در این پژوهش، اندیشه ها¬ی کلامی احمدبن محمّد بن خالد برقی بر اساس روایات اعتقادی نقل شده از وی، بررسی می گردد.ایشان از راویان شناخته¬ شده¬ی شیعی در قرن 2 و 3 هجری قمری و از خاندان شیعی بزرگی است. وی در قم به دنیا آمده و تحصیلات خود را دراین دیار ادامه داده است.در این بخش ، پیرامون معرفت، کیفیت، زمان و مکان آن مباحثی مطرح گردید.درموردعقل،ماهیت عقل وعقل انبیاءروایاتی ازایشان نقل شد. سپس به شناخت خ...

نجاشی رجالی بزرگ شیعه با وجود شیوه نگارشی که در کتاب فهرست داشته، در پی معرفی محمد بن حسن بن شمون، سه روایت از او نقل کرده که همگی مرتبط با مذهب و اندیشه وی است. نجاشی محمد بن حسن را ابتدا واقفی و سپس غالی توصیف نموده و دو روایت نخست را به وضوح مرتبط با اندیشه وقف او انتخاب کرده است. به نظرمی رسد روایت سوم را نیز با هدف معرفی اندیشه ای شاخص از غالیان برگزیده است. از دیگر سو، محمد بن حسن بن شمون...

ابوعلی حسن بن احمد بن عبدالغفار بن سلیمان بن ابان یکی از علما و ادبای مشهور عصر عباسی است که با بهره مند شدن از تعالیم اساتید مشهوری مانند ابن سراج، زجاج ، مبرد و سیبویه، توانست استادی بزرگ در زبان و ادبیات عرب گردد و شاگردان نام آوری چون ابن جنی، ربعی، جوهری و ابوالحسین محمد بنحسین بن عبدالوارث را تربیت کند. وی تمام عمر خویش را صرف تعلیم و تعلم علوم مختلف از قبیل صرف، نحو، لغت و قرائت کرد و...

تلاشهای علمی و فکری معتزله پیرامون علوم و معارف قرآن مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. معتزله از اوایل قرن دوّم به دست واصل بن عطاء شکل گرفت. معتزلیان، مسائل قرآنی را در ضمن اصل »عدل« یکی از اصول مذهب خود، قابل طرح می دانند. زیرا بر این باورند که قرآن فعلی است از افعال خدا و بحث درباره افعال خدا در اصل »عدل« مطرح است. توجّه بیش از حد معتزلیان به عقل باعث شد تا دست آنان از بسیاری روایات و احادیث کو...

مسئله ی علم یکی از صفات واجب تعالی و یکی از مهمترین مسائل فلسفی و کلامی است که در آثار تمامی فلاسفه و متکلمان جایگاه ویژه ای دارد. بعضی از فلاسفه و متکلمان به طور مطلق علم را از ذات واجب تعالی نفی می کنند، و برخی دیگر علم را برای ذات او اثبات می کنند لکن بین آنها اختلافاتی وجود دارد. برخی قائل شده اند واجب تعالی تنها عالم به ذات خود است و عالم به غیر نیست. اما بیشتر قائلند که واجب تعالی عالم به...

گزارشها حکایت از آن دارند که ابن قولویه (د 367ق)، عالم شیعی بغدادی اثری با عنوان کامل الزیارات مشتمل بر روایات مرتبط با فضیلت و آداب زیارت امامان شیعه (ع) تألیف کرده است. موضوع این مطالعه نقد متن نسخۀ مشهور همین اثر و معرفی نویسندۀ واقعی آن است. می‌خواهیم در آن فرضیه‌ای را بیازماییم که نخستین بار محمد باقر بهبودی ـــ حدیث پژوه معاصر ـــ ارائه کرده، و بر پایۀ آن، مؤلف کامل الزیارات را عالمی شیعی...

در این پژوهش اصطلاحات و مفاهیم عرفانی موجود در کتاب "کیمیای سعادت" تألیف محمدغزالی و "سوانح العشاق" از شیخ احمد غزالی که از آثار مهم عرفان و تصوف در قرن پنجم هجری قمری است مورد بررسی قرار گرفت و از آن جایی که این دو اثر مهم از یک خانواده یعنی از دو برادر به یادگار مانده هدف نگارنده میزان تشابه و تأثیر پذیری این دو اثر و نیز وجوه تمایز افکار و اندیشه های عارفانه و عاشقانه است که پس از بررسی و مط...

لفظ ترجمه و مشتقات آن در متن‌های لغوی کهن تازی چون: «کتاب العین» خلیل بن احمد فراهیدی، ادیب و لغت شناس بزرگ تازی و استاد سیبویه و نیز استاد بسیاری از ادیبان پیشتاز دیگر، «جَمْهَره اللغه» ابن درید، «مَقایِیس اللغه» احمد بن فارس همدانی «المحْکَم» و «المخصّص» ابن سِیده و کتب نَوادِر لغت عربی چون «النَّوادر فی اللغه» ابوزید سعید بن اوْس انْصاری، «کتاب النَّوادِر» أبی مسْحَل اعْرابی، و «مَجالِس ثَعْلَب» ... نیامده است. واژه ...