واقعیت نهایی و حقیقت غایی چیست؟ از دیدگاه قرآن عظیم چگونه و با چه ابزاری می‎توان به نفوذ در نفس‎الامر جهان توفیق یافت؟ آیا با یک منطق ساده و تک‎بعدی مثل ذهن استدلالی می‎توان به معرفت مطلوب مذهب در باب جهان پیچده و انسان پیچیده­تر دست یافت؟ هر متدی برای هر علمی جهت کشف واقعیت مناسبت ندارد. قیاس برهانی در علوم طبیعی بی‎ثمر است؛ چنان‏که استقرای علمی در ریاضیات و فلسفه بی‏اثر است. چه عاملی گذر از د...

به علت برخی ویژگی‌های منطق سنتی ارسطویی، عدم ارتباط منطقی میان جملات از نوع «هست» و جملات از نوع «باید» بدیهی به‌ نظر می‌رسد. اما منطق جدید فاقد چنین ویژگی‌هایی است؛ پرایور با تکیه بر این نکته طرف‌داران شکاف منطقی «هست» و «باید» را با یک پارادوکس مواجه می‌کند. در این مقاله ابتدا پارادوکس پرایور و برخی پاسخ‌های فلسفی به آن را بیان می‌کنیم، سپس به تشریح منطق چند‌ارزشی بیل که برای حل این پارادوکس ...

کانت منطق را به دو حوزه کلی منطق عمومی و منطق استعلایی تقسیم می­کند. منطق عمومی نسبت به اعیان خنثی است و صرفا قواعد انسجام خود اندیشه و از این رو صرفا شرایط سلبی حقیقت را بیان می­کند. اما آیا اصل طرد شق ثالث که می­گوید از بین یک گزاره و نفی آن یکی درست است یک شرط صرفا سلبی برای حقیقت است؟ در این مقاله نشان می­دهیم که چنین نیست. در این راستا هم به لحاظ تاریخی به برهان کانتور اشاره می­کنیم و هم ب...

الف) موضوع و طرح مسئله(اهمیت موضوع و هدف): قبل از پیدایش مکانیک کوانتوم، دانشمندان با مشکل توجیه بسیاری ازپدیده های فیزیکی مواجه بودند. مکانیک کوانتوم برای حل این مشکلات به میدان آمد. این نظریه هرچند از دیدگاه تجربی موفق است اما از دیدگاه مفهومی و فلسفی و از نظر عقل عرفی نه تنها نتوانسته است برخی از پرسش های قدیمی را پاسخ دهد، بلکه علاوه بر اینکه آن ها را از نو سر زبان ها انداخته است موجب سر بر...

دلیل افتراض یکی از پرکاربردترین روش های منطق سنّتی است که منطق دانان مسلمان درباره ی ساختار و چیستی آن هم رای نیستند. از یک سوی، سهروردی و فخر رازی آن را گونه ای از قیاس شکل سوم به شمار آورده اند، و از سوی دیگر، خواجه نصیر، نه تنها آن را قیاس شکل سوم نمی داند، بلکه یک سره آن را از قلمرو قیاس بیرون کرده است. نگارنده در این جستار، پس از گزارش دیدگاه این سه منطق دان، به سنجش رأی خواجه نصیر پرداخته ...

فهم گزاره ها و مسائل هر علمی بر مبانی و قواعد خاصی استوار است که در اصطلاح، «منطق فهم» نامیده می شود. پژوهش حاضر که درصدد بررسی منطق فهم روایات تفسیری در المیزان است، آن را از نظرگاه مفسّر بزرگ، علامه طباطبایی(ره)، در بعد مبانی عقلی به تحقیق کشیده و منطق مذکور را در حوزه عصمت اهل بیت(علیهم السلام) در فهم و تفسیر قرآن، عدم تعارض آن با مسلمات عقلی، زبان عرفی داشتن روایات تفسیری، وحدت منشأ در آیات ...

هین تیکا در تحلیل دلالت شناسی منطق معرفت به قصد پاسخ گویی به مسئلۀ همه چیزدانیِ منطقی از جهان های ناممکن استفاده کرد. پریست نیز همچون هین تیکا در تحلیل متون التفاتی به جهان های ناممکن متوسل می شود. پس از مطالعه رویکردهای متعدد به جهان های ناممکن و کاربردهای گوناگون جهان های ناممکن در منطق موجهات، پاسخ پریست به مسئلۀ همه چیزدانیِ منطقی و سه مسئلۀ دیگر منطق معرفت را بررسی خواهیم کرد. دلالت شناسی ای...

کتاب فرهنگ نامه منطق اثر نرگس نیمروزی،از انتشارات سال 1392 در حجم 957 صفحه،واژگان تخصصی منطق قدیم و جدید را به صورت توصیفی معرفی می کند. این کتاب، به ویژه در بخش مباحث منطق جدید، دچار ایرادهای جدی ای است که در این مقاله به پاره ای از آنها به عنوان مشت نمونۀ خروار و در قالب چهار بخش زیر اشاره خواهیم کرد: 1. گزینش های بی دلیل مدخل ها 2. برداشت های نادرست فراوان از متون اصلی، (و در نتیجه، ابهام ها...