چکیده: خمس حق مالی است که خداوند متعال، بر بندگانش واجب کرده است. و از حقوق واجب مالی است که در صورت فراهم بودن سایر شرایط، پرداخت آن بر هر مکلفی واجب می‌باشد. اسلام برای تزکیه انسان، ایجاد مساوات و قوام و دوام نظام اقتصادی جامعه و ساختن مدینه فاضله، قوانینی وضع فرموده است. که نه تنها فاصله‌ی غنی و فقیر در جامعه کم شود بلکه افق زندگی طبقات مختلف، از حیث ثروت و نعمات مادی به هم نزدیک شود. لذا پس...

چکیده بحث متدولوژی و استراتژی‌های پژوهش در علوم اجتماعی از اهمیت و ارزشی ویژه‌ای برخوردار است، اما از آنجا که در ادبیات علمی گذشته‌گان توجه اندکی به منطق و روش برای خلق معرفت می‌شد، پرداختن پیشینیان نظیر فارابی و ابن خلدون به مقوله متدولوژی و تکنیک‌های پژوهشی و استانداردهای علمی به سبک و سیاق امروزی آنهم به صورت آگاهانه، فعالیت ارزشمندتری به حساب می‌آید. به خصوص تأمل و دقت‌های ژرفی که فارابی نس...

هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت زنان در منظومۀ عاشقانۀ هشت بهشت امیرخسرو دهلوی است. مثنوی هشت‌بهشت  به جنبه‌های متعدد آرمان‌شهر زنان اشارات فراوانی می­کند. روش تحقیق در این مقاله موردی- زمینه‌ای با رویکرد همبستگی است و کوشش شده تا با استفاده از روش تحلیل محتوا معیارهای زن خوب را از دیدگاه  این  شخصیت مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. طرح جایگاه زن در خانواده و اجتماع و ارائه راهکار کاربردی در این زمینه...

مدح و ستا یش یکی از گونههای مهم ادب غنا یی است که بخش عظ یم ی از اول ین نمونههای شعر فارس ی تا پا یان قرن ششم را در برگر فته و تا کنون تحق یقات متعدد ی دربارة آن انجام شده است اما محققان معاصر همواره با د ی دگاه نقد اخلاق ی بدان نگریستهاند و بس یاری جنبه های اجتماعی و ادبی آن مغفول مانده است. در این پژوهش در دیدگاه ابونصر « مدینة فاضله » سعی بر آن است که با در نظر گرفتن ویژگیهای رهبر فارابی به ...

نظریۀ حق طبیعی، به‌مثابۀ قاعده‌ای حاکم در حوزۀ فلسفۀ حقوق و زیربنای مقررات و اعتبارات عقلایی و قانونی، مورد توجه فیلسوفان مسلمان است، در این میان فارابی نخستین متفکری بود که در این زمینه از یک‌سو با توجه به مبانی معرفت‌شناختی و هستی‌شناختی و از دیگر سو با در نظر گرفتن رابطه و نسبت حقوق اعتباری با جهان تکوین نظریه‌پردازی کرده و با تأکید مبانی فلسفۀ مدنی و انسان‌شناسی به تحلیل و تبیین پایه‌ای‌تری...

مسلمانان از نخستین روزهای حیات فلسفه، شاهد دغدغۀ فلاسفه در اصلاح جامعۀ اسلامی بوده‌‌اند (تاریخچه)؛ اما دغدغۀ ابن‌‌رشد در تحلیل رابطۀ چندوجهی دین و سیاست بر پایۀ فقه و فلسفه، مورد توجه جدی قرار نگرفته است (پیشینه)؛ ازاین‌‌رو، ابهام در وجوه چنین رابطه‌‌ای از نگاه ابن‌‌رشد، همچنان باقی است (مسئله) بنابراین، پرسش از «چگونگی نگاه ابن‌‌رشد در رابطۀ بین دین و سیاست» پرسش اصلی و «ارائۀ الگوی پیوند دین ...

  سخن دربارۀ تأثیرپذیری فلاسفۀ یونان باستان به‌ویژه افلاطون از اندیشۀ شرقیان و ایران باستان، بسیار گفته شده است. آثار گوناگونی از خود متفکران غربی نیز دربارۀ این مسئله بر‌جای مانده است. ما در این مقاله بر آنیم تا گوشه‌ای از این تأثیرپذیری را در اندیشۀ فلسفی افلاطون، بازخوانی کنیم. نظر برخی مورخان غربی فلسفه دربارۀ زادگاه و منشأ فلسفه، نظر ما را جلب کرده است. امیل بریه بر آن است که نمی‌توان پاسخ...

بعد از آنکه فلسفه وارد جهان اسلام شد متفکران مسلمان در ارتباط بین فلسفه و دین مواضع مختلفی اتخاذ کردند. برخی فلسفه را ترک کرده و به تحقیر آن پرداختند و برخی نیز فلسفه را بر دین ترجیح دادند. اما فیلسوفی مانند فارابی نظام فلسفی نوینی را بنیان نهاد که در آن، بین فلسفه و دین جمع شده و تعارض میان آنها مورد انکار قرار گرفت. او برای تبیین هر چه بهتر نسبت بین فلسفه و دین و هماهنگ سازی و جمع این دو به و...

آرمانشهر و داشتن مدینه فاضله از دیرباز ذهن انسان را به خود مشغول کرده است و انسان همواره در رؤیاها و افکار خود در پی رسیدن به آن بوده است. در دنیای معاصر، ادبیان و شاعران به نوبه خود به این موضوع از زاویه‌های گوناگون پرداخته‌اند و آرمانشهر در آثار آن‌ها بازتاب ویژه‌ای دارد. سهراب سپهری از ایران و ویلیام باتلر یتز شاعر ایرلندی‌تبار انگلیسی نیز، در اشعار خود به...

اندیشمندان مسلمان در عرصه حکمت عملی، نظریه هایی برای تبیین و تفسیر پدیده های فرهنگی، مطرح نموده اند که قابلیت و ظرفیت فراوانی برای به کار گیری در عرصه علوم اجتماعی دارد. مسکویه اندیشمند ایرانی قرن چهارم و پنجم قمری، از جمله فیلسوفانی است که با رویکردی اخلاقی به بررسی معنا، رذایل، فضایل و ارزش‌های اخلاقی، سنن و تاثیر آن بر کنش‌ متقابل پرداخته است. در این مقاله با روش تحلیلی به دنبال استخراج و تد...