چکیده ادبیات هر جامعه ای آیینه ی تمام نمای آن جامعه است. مطالعه و تعمق در متون ادبی و درک آنها که بواقع میراث گذشتگان را بر دوش دارند، می تواند ناگفته های هر عصر را روشن نماید؛ ناگفته هایی که تاریخ نگاران به عمد یا سهو و یا تحت تأثیر فضای حاکم بر جامعه از بیان آن غفلت ورزیده اند امّا هنرمندان متعهد با آگاهی، تعهد و فراست آنها را به رشته تحریر درآورده اند. در واقع جامعه شناسی ادبیات در جستجوی ...

چکیده بررسی و مقایسه ی مقامات و منازل عرفانی در اندیشه های هجویری و خواجه عبدالله انصاری ( با تکیه بر کشف المحجوب، منازل السائرین و صدمیدان) به کوشش اسماعیل نعمتی در این پایان نامه سعی بر آن است که مقامات و منازل سلوک در منازل السائرین و صدمیدان و کشف المحجوب به روش توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری کتابخانه ای در پنج فصل مورد بررسی و مقایسه قرار گیرد و تفاوت ها و شباهت های هریک ذکر شود. در...

همزمان با عصر سلطان ممالیک شامات و مصر (624- 923 ه. ق 1250- 1517 م)، (1) حاکمیت بزرگ و همه‌جانبه‌ای- که بعدها به‌نام امپراتوری عثمانی شهره گشت- به‌ظهور رسید. این حاکمیت که از شمال و شمال غربی تا قلب اروپا، از شرق مجاور با صفویان و سلسله‌های پس از آن، از غرب با مدیترانه و بالکان و از جنوب و جنوب‌غربی شامل شامات، مصر و سرزمین حجاز و همچنین، بیشتر مناطق عربی بود؛ از قبیل ترکی قاپی و به نام ب...

گفتمان تفویض  به معنای غلو  و جریان مفوضه از موضوعاتی اند که در بررسی تاریخ اندیشه امامیهتاکنون بدانها کمتر توجه شده است. پژوهش های معدودی نیز که به این بحث پرداخته اند غالبا درچارچوبی کلامی بوده است و از بررسی تفویض و مسائل مربوط ب ه آن در بستر تاریخی اش غفلت شدهاست. این مقاله تاریخ شک لگیری و تطور گفتمان تفویض در سده دوم هجری را دنبال م یکند. پی گیریاین موضوع از نقطه آغاز آن، یعنی سده دوم هجر...

واژه «رافضه» در قرون نخستین و در تعاریفی متفاوت به گروهی از شیعه نسبت داده شده است. بعضی از مورخان می‌گویند «رافضه» یعنی کسانی که شیخین را طرد می‌کنند. بعضی دیگر علاوه بر شیخین، عثمان و یا دیگر صحابه را هم وارد می‌کنند. بعضی دیگر «رافضه» را به مخالفان زید بن علی یا مغیرة بن سعید نسبت می‌دهند. در میان این اقوال، قول اول شهرت بیشتری دارد. اهل بیت علیهم السلام هم از اندیشه «رفض» دفاع کرده اند و هم...

شهریارنامه یکی از متون پهلوانی پس از شاهنامه است و موضوع آن سرگذشت شهریار پسر برزو است که به حالت قهر، از خانوادۀ خود دور می‌شود و به هندوستان می‌رود و در آن‌جا پس از نشان دادن هنرنمایی‌های خود، به ایران باز می‌گردد و با خانوادۀ خود نبردهایی می‌کند که در نهایت، منجر به آشتی می‌شود. این منظومه در شمار بحث برانگیزترین منظومه‌های پهلوانی پس از شاهنامه است زیرا اختلاف‌های بسیاری دربارۀ گوینده و زما...

مسعود سعد یکی از شاعران بزرگ ایران در نیمة دوّم قرن پنجم هجری است. او که از پیشروان تحوّل شعری در آن دوره به شمار می‌آید، مورد توجّه شاعران معاصر و نزدیک به دوران خود بوده است. برخی از این شاعران از جمله سنایی، معزّی و عثمان مختاری قطعات و قصایدی مستقل در ستایش او گفته‌اند. شاعرانی همچون رشیدی، ادیب صابر، جمال‌الدّین عبدالرزّاق و فلکی نیز از او به عنوان سخنوری توانا در شعر خود یاد کرده‌اند. علاوه بر ...

حمله اعراب مسلمان به آذربایجان را از دو دیدگاه سیاسی و دینی می توان بررسی کرد؛ از لحاظ سیاسی، حمله های اعراب و فتح آذربایجان در سال 22 هجری و آغاز حکومت مسلمانان، برای اهالی آذربایجان تحمل ناپذیر بود، مردم آذربایجان بارها در برابر حاکمیت اعراب شورش کردند و به راحتی تسلیم آنها نشدند.این مسئله سبب لشکرکشی های زیاد سرداران اسلام به این ناحیه در دوره خلافت عمر و عثمان و سرکوب شورش ها گردید،اما اهال...

سال 301ق را باید سال پرمخاطره­ای برای سامانیان دانست؛ زیرا پس از کشته­شدن احمد بن اسماعیل (295-301ق)، هم­زمان اسحاق ­بن ­احمد (301ق)، بزرگ خاندان سامانی و نصر بن احمد (301-331ق)، فرزند خردسال امیراحمد، به ­ادعای امارت برخاستند که درنهایت به ­نزاع و پیروزی نصر خردسال انجامید. ازآنجایی­که مطالب کتب تاریخی در این ­باره پراکنده و متفاوت است، علم سکه­شناسی می­تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوه...