سید مجتبی موسوی* این نوشتار با توجه به آیه 60 سوره مؤمن که در آن توصیه به دعا و وعده قطعی استجابت داده شده، با تحلیل دقیق دعا و با عنایت به آیات قرآنی و سنت معصومین، به یک چالش روی می آورد و آن این است که چرا بسیاری از دعاها مستجاب نمی شود؟ مفسران گفته اند: شرط استجابت دعا وجود مصلحت و پاکی روح است. اگر دعایی مستجاب نمی شود به خاطر فقدان یکی از دو شرط یا هر دوی آن هاست. با توجه به اطلاق آیه مور...

در برخی از آیات قرآن از تسبیح خداوند همراه با حمد یاد گردیده به این مفهوم که هرگاه آفریدگان، خداوند را از این منظرکه دارای صفات کمال و جمال و مبدأ خیر است ستایش کنند حمد او را به جای آورده و هرگاه ذات حق را از تمام عیبها و نقصها منزه داشته او را تسبیح گفته اند و ازآنجا که هیچ موجودی قادر به دریافت کنه صفات خداوندی نیست لذا شایسته است حمد خود را با تسبیح وی قرین سازد. در این مقاله ابتدا دو واژه ...

از جمله آیاتی که پیرامون آینده زمین و وارثان حقیقی آن، که نوید بخش حکومتی الهی و دینی است سخن می گوید آیه 105 از سوره انبیاء است. ذیل این آیه، روایات متعددی توسط مفسران اهل سنت و شیعه نقل شده است، و بر اساس آن ها مصادیق متفاوتی برای صالحان و وارثان زمین معرفی شده اند، و این سؤالات را به ذهن متبادر می کنند که روایات مورد استناد هر یک، از چه کسانی نقل شده و میزان اعتبار این ادله چقدر است؟ در این ...

تفسیر علمی یکی از روش های تفسیری درازدامنی است که در دوره معاصر به یک جریان تفسیری جدی با نگاشته های متعدد تبدیل شده است. این جریان تفسیری، همواره موافقان و مخالفان سرسختی داشته است که از جهات گوناگون بر استواری یا نااستواری آن پای فشرده اند، اما در این نزاع هر یک از طرفین کمتر به مبانی توجه داشته اند. در این مقاله شش مبنای اختصاصی مفسران علمی شناسایی شده است. مفسران علمی به اشتراک قلمرو علم و ...

در آیات فراوانی از قرآن کریم «ادات حصر» به کار رفته است. شناخت این ادات، اهمیت ویژه ای در فهم کلام عرب و خصوصا قرآن کریم دارد. پژوهش پیش رو با موضوع چگونگی مواجهه مفسران با ادات حصر در قرآن، با هدف بررسی نحوه تعامل مفسران با «ادات حصر» در قرآن کریم، به رشته تحریر در آمد. در ابتدا، وضع اصلی، نحوه کار برد، و جایگاه اصلی این ادات در کلام عرب بررسی شد. بعد از آشنایی با «ادات حصر» و کارکرد آنها، با...

مطالعات تطبیقی از اتفاقات خجسته‌ای است که در دورة معاصر، علوم انسانی را در نقطة عزیمت برای پیشرفت چشمگیر قرار داده‌است. دانش‌های دینی و از جمله، تفسیر قرآن نیز می‌تواند یکی از جلوه‌های این گونه مطالعات باشد. اندیشة خاص مذهبی مفسران سبب تولید فرآورده‌های تفسیری متفاوت شده، به طوری که تأثیر دو مکتب تشیع و تسنّن بر تفسیر برخی آیات، به‌ویژه آیات کلامی و فقهی، انکارناپذیر است. کاربست رویکرد تطبیقی در...

محب نخست اسم خداست و سپس به آفریدگان نسبت می یابد و ابن عربی این شخصیت بزرگ عرفانی با توجه به این نکته ظریف در باب 178 فتوحات مکیه در بیان معرفت مقام محبت به این نکته لطیف و خواندنی توجه کرده است که اگر بناست خصوصیات عاشقان الهی رافهرست کند بهتر آن است که تجلی این ویژگیها را با توجه به آیات قرآن در مبدأ اعلی جستجو کند. سپس آن را با نگاهی تبعی و ربطی به دیگر عشاق نسبت دهد و این کار تازه و بی ساب...

با توجّه به آثار علاّمه قاضی روشن می‌شود که ایشان تفسیر قرآن را با روش «تفسیر قرآن به قرآن» انجام می‌دادند و در این روش فهم جمعی آیات قرآن و تبیین برخی آیات فرعی توسّط آیات اصلی و محوری انجام می‌گیرد و این همان روشی است که رسول اکرم (ص) و امامان معصوم، علیهم‌السّلام، به عنوان مبیِّن قرآن اِعمال می‌کردند و فقها و اصولیین در مباحث آیات‌الاحکام بر همین مبنا عمل می‌کنند. بر همین اساس، در تمسّک به عامّ و مطل...

چکیده شهنشاهنامه‌ها مجموعه‌ای حماسی هستند و حماسه گونه‌ای از اشعار وصفی است که به توصیف اعمال پهلوانی و افتخارات و بزرگی‌های قومی یا فردی می‌پردازد. شهنشاهنامۀ سلیمانی از آثار حماسی مصنوع است که بیست‌ویک‌هزار بیت دارد و به تقلید از شاهنامه فردوسی در قالب مثنوی و بحر متقارب و در ذکر سفرها و فتوحات سلطان سلیمان قانونی سروده شده است. از آنجا که ادبیات را گاه در بیانی که شاید دور از اغر...