بینش عرفانی نوعی از حکمت دینی مبتنی بر وحی است که مؤمنان به این نوع بینش، هستی حقیقی را از آن خدا می‌دانند و ماسوی­الله را باطل می‌پندارند و معتقدند که آنچه هست جلوه­ای است از او. صاحبان این بینش، عشق به حق و تصفیة باطن از تعلّقات جسمانی را وسیلة نیل به معرفت می­بینند. آنان عقل بحثی را به سبب تقیّد آن به مقولات ذهنی از وصول به کمالی که غایت وجود انسان است، ناتوان می­یابند. از نظر عرفا از جمله شمس...

انسان از راه های گوناگون به شناخت حقایق نائل می آید. هر یک از شناخت ها ویژگی های خاصی دارد که آن را از شناخت های دیگر ممتاز می سازد. یکی از انواع شناخت، معرفت فطری است که موافقان و مخالفانی در میان اندیشمندان مختلف دارد. در این پژوهش به بررسی مفهوم و معنا، شاخصه ها، اثبات، مصادیق و جایگاه معرفت فطری از میان دیگر معرفت های بشری از دیدگاه شیخ اشراق، آیت الله شاه آبادی (ره) و امام خمینی (ره) می-پر...

ذات‌انگاری دین، در صدد است تا با انواع رویکردهایی که از موضع ناظر بیرونی و نگاه تحویلی، به درک ناقص و ناتمامی از دین رسیده و دین‌پژوهی را در مسیر ناصوابی قرار داده است به محاجه بپردازد. این تلاش اولاً با واکاوی دقیق مفهومی، و نشان‌دادن تمایز میان «ذات» با «ماهیت» و «حقیقت» و ثانیاً با وارسی مبنا و مدعای مخالفین ذات‌انگاری دین در سه دستة «ملحدان»، «روشن‌فکران دینی» و «جامعه‌شناسان» و آشکارساختن سه...

معرفت و شناخت بشر از منابع متعدد تولید می شود و ابزارهای متفاوتی در بوجود آمدن آن نقش دارد، در این میان ابزار عقل بدلیل ویژگی خاص آن که عبارت است از درک مفاهیم کلی و عام از اهمیت والایی برخوردار می باشد. از این رو در تمام اعصار مورد توجه بوده و در دوره های اخیر با توجه به گسترش مباحث معرفت شناسی اهمیت آن مضاعف شده است، زیرا مباحث معرفت شناسی بستگی تام به منابع و ابزار معرفت از جمله عقل دارد. بد...

علارغم اهمیت فضایل "عقلانی" (یا "معرفتی") در معرفت شناسی های افلاطون و ارسطو (از میان دیگر فیلسوفان)، بیشتر آثار اخیر در معرفت شناسی، متمایل به تمرکز بر روی سوالاتی از قبیل "معرفت چیست؟" و "چگونه فرد می تواند به آن دست یابد؟" می باشند. معرفت شناسان فضیلت گرا، این سوالات معروف را رها نمی کنند، بلکه به یک شیوه جدیدی – با تمرکز بر روی "فضایل عقلانی" و سپس با تمرکز بر روی "شخصیت فاعل عقلانی"- به آن...

به رغم آن که در فلسفه کلاسیک اسلامی، تا کنون بحث از اصالت و اعتباریت وجود و ماهیت با بحث معرفت شناسی دو بحث جدا و دور از یکدیگر انگاشته شده اند، در این مقاله سعی شده است با تبیین ربط بنیادی و وثیق این دو عرصه به نقش کاملاً تعیین کننده دیدگاه معرفت شناختی در اتخاذ هر یک از دو منظر اصالت وجود یا ماهیت تأکید شود. در بخش نخست مقاله پس از آشکار شدن تلازم انگاره اصالت ماهوی با تلقی متعارف از علم ـ یعن...

ریاضیات در طول تاریخ از نظر اکثر فلاسفه بهشتی برین برای متفکر به حساب می آمده است. نظام اصل موضوعی که اولین بار اقلیدس برای ارائه هندسه اش به کار برد، نمونه کامل خردورزی و اقناع کننده ترین روش عقلی بود چنان که اسپینوزا در کتاب «اخلاق» نظراتش را در قالب دستگاه اصل موضوعی بیان کرد. کانت معارف ریاضی را حقایق پیشینی می دانست و حتی راسل و کارنپ با او در این مورد هم عقیده بودند. در این مقاله خواهیم د...

نفس در نگاه سهروردی نوری از انوار اسفهبدیه است که در شرق هستی ریشه داشته، لیکن به بدن مادی تعلق گرفته و به تدبیر و تصرف در او مشغول شده است، از عالم قدسی به ظلمت کدۀ ناسوت هبوط کرده و در آن اسیر گشته است. پس از معرفت خویشتن، جایگاه حقیقی خویش را می یابد و در پی رسیدن به آن به جستجو می پردازد. راه بازگشت به سرای حقیقی، موانع پیش­ رو و مراحلی را که نفس می بایست طی نماید با راهنمایی پیرِ راه، موضوع...

هدف: هدف این مقاله، امکان قرائت دانش طراحی شهری به واسطۀ مؤلفه های فلسفۀ علم و در راستای کشف امکان تحولات جدید دانشی از جمله ابزار و منابع جدید شناخت برای انسان به عنوان سوژۀ طراحی در این دانش بوده است. روش: روش پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده و در نهایت، به تحلیل محتوای مطالب جمع آوری شده پرداخته شده است. یافته ها: با توجه به نوظهور بودن دانش طر...