خاقانی شروانی قصیده­سرای بزرگ سدۀ ششم هجری قمری، به میزانی بسیار از روایات شاهنامه و داستان­های اساطیری و پهلوانی در شعر خود بهره برده است. برخی شواهد نشان می­دهد که شاعر در شعر خود به داستان­هایی حماسی و پهلوانی از شاهنامه اشاره می­کند که مربوط به روایت فردوسی از شاهنامه نیستند و مشخّصاً در شاهنامۀ فردوسی وجود ندارند یا به گونه­ای دیگر روایت شده­اند. نگارندگانِ این سطور، این فرض را مطرح می­کنند ک...

این رساله ، تصحیح و تحقیق متن رساله فی الحدوث نوشته صدر المتألهین شیرازی است که موضوع آن حدوث یا پیدایش جهان است. ارکان این رساله شامل متن تصحیح شده و مقدمه است. گذری تحلیلی بر نظریه ملاصدرا درباره حدوث جهان، تجزیه و تحلیل مطالب رساله حدوث، چگونگی تصحیح متن رساله و ارزشیابی نسخه ها ، مباحثی است که در مقدمه به آن پرداخته شده است. مصحح متن مذکور را با هفت نسخه خطی دیگر از این متن مقایسه انتقادی ک...

در تصحیح متون، پی بردن به لغزش‌ها و فهم اغلاطِ راه‌یافته به متن و اصلاح آن‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. یکی از مواردی که در تصحیح متون گذشته باید به آن توجه کرد، مسئله تصحیف است. در این راستا، منابع جانبی در تصحیح یک متن، نقش کلیدی و مهمی دارند. در این جستار، نگارنده بر آن است تا با ارائه شواهدی از کتاب‌های پزشکی قدیم و کتاب‌های تاریخی، اثبات کند که ضبط کلمه «شعله» در تاریخ روضه‌الصفا م...

فردوسی در اوایل پادشاهی ضحّاک چهار بیت در بیان بی‌رسمیِ هوس‌آلود او سروده است: پس آیین ضحّاک وارونه‌خوی ز مردان جنگی یکی خواستی کجا نامور دختری خوب‌روی پرستنده کردیش در پیش خویش   چنان بُد که چون می‌بدیش آرزوی بکشتی/ به گُشنی/ به کشتی که با دیو برخاستی به پرده اندرون پاک بی‌گفت‌و‌گوی نه رسم کیی بُد نه آیین کیش دشواری اصلیِ این قطعه در ضبط، قرائت و معنای مصراع دومِ بیت د...

از مطالعة­ منابع دوران اسلامی مانند تاریخ طبری، غررالسیر بویژه مطابقت آن ها با شاهنامة فردوسی آشکار می­شود که شهریاران ایران­ باستان در هنگام تاج­گذاری سخن­رانی می­کردند و ­خطبه می­خواندند­. اصل پهلوی این­ خطبه­ها در دست نیست؛ اما  بواسطة نقل خلاصه یا بخش­هایی از آن ها در منابع عربی و فارسی مربوط به تاریخ ایران، بویژه شاهنامه می­توان عناصر تشکیل دهندة آن ها را تعیین کرد­. از این رو، ­در این پژو...

در فهرست منابع و سیره پژوهی، متأسفانه نامی از کتاب «المستقصی» نگاشتۀ نیمۀ دوم قرن ششم از ابوالکرم عبدالسلام محمد بن حسن بن علی الحجی الفردوسی الاَنْدَرَسفانی ، به چشم نمی خورد و با آنکه جدّ و جهد نویسندگان این مقاله در دستیابی به نسخة اصلی یا نسخه بدل های سده های ششم، هفتم و هشتم هجری تا کنون به غایت مطلوب نرسیده است ، نظر  به قدمت این کتاب و جامع حدیث بودن مؤلف آن ، شناخت این اثر لازم به نظر می رسد...

اقتباس و انواع آن طیف گسترده ای از تولیدات آثار هنری در سراسر جهان را به خود اختصاص میدهد . در کشور ماعلی رغم غنای متون کهن ملی، این شیوه نوشتاری یا به درستی معرفی نشده یا به طور مطلوبی مورد استفاده قرار نمیگیرد.فانتزی از جذابترین ژانرهای پر مخاطب هنری و گونه های ادبی است که بویژه در آثاری که مخاطب کم سن و سال تردارند بسیار محبوب و مورد استفاده است .آشنا شدن با فانتزی و فانتزی نویسی ،تاریخچه ، ...

با توجه به کثرت کاربرد راست در مفهوم سوی و جهت، محققان در گزارش یا تصحیح متون پیشین؛ از جمله شاهنامه، وقتی به تعبیر «راه راست» برخورده‌اند، آن را در مقابل راه یا جانب چپ تصور کرده‌اند و از ریشه کهن «راه» و معنی اصلی «راه راست» غفلت کرده‌اند. بررسی کتابخانه‌ای تعبیر «راه راست» در متون کهن نشان می‌دهد، وقتی «راست» صفتِ «راه» باشد، دارای مفهوم سوی و جهتِ راست در مقابل چپ نیست؛ بلکه به معنی آشکار و ر...

شاهنامه ی فردوسی به عنوان مهم ترین کتابی که در طول تاریخ هنر نقاشی ایران،به تصویر در آمده است،از جایگاه ویژه ای از نظر تعامل میان ادبیات و نقاشی برخوردار می باشد.دو نسخه ی ارزشمند شاهنامه ی دموت وبایسنقری، که همگی داستان های حماسی از غرور وافتخارهای ملی ایرانیان در شاهنامه فردوسی را به تصویر کشیده اند،علی رغم همه ی تفاوت هایی که از لحاظ سبک وشیوه دارند،به لحاظ ارتباط تنگاتنگ با ادب پارسی، تأکید...

بیان تمثیلی از مفهوم عشق گویای آن است که انسان برای رسیدن به معشوق علاوه بر اراده خود با موانع بیرونی مواجه است که اجازه تصمیم­گیری بر اساس خواسته­ها و امیال خود را نمی­دهد. به همین دلیل است که نتیجه داستان عاشقانه هرچه باشد، باز احساس ترحم و ترس که نماد اصلی تراژدی هستند را در مخاطب ایجاد می­کند. در ادبیات فارسی، شاهنامه فردوسی به عنوان مهمترین بیان تمثیلی از عشق تراژیک، در همه داستان­های عاشق...