ابوجعفر محمد ابن حسن ابن علی ابن حسن الطوسی، معروف به شیخ طوسی، در سال 385 ه. ق (چهار سال بعد از وفات شیخ صدوق) در طوس چشم به جهان گشود. وی دوران نوجوانی و اوان جوانی خود را در طریق کسب علوم دینی در نزد اساتید حوزه‏های علمیه آن روز خراسان گذارند و در 408 ه. ق به دلیل شهرت علمی حوزه بغداد و حضور شیخ مفید در آن دیار و سیطره حکومت شیعی آل بویه بر بغداد و همچنین فشار و اختناقی که سلطان محمود غزنوی ...

الگوی حکومت کوتاه مدت امیر محمد غزنوی فرزند سلطان محمود به سال 421 ه.ق. یکی از موضوعات درخور تحقیق در تاریخ عصر غزنوی است که کمتر بدان پرداخته شده­است. از آنجا که مورخان و محقّقان از این موضوع به اختصار گذشته­اند، ولی ابوالفضل بیهقی در تاریخ بیهقی به خوبی زمینه­ها و دلایل بر تخت نشستن و سپس معزول شدن امیر محمد را بازنمایی و تبیین کرده است، کتاب اخیر بهترین مرجع جهت بررسی موضوع مورد نظر است. ما د...

بخش نخست مقاله به ترجمۀ فارسی قطب الدین شیرازی از تحریر اصول اقلیدس، نوشتۀ نصیرالدین طوسی اختصاص دارد و در آن به ضمیمه ای که شیرازی به متن افزوده توجه بیشتری شده است. ترجمۀ شیرازی به عنوان بخشی از اثر بزرگ دائرةالمعارف گونۀ او در سده های بعد بسیار مورد توجه قرار گرفته و خوانده شده است. نمونه ای از تأثیر ضمیمۀ شیرازی بر مقالۀ نخست را می توان در شرحی که محمد برکت در قرن نوزدهم بر رسالۀ طوسی نوشته...

پژوهش حاضر با عنوان «جریان مخالفت با فلسفه نزد ابن عربی، ابن تیمیه و محمد غزالی» و به منظور بررسی و نقد دلایل مخالفت ابن عربی، ابن تیمیه و محمد غزالی با فلسفه نگاشته شده است. مخالفت با فلسفه، جریانی است که از ابتدای قرن دوم هجری آغاز و در قرون پنجم و ششم هجری به اوج شدت خود رسید؛ بیش¬ترین مخالفان فلسفه در میان فقها، متکلمین و عرفا به چشم می¬خورند. ابن عربی، به عنوان یک عارف، میانه خوبی با فلس...

بسیاری از رباعیات منسوب به خیام(ف 513-515ق) در برخی از متون نظم و نثر فارسی به نام شاعران دیگر نیز ضبط شدهاست. این امر علاوه بر ایجاد تردید در مورد صحت انتساب این رباعیات به خیام، انتساب چنین رباعیاتی را به شاعران دیگر نیز دشوار میسازد. اختلاف در انتساب رباعیات تا حدی است که گاه برای یک رباعی، نام هفت شاعر در منابع مختلف درج شده است. بیش از یک سده است که پژوهشگران ایرانی و خارجی دربارهی صحت ان...

مطالعه ی نسخه های خطی، سبب شناخت بیشتر فرهنگ اجتماعی، زبان و واژگان پرکاربرد قدیمی، اصطلاحات متداول و تحوّلات تاریخی قرون گذشته می شود. در این مقاله ابتدا به اهمیّت گرد آوری لغت و جایگاه فرهنگ نامه ها در زبان فارسی اشاره شده و سپس به معرفی نسخه خطی «فرهنگ تحفه السعاده » و جایگاه آن در گسترۀ فرهنگ نویسی در هند پرداخته شده است. این فرهنگ چند زبانه(فارسی، عربی، ترکی و هندی) تالیف «مولانا محمود بن شی...

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

مجمع الغرائیب ازکتب منثور قرن دهم است که در دسته ی کتاب های جغرافیایی وجغرافیای تاریخی قرارمی گیرد . مولف آن«سلطان محمود بن درویش بن محمد بن مفتی بلخی» است.کتاب شامل نه فصل است که شامل موضوعات مختلفی از زمان خود چون شهرها؛ نوع جغرافیا ومردم شان؛ شگفتی ها ونادره های روزگار از دیرباز تازمان زندگی مولف می باشد. روش مفتی بلخی درکتاب جمع آوری ونقل اطلاعات از دیگرکتب است البته با ذکر منبع. درجند جای ...