از لحاظ حق الله و حق الناس بودن، جرایم دارای چهار جنبه هستند برخی حق الله محض و غیر قابل گذشت هستند. برخی دیگر جنبه حق الناسی صرف دارند و با گذشت شاکی خصوصی، مجازات برداشته می شود و برخی جرایم تلفیقی از این دو هستند با غلبه جنبه دیگر. قتل از جمله جرایمی است که تلفیقی از حق الله و حق الناس است و تعیین غلبه هر کدام بستگی به مصداق و قتلی که صورت گرفته دارد. آنچه از مجموع روایات و ادله در مورد ...

علم لدنی از اختصاصات و ویژگی‌های مهم ائمه شیعه است. مطابق منابع روایی و اسناد تاریخی امام زین‌العابدین(ع) نیز به‌عنوان چهارمین امام منصوص شیعه از علمی سرشار برخوردار بوده است. حال آنکه متکی بر صفات اخلاقی ایشان بیشتر محققان بر ابعاد اجتماعی و منش‌های فردی وی تأکید کرده‌اند. اما با رجوع به منابع متقدم می‌توان دریافت آن حضرت با احراز جایگاه امام، مفسر و محدث، ضمن گره‌گشایی از مسائل دینی مختلف با ...

علی بن حدید از راویان برجسته اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری است که در کتب رجال از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد: شمرده شده است. وی کتابی تألیف نموده و در کتب اربعه حدود دویست روایت از ایشان نقل شده‏ که در مواردی نیز صاحبان کتب اربعه بر اساس آن فتوا داده‏اند. شیخ طوسی در سه مورد از تهذیب الاحکام و الاستبصار حکم به تضعیف او داده است. همین امر سبب شده تا عدم وثاقت علی بن حدید، نظر مشهو...

از نیمۀ دوم قرن اول هجری به بعد، فرق و مذاهب مختلف کلامی شروع به رشد کردند. یکی از این جریان‌های فکری معتزله بود که تا اواسط قرن سوم هجری روابط چندان مطلوبی با شیعه نداشت؛ بنابراین تا این برهه از زمان بسیاری از رهبران دو گروه ردیه‌های فراوانی بر آثار هم‌دیگر می‌نوشتند که هدف آن‌ها از این عمل، دفاع از اصول اعتقادی مکتب خود بود که در بسیاری از موارد با تعصب و چشم‌پوشی از حقیقت نیز همراه ‌می‌شد. ا...

یکی از مباحث مهم در علم فقه و اصول، مسئله راه های تعدی از نصوص شرعی است که به موازات آن، بحث راه های کشف علت نیز مطرح می شود. به نظر می رسد که این مسئله هنوز جایگاه شایسته خود را در فقه شیعه، به دست نیاورده است. نوع فقهای شیعه برای تعدی حکم از مورد نص، علاوه بر استفاده از قیاس منصوص العله و قیاس اولویت، به تنقیح مناط، الغاء خصوصیت و مناسبت حکم و موضوع، استناد می کنند. در مقابل، قیاس، استحسان و ...

یکی از مسائل مهم در عرصۀ دین‌پژوهی معضل تعارض علم و دین است. جوادی آملی یکی از برجسته‌ترین متفکران روحانیت شیعه است که به حل شبهه تعارض علم و دین پرداخته‌ است. پرسش اصلی این است که آیا شیو‌ه‌های رفع تعارض وی خاستگاه اسلامی دارد یا تکرار شیوه‌های متفکران غربی است و آیا این شیو‌ه‌ها در رفع تعارض موفق هستند؟ هدف از این مقاله ارائۀ شیوه‌های ایشان و بررسی اصالت آن‌ها و ارزیابی کارایی‌شان است. با مرا...

وجود جعلیات در منابع حدیثی، فقهی، تاریخی و منابع دیگر، امری رایج است که باید برای شناخت گزارش‌ها و روایات جعلی، راه‌های مختلف تحقیق را پیمود تا صحت و سقم روایات را به دست آورد. افزون بر نقد روایات از جهت سند و متن، باید به فضای بسترسازی صدور روایات توجه داشت تا سره از ناسره را تشخیص داد؛ زیرا صدور برخی از روایات با مبانی قرآن، حدیث نبوی و احادیث ائمه‰، علم کلام و عقل تباین دارد، اگرچه صدور آن‌ه...

پژوهش حاضر به بررسی تطبیقی نظرهای مفسران شیعه و سنی در موضوع بداء و لوح محو و اثبات پرداخته است. آموزه بداء با توجه به آیات قرآن به ویژه آیه 39 سوره رعد یک بحث قرآنی محسوب می شود و حقیقت بداء از دیدگاه شیعه امامیه، چیزی جز امکان محو و اثبات و تغییر و تبدیل در امور عالم با خواست و مشیت و قدرت الهی نیست. دگرگونی زندگی انسان ها بر پایه کارهای شایسته و ناشایسته، از جانب متکلمان اسلامی، بداء نام گرف...

عـلم نحـو، قـرائت، معـانی و تفسیر ازجمله علـوم ادبی پایه به شمار می­رود که برای شنـاخت زوایای گونـاگون کلام خدا به دست دانشمنـدان مسلمان تـدوین شده و مجموعه­ای مشتمل بر سی رشتة علمی، موسوم به ادبیّات قرآنی شکل گرفته است. در رأس این علوم، علم اعراب قرآن قرار دارد که از اهمیّتی بسزا و جایگاهی والا برخوردار است و بسیاری از رجال علم و ادب به پـژوهش در این باب همّـت گمارده و آثـاری گرانقـدر و مانـدگار ...