بی تردید سرزمین ماوراءالنهر یکی از خاستگاه‌های سترگ زبان و ادبیات فارسی است که نه تنها شاعران و ادیبان ارزشمندی را، از دیروز تا امروز، در دامان خود پرورده بلکه حوادث رخ داده در این پهنه‌ی پهناور نیز الهام بخش شاعران و نویسندگان فارسی زبان بوده است. از جمله‌ این حوادث تاریخی، ظهور مقنّع – پیامبر دروغین سده دوم هجری – است که در نخشب ظهور کرده و با معجزه‌ ماه نخشب، سالها اذهان بی‌شماری ر...

برخی از صورت­های زبانی طی تحولات زبان، چندمعنا می­شوند و ممکن است معنای اولیة خود را از دست بدهند. گاهی این صورت­ها در ساختار­های مختلف به صورت رسوبی باقی­می­مانند و معنی اصلی آنها جز از طریق بررسی­های تاریخی، قابل درک نیست. در زبان فارسی امروز، «ور / بر» به معنی «کنار، سمت، سو، نزد، پیش» به کار می­رود. در این پژوهش با استفاده از داده­های زبان اوستایی، فارسی میانه و متون ادب فارسی در دورة اسلام...

از وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن­جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه­های آن سرزمین به‎ویژه «کتب‎خانه» امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب­قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، فارسی، زبان رسمی شد و نسلی از هندیان به‎وجود آمدند که هم به زبان هندی هم به زبان فارسی شعر سرودند. شاعرانی چون: عبدالقادر بیدل دهلوی و می...

رسانه‏ ها در زندگی امروز ما به جزو لاینفک زندگی مدرن تبدیل شده‏اند و در تصمیم‏گیری‏های سیاسی نقشی اساسی در اقناع مخاطب به عهده می‏گیرند. بی بی سی فارسی بخشی از سازمان رسانه‏ای پیچیده بین‏المللی است که هدایت‏کنندۀ سلیقه عمومی است؛ قدیمی‏ترین رسانه دنیا است و در عین حال از نتایج علوم مرتبط با رسانه برای اقناع مخاطب استفاده می‏کند. سیاست ارتباطی به عنوان مجموعه‏ای از اصول و هنجارها برای رفتار راهب...

هر زبانی برای انتقال مفاهیم، ساختاری ویژه خود دارد. این ساختار متناسب با فهم عرفی اهل آن زبان شکل می گیرد و بدیهی است در برگردان هر متنی از زبان مبدأ به زبان مقصود لحاظ این ویژگیها بر مترجم ضرورت دارد. این ضرورت در باب ترجمه قرآن تأکید بیشتری پیدا می کند. خوشبختانه پس از پیروزی انقلاب اسلامی اقبال شایانی به ترجمه فارسی قرآن کریم شد و امروز ما شاهد بیش از پانزده ترجمه قرآن هستیم که پس از انقلاب ...

با توجه به این که کتاب تاریخ بلعمی یکی از قدیمی ترین کتابها به زبان فارسی دری است که امروزه به دست ما رسیده است و پژوهش و تعمق در آن می تواند راهگشای خوبی در فهم زبان فاخر فارسی دری باشد، و با عنایت به این که تا به امروز پژوهش های گسترده ای در مورد این کتاب انجام نپذیرفته است و با این که با تعمق در آن می توان بسیاری از تغییرات زبان فارسی را در مرحله گذار از فارسی میانه به دری رصد کرد، به نظر می...

-

در ادبیات کهن فارسی، ابهام مقام چندان مهمی ندارد. تنها در هنگام مطرح کردن صنعت محتمل الضدّین که همیشه در کنار آن دو نام مترادف دیگر؛ یعنی توجیه و ذووجهین نیز قرار داده می شود، گاهی نیز به کلمه ابهام اشاره می شود که نام چهارمی برای این شیوه بسیار کم کاربرد در ادبیات فارسی و عربی است. در حالی که ابهام در متون ادبی از گذشته تا به امروز، یکی از پر استفاده ترین صناعت های ادبی محسوب می شود که اهمیّت و ...

همۀ زبان‌های جهان برای تولید واژه‌های جدید از شیوه‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. اشتقاق در کنار ترکیب دو فرایند مهم صرفی هستند که نقش اصلی هر دو ساخت صورت‌واژه‌های جدید است. در زبان فارسی اشتقاق یکی از فرایندهای پویا و پرکاربردِ واژه‌سازی است و از جمله مقولاتی است که از دیرباز مورد مطالعه بسیاری از زبان‌شناسان ایرانی و غیرایرانی قرار گرفته است. در قلمروی اشتقاق، زبان فارسی دارای پیش‌وندها و پسون...