در این گفتار ضمن بیان انواع مجاز، تعریفی جامع و مانع از مجاز عقلی ارائه و به علت نامگذاری، قرینه و علاقه های آن، اشاره شده است. سپس به جایگاه مجاز عقلی در علوم مختلفی چون معانی، بیان، کلام، زبان شناسی، تفسیر، فلسفه و نیز اینکه منظور از عقل، کدام عقل است، پرداخته و در این میان نظرات بزرگانی چون سکاکی، خطیب قزوینی، جرجانی، زمخشری، فخررازی، دکتر بدوی طبانه، دکتر شفیعی و دکتر کزازی مطرح شده است. در...

در این نوشتار، با بهره¬گیری از دانش معنی¬شناسی واژگانی و در حیطه مطالعات ادبی و به طور ویژه شعر شفیعی¬کدکنی، حوزه¬ی معنایی واژه¬های حاوی بار معنایی امید و یأس تحلیل گردید و فراوانی میزان بهره¬گیری شاعر مذکور از هریک از مقوله¬های معنایی سنجیده شد و حاصل پژوهش به صورت نمودار و جدول نمایش داده شد. نگارنده در انجام پژوهش روایی و پایایی آن را با استفاده از نرم¬افزار spss محاسبه کرده است و تفاوت معنا...

زبان نمایشی یا دراماتیک از جمله عناصر بسیار مهم درآثار نمایشی است، که عموماً عملکرد آن را محدود به مواردی چون ساخت شخصیّت، پیش برندگی داستان، مشخص نمودن زمان و مکان، تطبیق با درون مایه، برقراری و باور پذیرکردن مجموعه روابط ،اطلاع رسانی درباره ی شرایط مفروض، ایده و غیره می شود، حال آن که توصیف زبان نمایشی بدون درنظرگرفتن شاخصه های مهمی، چون موقعیت، کنش و چندصدایی امکان پذیر نیست، چراکه زبان نمایشی...

ادبیات جهان در طول تاریخ با حوزه های نقدی متفاوتی روبرو بوده است که هر کدام در صدد رونمایی های جدیدی از زیبایی های ادبیات بودند. قرن بیستم شاهد رویکردی در نقد ادبی است که بنیان گذاران آن برای کشف زیبایی های هنر، تنها از منظر شکل و فرم به آن می پرداختند و به عنوان « فرمالیست » نامگذاری شدند. فرمالیست ها معتقد بودند که مفاهیم و معانی جدیدی خلق نمی شود و این امر باعث می شود غبار عادت بر روی این مف...

آثار ماندگار عرفانی چه در حوزه شعر و چه در نثر اغلب با استفاده از هنرهای بیانی و زبانی و به شیوه ادبیات شکل گرفته­ است. اشعار و امثال و گفتار و کلمات قصار و تمثیلات و تلمیحات و تعبیرات بسیار جذّاب و زیبا و حکایت­های بسیار کوتاه و پر معنا از ویژگی­های مشترک ادبیات و عرفان است. صرف نظر از تفاوت در نوع نگرش و سویه نگاه به پدیده­ها در ادبیات و عرفان، اساس کنش­ها و روش­ها در هر دو غالباً همسان است و ب...

شاعران معاصر برای بیان افکار فلسفی و­ اجتماعی خویش، از ابزارهای مختلفی بهره گرفتند. از مهم‌ترین و بارزترین آنها استفاده از نمادها است؛‌ یکی از نمادهای طبیعی، باران است که در شعر معاصر فارسی و عربی جلوه‌ی ویژه‌ای یافته است؛ و در شعر شفیعی‌کدکنی و بدر شاکرالسیاب، کارکرد نماد شناختی پر رنگی دارد. هر دو شاعر با استفاده از این نماد، سروده‌های سمبولیستی قابل توجهی خلق کرده‌اند و در قالب آن‌ افکار سیا...

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

اسطوره، پیوند بسیار نزدیکی با هنر، به‌ویژه شعر، دارد. اسطوره در فرهنگ و تمدن یک ملت ریشه دارد؛ و ادبیات، یکی از عوامل جاودانگی و حیات فرهنگ و تمدن ملّت‌ها است. شاعران، اسطوره‌ها، باورها و رؤیاهای مهم و کهن اقوام خود را می‌پرورانند و درنتیجۀ پیوند با اسطوره‌های دوران کهن تا باورهای زمان خویش، طی یک جریان درونی در ناخودآگاه جمعی، به پویایی و بازآفرینی آنها می‌پردازند. بازتاب اسطوره‌ها در شعر م. س...

       طنز به عنوان یکی از گونه‌های شوخ‌طبعی در بیان احساسات ادبی، ابزاری است که با تکیه بر خلاقیت و با پشتوانه‌ی تفکر و تأمل، واقعیت و حقیقت مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و انسانی را آن‌چنان به تصویر می‌کشد که هیچ ابزار دیگری قادر به انجام آن نیست. شفیعی‌کدکنی از جمله شاعرانی است که شعرش ظرفیت و ظرافت‌های خاصی را در خود گنجانده است و یکی از این نوع سازوکارهای ادبی او در اشعارش، پرداختن به طنز و...

کتاب عرفان و هنر در دورهٔ مدرن، تألیف دکتر شهرام پازوکی، در واقع مجموعهٔ چند مصاحبه با ایشان است که در قالب یک کتاب، انتشارات نشر علم منتشر کرده است.. اگرچه مؤلف فردی صاحب اعتبار است و دیگر آثار ایشان نیز حکایت از دین جامعهٔ علمی کشور به ایشان دارد، اما نقد هر اثری بر استواری آن خواهد افزود. در خصوص کتاب حاضر، نخست باید گفت نقد کتبی با این اسلوب دشوار است؛ نخستین دشواری این است که کتاب فاقد موضوعی...