لای­ زنگان روستایی کوهستانی با آب و هوایی نیمه سردسیری، از توابع داراب استان فارس است. گویشوران این روستا به گویشی نیمه ­لری سخن می­ گویند. نگارنده در جستار پیش­رو به صورت میدانی از راه مصاحبه و گفت­وگو با گویشوران این خطه، به گردآوری و ثبت و ضبط برخی چیستان ­های لای‌زنگانی پرداخته، سپس آن­ها را با توجه به ژرف­ ساخت­شان، طبقه ­بندیِ موضوعی کرده است. این جستار نتایج بسیاری در پی داشت؛ به عنوان مث...

هدف از این مقاله، مطالعة کاهش واکه‌ای در واکه‌های لهجة کرمانی است. کاهش واکه‌ای فرایندی است که در هجای بی‌تکیه رخ می‌دهد و طی آن واکه‌ها به سوی واکه‌هایی دیگر گرایش می‌یابند. برای بررسی کاهش واکه‌ای در این لهجه، از 10 گویشور لهجة کرمانی (5 زن و 5 مرد) خواسته شد که 24 واژه (که در 12 واژه، واکه‌ها در هجای تکیه‌بر و در 12 واژة دیگر همان واکه‌ها در هجای بی‌تکیه قراردارند) را سه مرتبه تکرار کنند. صد...

چکیده ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی یا سوریانی معروف به سورآبادی از مفسرین فرقه کرامیه در قرن پنجم است. صاحب کتاب تفسیری است، تفسیر خود را در حدود سال 480 هجری، تصنیف کرده است. اهمیت این تفسیر بیش از هر چیزی، از جنبه گویش و لهجه مفسر است، زیرا: «نثر این کتاب، ازجمله نثرهای پارسی و پر از اصطلاحات و لغات و ترجمه تحت الفظی عبارات و ترکیب قرآن به زبان پارسی دری است.» مفسر در این تفسیر با استمداد ...

در قرن ششم هجری با چهار حوزه‌ی ادبی ماوراءالنهر خراسان، عراق و آذربایجان روبه‌روییم که در مقایسه با حوزه واحد خراسان از گستره و موقعیت متفاوتی برخوردارند. با وجود این، گستردگی جغرافیا، دوری شاعران از یکدیگر و حتی تفاوت لهجه، دلیلی برای بی‌خبری آنان از شعر یکدیگر نبوده است؛ بلکه استقبال آنان از اشعار یکدیگر، نشان از پیوند و ارتباط عمیق میان آنان دارد. از نمونه این پیوندها می‌توان به مجموعه اشعار...

در گذشته در بسیاری از گونه‌های زبان فارسی از جمله در دو لهجة معیار و اصفهانی واکة افتاده /a/ در انتهای واژه‌های زبان فارسی وجود داشته که طی یک تحول درزمانی یک درجه افراشته شده و به واکة /e/ بدل گشته است. این فرایند به طور همزمانی، اما در بافت‌های دیگر، در لهجة اصفهانی نیز به گونه‌ای زایا رخ می‌دهد که یکی از ویژگی‌هایی این لهجه به شمار می‌رود. با این وجود، طی یک فرایند اختیاریِ معکوس که «معکوس‌شد...

 شیخ رضا طالبانی از شاعران برجسته و پرآوازة کلاسیک کُرد است که سروده‌های فراوانی به زبان‌های فارسی، عربی و ترکی نیز دارد. بارزترین درونمایة شعر او هجو است، با این حال به میدان هر فنی از شاعری که گام نهاده، به مثابة یک شهسوار ظاهر گشته است. شعر او به هر یک از این زبان‌ها که بوده باشد، خللی در سطح سروده‌ها و انشایش وارد نگشته است. طالبانی در ضمنِ چندین شعر که در مدح پیغامبر(ص) و اهل‌بیت ...

مولوى اکثر قسمت‏هاى مثنوى معنوى را به گفته خودش، در حالت بى‏خودى و در اثر تلقین منِ ملکوتىِ خود سروده است و در این شرایط، که لحظات ناب یک عارف محسوب مى‏شود، اصالت با موسیقى و کلمات است و معانى‏تابع موسیقى و الفاظند و مولوى براى اصالت بخشیدن به کلمات و برجسته‏سازى عناصر زبانى و بالطبع، تأثیرگذارى عاطفىِ مضاعف از شگردها و ترفندهاى مختلف بهره مى‏گیرد. در این میان، مبحثِ فعل و شیوه برجسته‏سازى آن در مث...

اشعار انتخاب شده در این رساله درباره ی رشد و تعالی زنان و دیدگاه محمد مهدی جواهری نسبت به آنان می باشد . شاعر به وضعیت و جایگاه زنان در جامعه ی خویش می پردازد و از سنت های غلط و جاهلانه ای که گریبانگیر جوامع شرقی خصوصا عراق است و زنان را نادان بار می آورد ، انتقاد می کند . جواهری علم آموزی را حق مسلم زنان و دختران می داند و با صراحت لهجه با متحجرانی که مخالف سواد آموزی و فعالیت زنان در جامعه هس...

این اثر در چارچوب نگرشی زبان¬شناختی و با رویکرد تحلیل محتوا، به بررسی شیوه¬ها و شگردهای طنزآفرینی در لطیفه¬هایی می¬پردازد که حمیدرضا ماهی¬صفت و حسن ریوندی؛ دو تن از کمدین¬های ایستاده برجسته ایران، در طنز کلامی و انتقادی خود از آنها استفاده می¬کنند. در این پایان¬نامه پس از تعریف طنز و سه نظریه موجود در مطالعات طنز، به شیوه¬های خلق طنز در کمدی ایستاده پرداخته شده است. با بررسی یکی از اجراهای دو ت...

قرن هاست که لالایی ها در سرتاسر دنیا کودکان را به خواب شیرین و آرامش دعوت می کنند. هیچ نقطه ای از دنیا نیست که مادرانش به زبان و لهجه خویش و بسته به سنت و فرهنگ، اشعاری آهنگین را در قالب لالایی برای فرزند خود زمزمه نکنند. بی شک لالایی ها بازتابی از ادبیات شفاهی و عامیانه هر سرزمین اند. در این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی سعی کرده ایم لالایی های ایرانی و فرانسوی را مورد بررسی تطبیقی قرار...