با نگاهی فضایی به استقرار و پیدایش سکونتگاههای روستایی در ایران، میتوان دریافت که الگوی غالب همواره به صورت مکانی و نقطهای بوده است. نتایج پژوهشهای اخیر در این امر مشخص میسازند که این توزیع مکانی سکونتگاهی ریشه در توزیع فضایی منابع پایه به صورت نقطهای و پهنهای دارد. این مقاله با بهرهگیری از الگوهای تحلیل فضایی جمعیت، از جمله ضرایب جینی، آنتروپی و مدلهای تحلیلگر فضایی و خوشهای (cluster)، در پی آ...

مهم ترین منبع تاریخی گرجستان، یعنی کارتلیس تسخوربا، را چندین مورخ گرجی در میان قرن های هشتم تا چهاردهم میلادی در سیزده بخش مجزا به رشتة تحریر درآوردند. سه بخش نخست این کتاب، «تاریخ شاهان گرجستان»، «زندگی نینوی مقدس»، و «زندگی واختانگ گرگاسالی»، مطالب مهمی را دربارة تاریخ ایران باستان دربر دارند. در این میان، اثر نخست، یعنی تاریخ شاهان گرجستان، را لئونتی مِرُولی نوشته است. نویسندة این اثر با آگاهی...

اسلام دینی فراگیر و جهان شمول است و از همان آغاز ظهور, خود را در حصارهای تنگ نژادی و قبیله ای محدود نساخت از همین روی پیامبر اسلام(ص) در سال ششم هجری در راستای رسالت جهانی خویش, با ارسال نامه هایی به سران ممالک هم جوار حجاز, ایشان را به اسلام فراخواند. طبری مورخ معروف در کتاب خود متن سه نامه از نامه های پیامبر(ص) به نجاشی ـ حاکم حبشه ـ, خسرو پرویز ـ شاهنشاه ایران ـ و هرقل ـ امپراتور روم شرقی ـ ...

این مقاله که نخست به گونه متن سخنرانی مؤلف خطاب به دومین کنگره دانشجویان دکترای علوم انسانی ایرانی دانشگاههای اروپا‘ مورخ 2 ژانویه 1996 ‘ دردانشگاه مرکزی انگلستانuec- بیرمنگهام – عرضه شد‘ دو هدف را پیگیر است؛ نخست‘ ارائه نمونه ای عملی از روش تحقیق در تألیف یک اثر پژوهشی ( کتاب جزایر تنب و ابوموسی‘ چاپ مرکز اطلاعات خاورمیانه دانشگاه لندن 1995 )؛ دوم‘ عرضه اسناد و بحثهای تازه به علاقه مندان و دست...

بازاندیشی تاریخ در ذهن مورخ انجام می شود و ذهن مورخ در بستر ساختاری جامعه ای که در آن زندگی می کند قوام می گیرد. تاریخ بررسی و تحلیل اجزای ساختاری جامعه را در اعصار گذشته در راستای پاسخ گویی به مسائل و اجزای ساختاری جامعه در زمان حال در دستور کار دارد و این مهم را با انتخاب موضوع و مسائلی که میان حال و گذشته در سَیَلان است انجام می دهد. مورخان دانش و بینش خود را وامدار جامعه ای هستند که در آن زند...

سراج‌الدّین بلخی از شاعران سدۀ ششم است که در متون اطلاعاتی پراکنده راجع به او وجود دارد. نام این شاعر و ابیاتی از او در سفینه‌ها دیده می‌شود. چهل‌و‌یک بیتِ چاپ‌نشدۀ او از سه مجموعۀ منظوم با تحریرهای هم‌تبار در کتابخانه‌های سلیمانیه (مجموعۀ مدرسۀ یحیی توفیق، ش449/1741؛ مورخ 754ق)، گنج‌بخش (ش14456) و مجلس سنای سابق (ش534) به دست آمد. احتمالاً این شاعر در عرفات العاشقین با دو عنوان «معین‌الدّ...