این نوشتار، با توجه به نظریه­های شیخ الرئیس در مواضع مختلف از هستی شناسی و تأثیرات فکری و نظام کیهانی، انسان شناسی و نظریات بدیعی، هم چون فیض و عنایت، به چگونگی به کمال رسانیدن مفهوم نبوت در اندیشه سیاسی ابن سینا پرداخته است. بدون شک در خط سیر فلسفه اسلامی که از همراهی حکمت و شریعت در آرای فارابی آغاز می شود و به سوی برتری شریعت پیش می رود، ابن سینا به منزلۀ فیلسوفی بزرگ پس از فارابی اهمیت بسزا...

شناخت فتوح نخستین اسلامی بدون شناخت شخصیت­های مؤثر در آن ناقص خواهد بود؛ از جمله این افراد مثنّی بن حارثه است که با آغاز فتوح به دنیای اسلام اتصال یافت و با شناخت او بسیاری از نکات مبهم فتوح آغازین اسلامی روشن می­شود. در تاریخ­نگاری نخستین مورخان اسلامی، مثنی کمتر مورد توجه قرار­گرفته و موضع­گیری­های دوگانه و گاه متناقضی از او در منابع ترسیم شده است. یکی از دلایل توجه سردمداران مدینه به سواد و ا...

جنبش فرهنگی تاریخ‏نگاری اسلامی همواره تحت تأثیر عوامل مختلف قرار گرفته است که بخشی از آنها ریشه در نیازهای حیات اجتماعی و بخشی دیگر نیز از سطوح پیشرفت جامعه‏ی انسانی متأثر شده‏اند. در این مقاله به برخی عوامل مؤثر بر این بخش و ویژگی‏های آن توجه شده و به تناسب بحثی درباره‏ی مکاتب تاریخ‏نگاری مدینه و عراق طرح شده است.

در پی مهاجرت پیامبر اسلام به مدینه، بخشی از جمعیت مهاجر به مدینه، از حمایت کافی برخوردار نشدند. یکی از مسائل عمده­ای که آنان با آن مواجه بودند، مسکن بود. در آغاز کمک­هایی که مردم بومی مدینه به مهاجران می­کردند، نسبتا کافی بود ولی با افزایش شمار مهاجران نیاز به چاره اندیشی وجود داشت. پیامبر پس از ساخت مسجد نبوی در سال دوم هجری، آنان را در مسجد، در قسمتی که صفه نامیده شد­ اسکان داد. همچنین ساکنان...

شیخ شهاب­الدین ابوعبداالله فضل­االله توران پشتی از محدثین و فقهای قرن هفتم هجری است. وی منسوب به توران پشت از روستاهای استان یزد است. از ابتدای زندگیش اطلاعات زیادی در دست نیست. وی ابتدا در شیراز و در سایۀ اتابکان فارس می­زیست و در نهایت به درخواست ترکان خاتون بر مسند تدریس در مدرسۀ ترکانی کرمان نشست. در این مقاله با تکیه بر منابع فارسی و عربی، مراحل مختلف زندگی و تحصیل، رابطه با قدرت و گرایش­ه...

عقل در معتزله‌ با تعابیری چون علم، منع، فکر، نظر، راه رسیدن به علم و درک واجبات تعریف شده است. ایشان اولین گروه از اهل سنت بودند که از عقل نظری در شناخت دین بهره گرفتند و از طریق عقل عملی بر حسن و قبح افعال استدلال و فعل قبیح را از خدا رد و به انجام تکلیف استدلال کردند. در مدرسۀ امامیۀ بغداد، شیخ مفید و سید مرتضی ، عقل را بر قوه‌ای اطلاق کرده‌اندکه اقتضای تمییز دارد و شیخ طوسی عقل را مجموعۀ علو...