مقوله ایمان و اعتقاد و تصدیق و باور به این اعتقاد، چه در حوزه عرفان نظری چه در حوزه عرفان عملی، همیشه از اعم و امهات مسائل طریقت عرفانی است. حال ایمان چیست و چگونه تبیینی از آن می شود ارائه داد، منوط به این پیشفرض است که ایمان را از دو دیدگاه عرفانی، از زاویه دید و نظرگاه دو عارف پیگیری نمائیم. در این پژوهش، شناخت ایمان از دیدگاه محی الدین عربی (پدر عرفان نظری) و کی یر کگور پدر اگزیستانسیال...

اعتقادات صوفیان و دراویش در طول تاریخ اسلام، یکی از بحث برانگیزترین مسائل بوده است و سبب کشاکش‌ها و معرکه‌های بسیاری در طول تاریخ در میان موافقان و مخالفان بوده است. در سوی مخالفان، همیشه برخی از فقها و فلاسفه ایستاده بودند و هر کدام از منظر خود به این گروه ایراد وارد آورده‌اند. ایرادات فقها از منظر فقهی و ایرادات فلاسفه از منظر معرفت‌شناختی بوده است.   در این مقاله با بررسی طریقت قادریه طالبا...

تشیع و تصوف در شکل گیری دولت صفویه نقش اساسی داشتند و این دو پایه های اصلی حکومت صفویه را تشکیل می داند لذا پادشاهان صفوی نه تنها خود را مروج و حامی مذهب تشیع می دانستند بلکه در مقام مرشد کامل در رأس اهل تصوف نیز قرار می گرفتند اگرچه روابط آنها با صوفی ها دارای تحولات زیادی بوده است . در ابتدا دوره صفوی، صوفی ها نقش مهمی در سیاست و اداره امور ایفاء می کردند ولی به تدریج از اهمیت آنها کاسته شد و...

چکیده: امکان و یا امتناع راه یابی به باطن قرآن و از جمله آیات الاحکام ـ که اساس احکام فقهی است ـ از مباحث بنیادی حوزه علوم قرآن، تفسیر و به ویژه عرفان است. روایاتی از معصومین (ع) در تأویل و تفسیر باطنی پاره ای از آیات وجود دارد لیکن تعداد این آیات اندک است، با توجه به محدودیت روایات، آنهم درباره پاره ای از آیات، پرسش این است که آیا می توان در مواردی که نقل معتبر در کشف مدلول باطنی آیات وجود ند...

دو تعلیم طریقتی در دو سنّت شرق دور و اسلام، یعنی آیین دائویی و تصوف، دربارۀ معانی تمثیلی آب تعالیم قابل قیاس بسیاری دارند. اگرچه با اتّخاذ نظرگاه‌های مختلف، جوانب متفاوت این تمثیل را لحاظ کرده‌اند، تعالیم مذکور پیرامون مفهوم حیات، به مقاصد قریب و اشارات متناظر می‌رسند. آب اوّلاً نمودار منبع حیات است که معاً و علی‌السویه مشتمل است بر همه مقدورات ظهور و بذر حیات همه چیز. در این معنی رمز آب به عنصر اعظ...

سرزمین ماوراءالنهر در قرون نخستین اسلامی به جهت دارا بودن موقعیت فرهنگی ویژه و سابقه وجود ادیان و فرقه­های مختلف و همجواری با مراکز صوفیانه­ای نظیر خراسان، دارای زمینه­های ذهنی مناسب جهت پذیرش عقاید صوفیانه بود. به علاوه ظهور علمای دینی و فقهای مشهور در طی قرون مذکور در ماوراءالنهر و رابطه نسبتاً خوب صوفیان با آنها و نگرش مثبت تعالیم صوفیان که شامل آراء و عقاید تمام فرق منطقه می­شد، سبب جلب نظر ...

گل نوروز، تألیف احمد کاسانی ( متوفی 949 ق) رساله ای است عرفانی دربیان حدیث : « اغتنموا برد الربیع فانها یعمل بابدانکم کما یعمل باشجارکم و اجتنبوا برد الخریف فانها یعمل بابدانکم کما یعمل باشجارکم »، دارای جنبه تعلیمی و اندرزگونه با استشهاد از آیات ، روایات ، احادیث و اشعار بسیار. به کار گیری این شیوه بیان به همراه زبان تمثیلی و تشبیهات مکرر ( معقول به محسوس ) نظیر تخم محبت ، زمین دل ، گلهای مشاه...

یقظه که همان بیداری از خواب غفلت است، اولین منزل سیر و سلوک و اساس حرکت عرفانی است. از این رو با تأمل در آموزهای قرآن، روایات و اشعار مولانا و حافظ در می‌یابیم که یکی از اهداف شریعت و طریقت مبتنی بر شریعت، بیداری انسان و بیرون آوردن او از گرداب سستی و برافروختن چراغ هدایت در دل اوست.

یکی از مشخصه­های بارز عرفان و تصوّف اسلامی، بهره­مندیِ گُستردۀ آیینِ طریقت، از لُب و عصارۀ مفاهیمِ قرآنی، و هم­چنین مطابقتِ باورهای رایج در آن، با احادیثِ قُدسی و نبوی است. از دیگر مؤلّفه­های درخورِ توجه عرفانِ اسلامی، عنایتِ فراوانِ اهل معرفت به باطن و محتوا، و قائل گردیدنِ اعتبارِ ویژه برای تفسیر و تأویل است. در مسلک و مرامِ تصوّف، هیچ گاه به ظاهرِ لفظیِ قانونِ الهی اکتفا نشده است. اهل عرفان در عوضِ بسنده کردن به ...

یکی از کارهای مهم عالمان تصوف و عرفان اسلامی، تدوین و نوشتن کتاب هایی برای آموزش یا پاسخ به سؤالات مریدان و رهروان و در مجموع برای راهنمایی اهل طریقت و جویندگان این راه بوده است. در این کتاب ها بنا به اعتقاد نویسنده و سلیقه او، مباحث مهم اصولی و عملی عرفان و نیز سرگذشت ها و سخنان بزرگان و پیشوایان طریقت گردآوری می شده است. کشف المحجوب هجویری غزنوی، نخستین متن تألیفی به زبان فارسی در زمینه های گ...