با وجود مطالعات سودمندی که در باب سره‌نویسی انجام گرفته، هنوز برخی از جوانب آن به درستی بررسی و گزارش نشده است، چنان که بر اساس اطلاع ما تا کنون درباره پیشینه تاریخی و مبانی نظری آن پژوهش خرسندکننده‌ای به سامان نرسیده است. مقاله حاضر عهده‌دار بررسی پیشینه این گونه نگارشی و جستجوی بنیان‌های نظری آن تا عصر مشروطه است. این بررسی نشان می‌دهد که بر خلاف آن‌چه در آغاز به نظر می‌رسد، سره‌نویسی شیوه نو...

بنیادهای اعتقادی فرقه ذکری و خاستگاه‌های آن[1] عبداله صفرزایی* هادی وکیلی** چکیده فرقه «ذکری» در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جنوب شرق ایران به‌ویژه بلوچستان تأثیر گذارده است است. کار ذکری‌ها از اوایل سده یازدهم هجری در بلوچستان جنوبی یا مکران به مرکزیت کیچ آغاز شد. سرچشمه پیدایی این فرقه، آموزه‌های محمد جونپوری (اوایل قرن دهم) بود. وی از پرورش‌یافتگان طریقت چشتی شبه قاره هند به شمار می‌رفت ک...

نورث و وینگست در مقالۀ مهم خود مطرح می کنند که انقلاب شکوهمند 1688، با وادارکردن پادشاه به پاسخگو بودن در برابر مجلس، به حفظ حقوق مالکیت کمک کرد و محرک ظهور سرمایه داری شد. به صورت مشابهی، عجم اوغلو و جانسون و رابینسون بعدها نوشتند که در انگلستانِ قرون وسطی، حق مالکیت برای صاحبان زمین و تجار و صنعت کاران اولیه وجود نداشت و اصلاح و احیای حقوق مالکیت، در قرن هفدهم، فرایند توسعۀ مالی و بازرگانی را ...

چکیده وبا و طاعون از جمله بیماری‌های مهلک و ویرانگری است، که بارها در سدۀ سیزدهم هجری قمری در نقاط مختلف ایران شایع شد و تلفات و خسارات فراوانی از خود به جای گذاشت. این دو بیماری تا حدود نزدیک به یک سده پس از 1236ه. ق همه گیری آن در ایران به طور جدی قربانی می‌گرفت. همه ساله تعداد زیادی کودک و پیر و جوان این سرزمین از بین می‌رفتند، اما کوچکترین اقدامی برای مقابله یا حتی کاهش بیماری‌ها برداشته نم...

سلسله نقشبندیه منسوب به خواجه بهاء الدین محمد نقشبند بخارایى ( ٧١٧ - ٧٩١هـ) طریقتی معتدلانه و شریعت محور است. این طریقت در قرن نهم هجری/ پانزدهم میلادی توسط عثمانی‌ها به بوسنی راه یافت. عینی دده و شمسی دده، از مشایخ پرآوازه این سلسله، در حقیقت اولین نمایندگان طریقت نقشبندیه در بوسنی بودند. رفتارهای شایسته پیروان این طریقت که بیشتر از روشن‌فکران جامعه بودند، موجب گسترش این سلسله در سطوح مختلف جا...

ملا محمد محوی یکی از شاعران و عارفان توانای پارسی گوی کُرد در نیمه ی دوم قرن سیزدهم و اوایل قرن چهارده هـ. ق است که دیوان اشعار او سرشار از اندیشه های عرفانی والایی همچون حال و مقامات عرفانی، فنا و بقای الهی، ترک هستی موهوم مجازی، وحدت وجود، اندیشه های حلّاج و ... است. محوی، شاعر بزرگ کُرد، از اندیشه های عرفانی عطار نیشابوری متأثر بوده است و در باب مضامین و اندیشه های عرفانی و صوفیانه از جهات بسی...

چکیده: حماسه های تاریخی از قرن ششم و حماسه های دینی از قرن نهم، به تدریج جای خود را در میان شاعران فارسی زبان باز می کنند. یکی از دوره هایی که سرودن منظومه های حماسی تاریخی و دینی از رواج قابل ملاحظه ای برخوردار است، بعد از انقراض دولت صفوی و در دوره حکومت افشاریه، زندیه و قاجار می باشد. در این دوره، در گستره نفوذ زبان و ادبیّات فارسی، منظومه های متعدّدی در قالب مثنوی و در زمینه داستان های دینی ...

پژوهش حاضر با عنوان" نقش فراکسیون اصلاح طلبان در تحولات اجتماعی و سیاسی دوره ی رضاخان" به چگونگی شکل گیری این حزب وآغاز فعالیت اعضای آن، در آن برهه ی خاص می پردازد. اما با توجه به اینکه پیدایش مشروطیت در ایران، به نسبت تاریخ چندهزارساله دارای قدمت چندانی نیست وعمری صدو سه ساله دارد، عمراحزاب نیز تقریباَ نزدیک به یک قرن است . در واقع اولین احزاب در آستانه ی مشروطیت در ایران ایجاد شد. انقلاب مشر...

نسخه خطی "رضوان "نوشته میرزا آقاخان کرمانی، نویسنده دوره بازگشت ادبی است که به سبک "گلستان سعدی "در قالب حکایت و به نثرمسجع و توأم با نکات ادبی، و اخلاقی در قرن 13 به رشته تحریر درآمده است. حاوی 351 حکایت منظوم و منثور بوده و نخستین اثر میرزا آقاخان کرمانی ادیب عصر قاجار است که برای شناخت اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی ایران در قرن سیزدهم هجری بسیار سودمند است. - مولف در نگارش و نثر کتاب خود ...

سفرنامه میرزاصالح شیرازی شامل ثبت مشاهدات دقیقی از نظام حکومتی، سیستم پارلمانی و قوانین آن، دستگاه قضاوت، مالیات، کلیسا، مدارس و صنایع انگلیس و... است. اهمیت این سفرنامه از آن جهت است که شناخته شده ترین سفرنامه ای است که در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی نوشته شده و آن را به دلایل مختلف از دیگر سفرنامه های نوشته شده در این عصر متمایز دانسته اند و همچنین از نگاه جامعه شناختی نیز دارای اهمیت است و هم...