مظاهر مشترک میان طریقت های صوفیه و تشیع در کردستان، یکی از عوامل تأثیرگذار در گرایش طوایفی از کردها در چند قرن اخیر به پذیرش مذهب تشیع بود؛ زیرا در زیر سلطه دامنگیر آداب و مناسک طریقتی بر کردستان، نمادها و مظاهر بسیاری از عقاید شیعی در میان کردها رواج یافت و تبعیت مردم کُرد از مذهب امام شافعی را تا حد تکفف در نماز، کیفیت انجام وضو و ادای اذان تنزل داده بود. کردهای پیرو طریقت های صوفیه در موضوع ت...

عالم عرفان، عالم وحدت و یکرنگی است. صائب با اصل وحدت بخش عرفانی همة پدیده‌های هستی را با همة تناقض‌ها و اضدادش به زیبایی در کنار هم می‌نهد و کیفیت و حالت آن ها را در زندگی روزمرة بشر به صورت زنده و نمادین بیان می‌کند. صائب در اشعار خود با به کارگیری نمادهای عرفانی و واژگان فنی صوفیه، صور خیال شاعرانه و مفاهیم ذهن گرایانة خود را به شکل هنری بیان می‌دارد. در حقیقت موضوع عرفان در شیوة شاعری او اصل...

ولایت واژه‌ای است که در آثار بسیاری از صوفیه از آن سخن به میان آمده است؛  بااین‌همه پژوهش در آثار سلطان ‌محمد گنابادی ملقب به سلطان‌ علیشاه، عارف امامی قرن سیزدهم و چهاردهم نشان می‌دهد که او در آثار خویش به تقریر معانی جدیدی از ولایت در حوزه عرفان و تصوف پرداخته است. به اعتقاد وی لفظ ولایت که در احادیث مروی از پیامبر اسلام و امامان شیعه ـ علیهم السلام ـ  فراوان به‌کار رفته است به یکی از سه معنا...

ششتری از جمله شاعران نامدار سدۀ هفتم هجری در اندلس است که شعر او افزون بر درون‏مایه‏های عرفانی، از زبان و ساختاری متفاوت با سروده‏های سایر عرفا برخوردار است. او مضامین عرفانی و معانی صوفیانه را در قالب زجل و موشّح که ساختاری متفاوت با قصاید کلاسیک عربی دارد و زبان آن عامیانه و مورد اقبال مردم است، بیان نمود و از این رهگذر، شعر عرفانی را نه برای طبقۀ صوفیه که برای عامۀ مردم سرود. هدف از پژوهش پیش...

تصوف به دلیل پای‌بندی به اصولی چون نظام احسن خلقت، جبر و تقدیرگرایی، و تسلیم طلبی در اعتقاد، و نیز به سبب تمایل به تساهل و تسامح در رفتار، اساساً بر وضع موجود چندان اعتراض و انتقادی ندارد. امّا واقعیت این است که در عمل شکایت بزرگان صوفیه از اوضاع روزگار و کار و کردار آدمیان، در مجموع چندان هم اندک‌تر از شاعران و سایر مردمان نیست. ریشة این ناخرسندی‌ها را باید در چه عواملی جست‌وجو کرد؟ حقیقت این اس...

شرح حال زندگی امیر حسن سجزی کاملاً آشکار نیست و آن اطلاعاتی که به دست رسیده به وسیله ی تذکره ها و کتب تاریخی است. تذکره ها نشان می دهند که حسن سجزی در زمره ی شعرا و صوفیه ی کرام شامل بوده و معمولاً تذکره نویسندگان اجمال نویس بودند و بعد از مطالعه ی چند تذکره از جمله "سیرالاولیا" نوشته ی امیر خورد و "سیرالعارفین" از شیخ جمالی و "اخبارالاخیار" از محدث دهلوی و تذکره "بهارستان" نوشته ی شاهنواز خان و ...

مولانا جلال الدین محمد بلخی از شاعران برجسته عرفان اسلامی است که در مثنوی معنوی و دیگر آثار خود کوشیده با اتکا به حکایات بسیاری از مفاهیم و آموزه های دینی، فلسفی، عرفانی، کلامی و ... را برای مخاطب تبیین نماید. بخشی از این داستانها حکایات صوفیه است که اکثر آنها در متون قبل از مولوی ریشه دارد. پرسش اصلی تحقیق این است که شگردهای مولانا در بازسازی حکایات صوفیه چگونه است؟ این پژوهش در پی آن است که ب...

سلجوقیان زمانی که در قلمرو وسیعی از جهان اسلام وارد شدند با طبقات مختلف مذهبی و گروه علما ، فقها و مشایخ صوفیه رو برو شدند. باتوجه به گفتمان غالب در جامعه آن روز که گفتمانی دینی بود آنان برای تثبیت و استمرار حکومت خود نیاز به کسب مقبولیت و جلب دیدگاه عامه از طریق نزدیکی به این افراد و گروهها داشتند.در این میان مشایخ َتصوف به دلیل نفوذ گسترده در میان طبقات مختلف جامعه و وجود رابطه مرید و مرادی و ...

از آنجا که مجلس وعظ یکی از نشست‌ها و حلقه‌های فرهنگی تربیتی در میان صوفیان محسوب می‌شد در اینگونه مجلس‌ها، واعظی در جمع حاضران و مستمعان با موضوعیّت وعظ و ارشاد و پند و اندرز سخن می‌گفت به آن سخنان نیز اصطلاحاً مجلس گفته‌اند. نظیر روزی شیخ ابوسعید قدس الله روحه العزیز در نیشابور مجلس می‌گفت. هدف از این پژوهش آگاهی از مجالس صوفیه، کیفیت برگزاری آن‌ها و شناخت زبانِ خطابه و همچنین بررسی موضو...

یکی از ویژگی‌های اصلی آثار صوفیانه اقتباس آن‌ها از اندیشه‌های صوفیان پیش از خود است، چنانکه تأثیرپذیری نویسنده‌ی کشف المحجوب از رساله‌ی قشیریه این امر را اثبات می‌نماید، این تأثیرپذیری و تأثیرگذاری‌ها سبب ارتباط زنجیره‌ای این آثار با یکدیگر شده است، حال آنکه مرصادالعباد نجم رازی به نوعی انحراف و خروج از این زنجیره و سنت است.نجم‌الدین رازی در تألیف آثار خود به مسائل تاریخی و سیاسی زمان توجه نمود...