در این نوشتار «ابرمرد» نیچه و «انسان کامل» اقبال لاهوری بررسی و مورد مقایسه قرار گرفته است؛ تا وجوه افتراق و اشتراک آنها هویدا گردد. هر دو فیلسوف رویکردی نو و بدیع به «انسان آرمانی» دارند. ابرمرد نیچه برای اوّلین بار توسط خود او بیان گشته است. انسان کامل تعبیری است که در سپهر اندیشه اسلامی، نخست بار توسط محی الدّین عربی مورد نظریه پردازی واقع شده و تا قبل از وی (قرن ششم و هفتم قمری) این مفهوم در ...

فردریش نیچه را می‌توان در زمره اندک فیلسوفانی به شمار آورد که در سنت غربی، برای بیان مقاصد و غایات فلسفی خود از تمثیل و تشبیه حیوانی سود جسته است. باید توجه کرد که هدف وی از به کارگیری این سبک نگارشی، صرفاً فخرفروشی یا تزئین اثر با صنایع ادبی نبود بلکه در بطن اندیشه خود، نظری دقیق و استادانه به حیوانیت یا حیوان‌بودن آدمی داشت. اما او حیوان‌بودن انسان را به‌گونه‌ای متفاوت از حیوان ناطق ارسطویی می...

هرچند مشاوره در مفهوم حرفه ای آن پدیده ای جدید است و به عنوان یکی از دستاوردهای دانش روان شناسی نوین و تمدن مغرب زمین در سده اخیر تلقی می شود، امّا به مفهوم وسیع هدایت و راهنمایی انسانها و کمک خواستن از افراد صاحب نظر و خردمند همواره مورد تأکید اسلام و سیره معصومین(ع) بوده است. اسلام به عنوان مکتبی جامع و همه جانبه نگر برای سلامتی روح و روان انسان اهمیتی فوق العاده قائل است. به همین جهت با ارائه...

کیفیت زندگی به دلیل گسترش روند صنعتی شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بُعد کمّی زندگی انسان را مد نظر قرار می دهد و هم چنین به دنبال غفلت از جنبه های کیفی زندگی انسان، طی چند دهه گذشته در کشورهای غربی مورد توجه اندیشمندان و متفکران علوم انسانی قرار گرفت. در این راستا، محققان علوم انسانی ضمن تعریف مفهوم کیفیت زندگی، تلاش نمودند ابعاد و شاخص های مختلف این مفهوم را تعیین کنند و مورد سنجش قرار دهند. مق...

در پی‌جویی نگرش بازتابیده در قرآن کریم به موضوع ادراک و فهم، با حوزۀ معنایی گسترده‌ای روبه‌رو می‌شویم که در آن مفاهیم متعددی به یکدیگر پیوند خورده‌اند. از مفاهیم بنیادین این حوزه، «تدبّر» است. افزون بر آیات متعدد قرآن که با کاربرد تعابیر مختلف از لزوم تدبّر گفته‌اند، در چهار آیه از قرآن کریم نیز با کاربرد هم‌ریشه‌های واژۀ تدبر، از این عمل همچون یک تکلیف، یا حتی غایت نزول قرآن یاد می‌شود. بناست که...

منظر، مفهومی نو در ادبیات تخصصی شهر و محیط به شمار می‌رود. مفهومی که از اروپا وارد ایران شد و امروز در حوزه‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. مفهوم منظر به‌عنوان گونه‌ای نوین از واقعیت در جهان، در اروپای دورة رنسانس شکل گرفت و با تغییر جهان‌بینی انسان غربی تا امروز ابعاد متنوعی از معنا را به خود دیده است. مفهوم چندبعدی منظر که فهم و بیان آن را در ابعاد فلسفی نیز مشکل می‌نماید اگرچه از جهان ه...

توسعه پایدار که امروزه یکی از موضوعات اصلی مورد بحث محافل توسعه ور برنامه ریزی است، خود، برآیند انگاره های مختلف توسعه است. در عین حال از این مفهوم نیز مانند خورد مفهوم توسعه، برداشت های گوناگونی شده است. نکته مشترک تمامی این انگاره ها پایداری و رسیدن به فرآیندی از توسعه است که بتواند پایا و با دوام باشد. لازمه پایداری تعادل است؛ زیرا یک سیستم نامتعادل، ناپایدار نیز خواهد بود و برعکس. تفاوت در ...

مفهوم قابلیت محیط مفهومی پردامنه و پرکاربرد می باشد که از سوی مطالعات علوم رفتاری در حیطه معماری و محیط انسان ساخت متداول شده است. از آن جا که همه جانبه بودن این مفهوم موجب بدیهی انگاشتن آن در برخی ارجاعات شده است؛ این مقاله می کوشد با بررسی ادبیات مطالعات محیط و رفتار نگرشی جامع و بن مایه ای به این مفهوم داشته آن را مورد تحلیل قرار دهد. اگر چه تعریف مفهوم قابلیت نسبتاً ساده به نظر می رسد، اما ث...

آدمی در طول دوره حیات خویش، با مفهوم زمان به بهانه‌های مختلف مواجه است. مناسبت‌ها1 به مفهوم نقاط شاخص یک دوره زمانی، در ذهن انسان، جایگاه خاصی داشته و یادآور واقعه یا رویداد مهمی است. در این میان ابزارها و واسطه‌های مختلفی، زمینه‌ساز برقراری ارتباط انسان با زمان می‌شود. محیط زیست آدمی، به‌عنوان ظرف عام زندگی انسان، در برگیرندة همه مظاهر و شئون و لحظه‌های زندگی اوست. محیط طبیعی، با زم...

کانت بحث فرهنگ را معطوف به خیر اعلای انسان که بیان‌گر کمال مطلوب انسان در جمع میان فضیلت و سعادت است و غایت نهایی او به شمار می‌رود طرح کرده است. وی که پیش از این در نقد دوم مفهومی انتزاعی و ایده‌آل از خیر اعلا عرضه داشته و تحقق آن را مبتنی بر کمک خداوند کرده بود، در نقد سوم برای نشان دادن وجه انضمامی خیر اعلا از مفهوم فرهنگ بهره می‌گیرد که انضباط و مهارت دو مؤلفه‌ی آن به شمار می‌روند و ناظر به...