شایسته ترین شیوه در مواجهه با دانش غربی آن است که یافته های علمی را از ضمائم فلسفی و مبنایی آن جدا کنیم و با در نظرگرفتن مفروضات مادی گرایانه، آنرا در متن جهان بینی اسلامی و با پیش فرض های متافیزیکی خداباور مطالعه نمائیم. با توجه به تأثیر پذیری علوم انسانی از دگرگونیهای علوم طبیعی بویژه فیزیک -گذر از فیزیک نیوتنی به کوانتومی- سیر تطور علم مدیریت نیز به تبع آن به دو دسته قابل تفکیک است. در این ت...

هنر مدرن منادی دوران جدیدی است، دوران تعلیق و وانهادگی؛ دورانی که در حوزه‌های عمومی‌تر پست‌مدرن نامیده می‌شود. پساساختارگرایی اندیشه‌ی چنین دورانی است، دورانی که انسان به سرشت تاریخی خود پی می‌برد و از بند لوگوس می‌گسلد. اما این وانهادگی، برخلاف تصور رایج، زندگی را با نسبیت محض و بی‌معنایی مواجه نمی‌سازد. می‌خواهیم ببینیم در اندیشه‌ی پساساختارگرا چه بر سر هنر می‌آید. در واقع «هنر بدون لوگوس» مو...

در میان تمام تقریرهای براهین صدیقین سینوی و نیز یکی از براهین ابطال تسلسل که تفتازانی در کتاب شرح المقاصد آن را بیان کرده است، یک فرض متافیزیکی مشترک وجود دارد. این فرض متافیزیکی مشترک «تعهد به وجود سلسله علی به‌مثابه موجودی ممکن فی‌نفسه» است. طبق این فرض، سلسله‌ی علّی متشکل از موجودی ممکن و تمام علل ممکن آن، به‌مثابه‌ی موجودی فی‌نفسه، ممکن و منحاز از مؤلفه‌های خود تحقق دارد. صدرا در کتاب اسفار ...

تاریخچه اتم‌گرایی، به یونان باستان می‌گردد. اتم‌گرایی یونان، نظریه ماتریالیستی (مادی‌گرا)، علی و مکانیکی بود. اتم‌گرایی، چه اتم‌گرایی یونان و چه اتم‌گرایی جدید (بعد از قرن هفدهم) از جهاتی یک نظریه مادی‌گرا به شمار می‌رود. در قرون وسطی در جهان اسلام نیز نوعی نظریه اتم‌گرایی برای تبیین طبیعت توسط متکلمین معتزلی و اشعری ارائه شد. بر خلاف اتم‌گرایان یونان، متکلمان مسلمان، متأله بودند و نام متکلم را...

در این مقاله به بررسی رابطة میان آموزة معناشناسیکِ دلالت‌گری صلب نام‌های خاص در زبان طبیعی و آموزة متافیزیکی ذات‌گرایی دربارة افراد می‌‌پردازیم. به‌طور مشخص می‌‌خواهیم بررسی کنیم که استدلال‌های کریپکی برای هر یک از ادعاهای ذات‌گرایانة او دربارة افراد تا چه اندازه به آموزة صلبیت نام‌های خاص وابسته است. برای این منظور ابتدا به معرفی هریک از این آموزه‌ها می‌‌پردازیم و سپس با تمییز میان سه سطح متفاو...

ملال از بن‌مایه‌های اصلی فلسفه شوپنهاور است.او برای فائق آمدن بر آن، دو راهکارِ «ژرف‌اندیشی هنری» و «انکار خواستِ زندگی» (طریق زهد و پارسامنشی) را پیشنهاد کرده است.در نگاه متافیزیکی سنایی به هستی نیز ملال وجود دارد و راه‌های استحاله وگریز از آن، و مرگ‌هراسی- که در نظر او پیوند تنگاتنگی با ملال دارد- پناه بردن به ساحت شعر صوفیانه و نیز تجربه مرگ ارادی است. در این جستار با رویکردی تطبیقی- تحلیلی به...

چکیده از بدیع‌ترین اندیشه‌های یاسپرس، نظریۀ او دربارۀ «متعالی» یا به تعبیر خود او «ترانسندانس» است. پژوهش حاضر به بیان جایگاه این نظریه در اندیشۀ این فیلسوف اگزیستانس می‌پردازد. از نظر او، شناخت علمی و معرفت متافیزیکی محدود است، اما انسان می‎تواند به سوی امری فراتر از عقل که قوام هستی انسان بدان است، راهبری شود که این همان «متعالی» است که آخرین وجه وجود است. این پژوهش بر آن است که متعالی از نظر...

پدیده چشم زخم، آزار یا نقصانی که از تأثیر افکار بعضی از مردم به واسطه دیدن یا تعریف کردن آنها از چیزی به کسی یا چیزی می رسد، از جمله مسائل متافیزیکی است که از قدیم الایام وجود داشته، بسیاری از ارباب ملل و نحل به آن پایبند و معتقدند. این مسئله نه تنها در اسلام و مبانی دینی و تمدن اسلامی باوری خرافی تلقی نمی شده است، بلکه قرآن و روایات نیز آن را تأیید می کنند. در این جستار ضمن طرح این مسئله، مبان...

نسبت میان فلسفه و فیزیک به طور عام، و فیزیک کوانتم به طور خاص، یکی از موضوعات مهم برای فلاسفه علم و فلاسفه فیزیک است. این موضوع برای برخی از فیزیکدانان (به ویژه در حوزه فیزیک نظری) نیز جالب توجه و با اهمیت است. با وجود آثاری که در زمینه رابطه فیزیک کوانتم با فلسفه و مکاتب فلسفی نگاشته شده اند، هنوز می توان ادعا نمود که تصویر روشنی از این رابطه، و چگونگی تعامل فیزیکدانان با آموزه های فلسفی وجود ...

فعالیت‌های اصلی فلسفة علم، به مثابة یکی از شاخه‌های فلسفه، از 1890 در پی تلاش برخی دانشمندان علوم تجربی برای تأسیس مبانی جدید غیر متافیزیکی برای علوم تجربی استقرایی، آغاز شد. نکتة قابل توجه این است که ماهیت اصلی فلسفة علم، در پنج مرحله شکل گرفته است. هدف اصلی این مقاله این است که با توصیف مراحل پنج‌گانة مذکور، نحوة شکل‌گیری و تکمیل ماهیت اصلی فلسفة علم را به تصویر بکشد و نتایجی را از آن به دست ...