انسان‌نامه اثر سید محمد نوربخش، از صوفیان دورۀ تیموری است. به گفتۀ خود نویسنده، وی این رساله را به اشارت الهی برای پادشاه نوشته است. از این رساله، بیست نسخه در کتابخانه‌های ایران موجود است. رساله شامل یک مقدمه و دو باب است. نویسنده در مقدمه با استناد به آیات و احادیث، ضمن بیان فضیلت بنی‌آدم بر سایر موجودات، به لزوم شناخت انسان و انسان کامل اشاره می‌کند و اهمیت پیروی از انبیا و اولیا را...

یکی از مفاهیم اخلاقی و انسانی که در متون ادبی ما بسیار بدان پرداخته شده عفو است؛ این موضوع در آثار تعلیمی و عرفانی جایگاه ویژه‌ای دارد. در برخی از متون ادبی به گونه‌ای مستقل و مشخص به این موضوع اشارت شده ولی در گلستان و بوستان سعدی خلاف انتظار، باب مشخصی بدان اختصاص داده‌نشده و سعدی ضمن حکایاتش به آن گریز زده‌است. این مقاله به شیوۀ توصیفی_تحلیلی به موضوع عفو در گلستان سعدی پرداخته‌است. از نتایج...

سرآغاز قرن دهم هجری تاریخ تحولات ایران با دوره روی کار آمدن صفویان مقارن است؛ به نحوی که ایران رفته­رفته جای خود را با صورت و سیرت خاصی در تاسیس دولت  و نظام‌سازی سیاسی متجلی می‌سازد. همکاری محقق کرکی و روزبهان خنجی دو فقیه بزرگ  ایرانی این قرن  با دولت­های شیعی (صفوی) و سنی (عثمانی و ازبک) از لحاظ فکری نقش  به‌سزایی در لایه‌بندی‌های اندیشه سیاسی آن دوره  دارد. سوال اصلی در این پژوهش نیز بر اسا...

عباسیان که با حمایت ایرانیان به خلافت رسیده بودند به دیوانسالاران ایرانـی بـرایاداره امپراطوری اسلامی توجه خاصی نشان دادند. در میان وزرای ایرانی دربار عباسـیان، دوخاندان آلبرمک و آل سهل از موقعیت بسیار بالا و چشمگیری برخوردار بودند.اعتبار علمی و اجتماعی برمکیان به همراه حمایت آنان از ایرانیان بـیش از هـر چیـزموجب خشم و رشک اعرابی شده بود که از حضور و قدرت ایرانیان واهمه داشتند.این رقابت به دسیس...

مسئله مسخ انسان ازجمله موضوعاتی است که در قرآن کریم به آن اشاره رفته است. البته مسخ مطرح‌شده در قرآن، تفاوتی ماهوی با تناسخ در سایر ادیان و مکاتب دارد. درخصوص تبیین چیستی مسخ و بیان چگونگی دگرگونی و تبدل - که آیا ظاهری و در صورت یا باطنی و در سیرت است -  دیدگاه‌های متفاوتی ابراز گردیده است. مقاله حاضر با تبیین و تحلیل داده‌ها و یافته‌ های مطالعاتی در این موضوع، با رویکردی توصیفی -  تحلیلی پس از...

فلاسفه و حکمای اخلاق در مقام تعریف حکمت عملی بر " مصالح اعمال و افعال" تکیه کرده و سه باب تهذیب اخلاق ، تدبیر منزل و سیاست مدن را عمدتاً در قالب های فلسفی – کلامی عرضه نموده اند. دیگر اندیشمندان بویژه شعرا و نویسندگان ایرانی – اسلامی مفاهیم اخلاقی ، حکمی را در قالب کلام شیوای شعر و نثر فارسی ارائه کرده اند. در این مقاله کوشش گردیده که با توجه به جایگاه مقبول ادب و هنر در جامعه ایرانی و ب...

استحکام و قوام هر خانواده ای در درجه ی اوّل منوط به وجود حسن خلق و معاشرت نیکو در روابط بین زوجین است. این مطلب اگر چه به دلالت عقل ثابت است، اما ارشاد شرع نیز در این باره موجود بوده و پرده از زوایای گاه مبهم آن برداشته است. قانون گذار قانون مدنی نیز با الهام از منابع فقهی در ماده ی 1103 ق.م بر این امر تأکید ورزیده است. نوشتار حاضر پس از بررسی در مهم ترین منابع فقه (کتاب و سنت) و با برشمردن مصاد...

با روی کارآمدن دولت صفویه، رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، سبک تازه­ای از عزاداری به نام روضه­خوانی و  نوعی نمایش مذهبی همراه با اشعار و متون مرتبط با واقعة کربلا با ایجاد تکیه­ها، حسینیه­ها و موقوفات به وجود آمد. این مراسم و آیین­ها در دوران قاجار برای کسب مشروعیت مردمی، با شدت و گسترش بیشتری دنبال می شد، در این زمان هر طبقه و صنف برای برگزاری عزاداری سعی می­کردند تا از طریق ساختن تکیه و وقف آن، ...

«معروف» وا‍‍‍‍‍ژه ای است برای معرفی کارهای نیک در قرآن کریم که هر گونه طاعتی را در برمی گیرد. عرف و معروف بیش از 40 بار در قرآن به کار رفته است و بیشتر شامل بخش های حقوقی قرآن می شود. بیش از پنجاه درصد از این موارد مربوط به حقوق زن در نظام خانواده است. مقاله حاضر با استفاده از معنی شناسی ساختگرا (روابط معنایی در سطح واژه) واژه معروف را مورد تحلیل قرار داده است. تقابل این واژه با واژه های «نکر»،...

نوجوانان احساسات پُرتلاطم و متغیّر دارند. لذا برای اینکه بتوان از آنها افرادی متعهّد به انجام وظایف خود و رعایت حقوق دیگران پرورش داد، باید در کنار روش های تربیت اجتماعی، از راهکارهای تربیت عاطفی نیز استفاده نمود تا آموزش ها عمیق تر و اثرپذیرتر گردد. در قرآن و احادیث، دو شیوه کلّی تربیت اجتماعی و عاطفی تربیتی مشاهده می شود: الف) توصیه های لازم به والدین و مربّیان برای تربیت نوجوانان؛ مانند: تکریم و ...