یکی از حوزه­های مهم نمود روابط بینامتنی در ادبیات فارسی، تأثیرپذیری ازقصص گوناگونی است که پیرامون زندگی انبیای الهی در متون تفسیری اسلامی ذکر شده، و به شکل مضامین گوناگون ادبی در شعر شاعران نمود یافته است. بسیاری از تلمیحات داستانی وتفسیری به مرور زمان توسط شارحان- سنتی و جدید- از دل متون ادبی استخراج و بررسی شده است، اما برخی از این تلمیحات همچنان مغفول باقی مانده است. این پژوهش می‌کوشد با واک...

بررسی صوت­شناختی واکه­های [æ, o, i]در لهجۀ کرمانی   وحیده ابوالحسنی زاده[1] مریم عبدالعلی زاده[2]     تاریخ دریافت:22/8/91 تاریخ تصویب: 7/2/93     چکیده هدف از این مقاله مطالعۀ کاهش واکه­ای در لهجۀ کرمانی و مقایسۀ آن با لهجۀ فارسی معیار است. کاهش واکه­ای فرایندی است که در هجای بدون تکیه صورت می­گیرد و طی آن واکه­های بدون تکیه تغییر یافته و به سوی واکه­های دیگر گرایش می­یابند. به منظور بررسی کاه...

شرایط امکانی پیدایی «رمان» و «نمایشنامه» به‌عنوان دو قالب ادبی، محدود و موکول به شکل‌گیری سوژه مدرن است و از این‌رو این دو قالب ادبی برای جهان پیشامدرن، یکسره ناآشنا هستند. «تجدد ادبی» موجب شد تا در مضامین، قالب‌ها و کارکرد زبان و ادبیات فارسی تغییر رخ دهد و خصوصاً قالب‌‌های ادبی جدید به اموری آشنا برای مخاطب ایرانی بدل شود. این مقاله به چگونگی استقرار دو قالب ادبی رمان و نمایشنامه در میان مخاطب...

مینی‏مالیسم (کمینه‌گرایی) در ادبیات، سبک یا اصلی ادبی است که بر پایۀ فشردگی افراطی و ایجاز بیش از حد و سادگی محتوای اثر، بنا شده‌است. اگر براساس این تعریف، ایجاز و سادگی را مهم‌ترین ویژگی مینی‌مالیسم به شمار آوریم، در آثار کلاسیک نثر فارسی، با انواع و نمونه‌های متنوع و فراوانی از کمینه‌گرایی مواجه می‌شویم که از ابتدای شکل‌گیری زبان فارسی دری، مورد توجه گروهی از شاعران و نویسندگان فارسی زبان بود...

ترجمه پذیری عبارت است از قابلیت انتقال یک معنی از زبانی به زبان دیگر بدون آنکه تغییری اساسی در آن صورت گیرد، و لذا ترجمه ناپذیری هم وقتی مطرح می شود که معنائی بدون تغییر مهم قابل انتقال به زبان دیگری نباشد . شعر فارسی از ویژگی های زبان شناختی و از محسنات ادبی فارسی برخوردار است که اغلب انها گرچه قابل فهمند ولی قابل ترجمه نیستند . این ظرافت ها و زیبائی های ادبی مانند وزن ، قافیه ، شیوائی ، رسائی...

تاریخ دانش بلاغت فارسی به چهار دوره بومی سازی، شرح و تقلید، هندی گرایی و بلاغت مدرسی تقسیم می شود. کتاب هایی که در دوره معاصر در زمینه بلاغت تألیف شد مربوط به دوره بلاغت مدرسی است که هدف از تألیف آنها تعلیم این علم به دانشجویان مکاتب و مدارس بود و اغلب جزوه های درسی بود که تبدیل به کتاب شد و تقریباً پایه تمامی آنها بلاغت عربی است. با شروع آموزش و پرورش نوین در ایران و تألیف کتاب های جدید، برای د...

دکتر غلامحسین یوسفی یکی از استادان مسلّم زبان و ادبیّات فارسی و در زمینة علوم و نظریّه‏های ادبی، صاحب‏نظر بود و نقد و نظرهای ارزشمندی در ارزیابی شعر فارسی، از خود به­جا گذاشت. به اعتقاد او آثار ادبی و خصوصاً اشعار ماندگار فارسی، در عین حال که از ماهیّت ادبی و شروط هنری برخوردارند، رسالت‏های اجتماعی بر عهده دارند. او در نقد عملیِ تعدادی از اشعار ماندگار فارسی، نشان داده است که هر شعری که ماهیّت هنری دا...

متون تاریخی فارسی در دوره کلاسیک ضمن اینکه به لحاظ محتوا مربوط به تاریخ‌اند، بخشی از میراث نثر فارسی به شمار می­آیند. نویسندگان آثار تاریخی هم توجه خاصی به ادبی کردن نثر دارند و می­کوشند تاریخ را در قالب نثر زیبایی ارائه دهند و بخشی از میراث ادبی نظیر کاربرد شعر فارسی و شعر عربی، امثال و حکم، آیات قرآنی و احادیث را در آثار خودشان بازتاب دهند. در این مقاله، میراث ادبی در دو متن تاریخی برجسته مرب...

راهیابی مفاهیم زهدآمیز و عرفانی به جهان شعر فارسی در آفرینش ادبی ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی صورت پذیرفت و به این ترتیب قالب شعر فارسی‌، محملی برای بیان جهان‌نگری عرفانی شد. به این دلیل‌، صاحبنظرانِ عرصه‌ی ادبیات ایران‌، سنایی را شاعری دوران‌ساز دانسته و تاریخ شعر فارسی را به دو دوره‌ی پیش و پس از وی تقسیم نموده‌اند. اما پژوهش حاضر با گذر از این نظر‌ و با نگرشی جامعه‌شناختی به ادبیات و اتخ...