چکیده  در علم زبانشناسی، بررسی ارتباط میان واژه و معنا را معناشناسی می‌گویند. این بحث در حوزه قرآن کریم یکی از دانش­هایی است که می­توان از طریق آن به مفهوم دقیق کلمات و کاربردهای آن در قرآن دست یافت. معناشناسی نزول در قرآن با تاکید بر واژگان بیانگر نزول قرآن موضوع این پژوهش است. نگارنده ابتدا به معنا شناسی واژه نزول پرداخته و در آن به معنای لغوی نزول و کاربردهای قرآنی آن همچون: نزول باران، ن...

نظر به اهمیت ترتیب نزول در دو دانش علوم قرآنی و تفسیر، کشف ترتیب نزول قرآن کریم، مطالعه‌ای شایسته می نَماید. این نوشتار با روش توصیفی – تحلیلی بر آن است که با بکارگیری روشمند از همۀ شاخص های دخیل و مؤثر در ترتیب نزول، روشی جامع و کارآمد را جهت کشف ترتیب نزول ارائه نماید. این روش در دو مرحلۀ «بررسی درونی روایات ترتیب نزول» و «بررسی بیرونی روایات ترتیب نزول» طراحی شده است. در این روش، جدای از روای...

یکی از سُوَر اختلافی از نظر مکّی و مدنی بودن، سوره عادیات است که اگر مکان نزول سوره تعیین گردد، در تفسیر و شناخت بهتر آن نقش بسزایی دارد. برخی از مفسّران به دلیل سوگندهای ابتدایی در باب اسبان جنگی، آن را مربوط به جهاد دانسته اند که در مدینه واجب شده است. همچنین روایاتی که نزول سوره را بعد از غزوه ذات السّلاسل بیان کرده، آن را مدنی دانسته اند. امّا با دقّت در اسلوب سوره که به سبک سُوَر مکّی نازل شده است و...

یکی از مسائل دشوار قرآنی، چگونگی نزول آن است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی، دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی را تبیین، تحلیل و دلایلشان را نقد می کند. علامه طباطبایی به نزول دوگونه (دفعی و تدریجی) و آیت الله جوادی آملی به نزول سه گونه (دفعی، متوسط و تدیجی) معتقد است. دیدگاه علامه طباطبایی گام نخست در اثبات نزول فرامادی قرآن است و دیدگاه آیت الله جوادی آملی عهده دار تبیین و تفصیل ن...

دانش اسباب نزول، از دانش هایی است که تنها راه دست یابی به آن نقل است و نمی توان برای رسیدن به آن اجتهاد کرد و اسباب نزول موجود روایاتی منقول از امامان معصوم(علیهم السلام)صحابه، تابعان و پیروان آن ها است که البته در میان آن ها روایات تحریف شده نیز دیده می شود و این ضعف و عدم اعتبار، هم در زمینه ی سند روایات اسباب نزول و هم به لحاظ محتوا رخ می نماید؛ آنچه درباره ی سند این احادیث به اختصار می توان...

تبیین نقش اسباب نزول در تفسیر قرآن و تعیین حوزه های کاربرد آن در فهم معانی آیات است. یکی از دانشهای مورد نیاز مفسّر، علم اسباب نزول است. آشنایی با موقعیّت زمانی، مکانی، فردی و اجتماعی نزول آیه ای یا بخشی از آیات، این امکان را به مفسّر می دهد تا حقایق و معارف وحی را در زمینه های پیشینی و مقارن با آن مورد بررسی، تحلیل و نتیجه گیری قرار دهد. از سوی دیگر، اسباب نزول در فهم مقاصد و اسلوب تعابیر قرآن کر...

بررسی و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »روح المعانی« اثر آلوسی (1270 ه . ق( است.  اسباب نزول در تفسیر آلوسی جایگاه والایی دارد. به همین دلیل، در جای جای تفسیر خود از اسباب نزول در تفسیر و فهم آیات بهره جسته است. به باور آلوسی، خاستگاه شماری از تنشهای تفسیری اختلاف در سبب نزول است. وی در جمع آوری اسباب نزول سعی وافر داشته و در مواردی که یک آیه چند سبب نزول داشته به نقد و بررسی روایات می پر...

قرآن حکیم مصداق بارز جامع الکلم است. تکلیم این جامع از خدای سبحان و استماع و دریافت آن از حضرت ختمی نبوت محمد بن عبدالله(صلی الله علیه و آله و سلم)  است، هوش و گوش پیروان آن حضرت از استماع و دریافت سروش آن جامع الکلم طرفی می‏بندد. معارف فراوان این جامع وحیانی به علوم قرآنی و معانی آن منقسم ‏اند. گسترش این دو فنّ مایۀ تدوین جداگانه رشتۀ قرآن‏شناسی و علم تفسیر قرآن است هرچند بخش مهم ادله قرآن ‏شن...

هدف از تدوین این مقاله، تبیین نزول نفس و سازگاری آن با نظریه جسمانیة الحدوث می باشد. از این رو ابتدا درباره نزول و حدوث نفس مطالبی بیان می­گردد در ادامه مبحث خزائن الهی مطرح می گردد. در نهایت، بحث به آنجا می رسد که در عین حال که نفس در سیر تحول ماده به وجود می آید و به بدن تعلق می گیرد، با نزول آن از عالم ملکوت منافاتی ندارد، زیرا نزول بیانگر وجود ملکوتی نفس می باشد که غیر از وجود طبیعی آن است....

اطلاع از سبب نزول آیات، مفسر را در تفسیر دقیق آیات، اطلاع از مصادیق آن، آشنایی با ناسخ و منسوخ و عام و خاص آیات و ... یاری می دهد. اما از آنجا که روایاتِ حاوی سبب نزول، مانند سایر اسناد تاریخی دستخوش تغییر و تبدیل در گذر زمان شده اند، نیاز به بررسی دقیق و تأیید صحت از نظر متن و سند و نیز تناسب و هماهنگی با آیه مربوطه دارند. در این تحقیق صحت و سقم روایات سبب نزولی که در تفسیر «مجمع البیان» از مرح...