لاتین از ریشه فارسی گرفته شده است . اهمیتی که امروز به طور گسترده ای برای کیهان وجود دارد و در نتیجه به توسعه علوم فضایی در زمینه های ارتباطی منجر شده است زمینه را برای جلب توجه هر چه بیشتر دانشمندان به قضایا و م...

با پیشرفت و مدرنیزه شدن علم نجوم و افزایش حجم و تنوع داده های نجومی، دسترسی و استفاده از این داده ها بسیار دشوار است و نیاز به اشتراک گذاری علم و داده های بدست آمده برای پیش برد این علم ضروری است. بدین ترتیب ایده ی ساخت رصدخانه های مجازی، که خود چارچوبی عملی برای دسترسی به دنیای عظیم سرویس ها و داده های نجومی است، برای منجمان و محققان مطرح شد. من در این رساله مفهوم رصدخانه ی مجازی، ابزار و سر...

زیج معتبر سنجری اثر ارزشمند اخترشناس پرآوازهء ایرانی عبدالرحمان خازنی (525-475 ق / 82 0 1- 130 ام) جایگاه ممتازی در سده های میانی نجوم دورهء اسلأمی دارد، خازنی که در مرو می زیست، در مقدمهء این زیج به این نکته اشاره می کند که این زیج حاصل رصدهای 35 سالهء او است. وی در مقدمه فهرستی از نوآوری هایش را در این زیج عرضه می کند که مهمترین آنها دربارهء رؤیت هلأل ماه، نظریهء گرفتگی هاست. همچنین وی موارد...

یکی از ویژگی‌ها و اختصاصات مهم شعری سبک شاعران آذربایجانی و ارّان کاربرد اصطلاحات و مضامین علمی و کمک‌گرفتن از آن‌ها برای مضمون‌سازی است؛ چنان‌که بیشترین مضامین و اصطلاحات علومی، مانند نجوم، طبّ، گیاه‌شناسی، داروشناسی، در آثار شاعران این سبک دیده می‌شود. در این مقاله، اصطلاحات، تشبیهات، استعارات و مضامین ساخته‌شده با برخی احجار کریمه (شامل الماس، پیروزه، درّ، عقیق، لعل، و یاقوت) بررسی شده و مسائل ...

آآنچه در بارۀ زندگی و دورۀ فعالیت ابوسعید سجزی، ریاضی دان و منجم ایرانی و مسلمان سدۀ چهارم هجری، می دانیم اطلاعات اندکی است که از گزارش های دیگران و بعضی از آثار او به دست می آید. برخی از پژوهشگران با توجه به آثار ریاضی سجزی و بعضی از نسخه های ریاضی موجود به خط او، تاریخ تولدش را در حدود سال 330ق تخمین زده اند. از سجزی آثار متعددی در سه حوزۀ ریاضی، نجوم و احکام نجوم بر جای مانده است. با این که ...

چکیده علّامه حسن حسن زاده آملی یکی از فرهیختگان مکتب اسلام، به سال 1307 ه‍ . ش. در روستای ایرای آمل متولّد شد. وی در کلام اسلامی، فقه و اصول، حکمت و عرفان، ریاضیات، ادبیات و شعر، نجوم، هیئت و علوم غریبه و... تسلّط دارد و در مقام استادی در سطوح مختلف حوزه ی علمیّه تدریس می کند و در برخی خود صاحب سبک و نو آوری می باشد. علّامه حسن زاده با سرودن اشعار عرفانی اخلاقی در قالب های متنوّع شعر کلاسیک، اشعار ...

آسمان و اجرام آن از دیر باز تا کنون، دست مایه ای قوی برای خلق مضامین و معانی بدیع در نزد شاعران بوده است. یکی از شاعرانی که به زیبایی و به کرّات به مضمون سازی با اجرام آسمانی پرداخته است خاقانی شروانی است. خاقانی شاعری صاحب سبک است و توانسته است در استفاده از اجرام آسمانی نیز سبکی جدید و منحصر به فرد بیافریند. آنچه که سبب تمایز و برتری خاقانی از دیگر شاعران در زمینه ی مضمون سازی با اجرام آسمانی ...

هرچند امروزه تقویم‌های خطی و چاپ سنگی کمیاب‌اند و نمونۀ اعلان‌‌های نجومی که در دورۀ قاجار منتشر و توزیع شده‌اند و از گزند حوادث در امان بوده و به دست پژوهشگران رسیده است، بسیار نایاب‌اند، اما خوشبختانه نمونه‌ای از آنها شامل پیشگویی تاریخ پایان جنگ جهانی اول در تیر ماه سال 1296ش. در دسترس نگارنده قرار گرفت. این سند یک آگهی بدون تاریخ است. این آگهی به شیوۀ چاپ سنگی و بر روی کاغذ کاهی با خطوط نستع...