حکومت صفویه (907-1135/1501-1723) نخستین حکومت مستقل ایرانی است که مذهب تشیع را به عنوان مذهب و نظام حقوقی رسمی کشور برگزید. در عصر صفویه، نظام قضایی ایران به دو بخش متمایز شرعی و عرفی تفکیک شد. محاکم عرف زیر نظر دیوان بیگی و محاکم شرعی تحت زعامت صدر اداره می شد. رسیدگی به چهار جرم قتل، تجاوز به ناموس، کور کردن و شکستن دندان که «احداث اربعه» نامیده می شدند، در صلاحیت دیوان بیگی بود. و مباحث مربو...

نقد ادبی به معنای امروزی آن عمدتاً برآمده از فکر و فرهنگ مغرب زمین است امّا این به آن معنا نیست که در فرهنگ و تاریخِ ادب فارسی، ما نقد ادبی نداشته­ ایم. دورۀ صفوی به لحاظ نقد ادبی و بررسی و دقّت­ های موشکافانه آثار شعری، یکی از درخشان‌ترین دوره­ های نقد ادبی تاریخ ادب فارسی است. معناگرایی و تلاش برای یافتن مضمون تازه، مهم­ ترین شاخصه نقد ادبی این عصر و دقّت نظر در مباحث تأثیر و تأثر شاعران از هم دیگ...

مقالۀ حاضر به بررسی نقش مدارس در گسترش تشیع در ایران عصر صفوی پرداخته است و هدف آن نشان دادن تأثیر مدرسه بر روند گسترش تشیع دوازده‏امامی در ایران است. احداث مدارس در عصر صفوی از رشد صعودی و از حمایت حکومت صفوی برخوردار بود. در وقف‏نامه‏های مدارس به‏ویژه مدارسی که از موقوفات و امکانات مالی بیشتری برخوردار بودند، به برگزاری شعائر مذهبی شیعه توجه می‏شد. مدارس در این دوره تا حد ممکن به مذهب رسمی کش...

مقاله حاضر، به چند نکته مهم در زمینه تشکیل حکومت صفوی می‌پردازد. ابتدا علل ورود اسماعیل میرزای صفوی به گیلان و انتخاب این منطقه به عنوان پناهگاهی برای رهایی از دست آق قوینلوها بررسی می‌شود. سپس به سیاست حاکم محلی گیلان؛ یعنی میرزا علی کیا در حمایت از اسماعیل میرزا و همراهانش پرداخته می‌شود. سرانجام، علل قیام و خروج اسماعیل میرزا از گیلان بررسی و تحلیل می‌گردد. در این پژوهش با استناد به منابع عص...

نقش گلدان‌ انتزاعی با گل‌های ختایی در عصر صفوی و گلدان‌ واقع‌گرا با گل‌های طبیعی قاجاری از نقوش پرکاربرد در کاشی‌کاری این دو دوره محسوب می‌شوند. در حال حاضر یک مورد نقش گلدان انتزاعی واقع در حمام شاهزاده‌ها و یازده مورد نقش گلدان واقع‌گرا با گل‌های طبیعی در کاشی‌کاری حمام‌های تاریخی ایران باقی‌مانده است. نقوش گلدانی در کاشی‌کاری حمام‌های ایران چه ویژگی‌هایی دارند؟ نقش گلدانی حمام شاهزاده‌ها در ...

پوشش، قسمت بالایی حجم بناست که فضای واقع در زیر خود را می‌پوشاند. در مقایسه با معماری نقاط مختلف جهان، تنوع و غنای پوشش‌ها در معماری اسلامی ایران خیره‌کننده است. این امر در عصر صفوی که زبانی نمادین، بر ظاهر و باطن معماری سایه می‌افکند، جلوه‌ای ویژه می‌یابد. هدف اصلی در پژوهش حاضر بررسی معنای نمادین پوشش در عصر صفوی می‌باشد. این موضوع، با گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانیِ شش نمونه موردی از پو...

مقاله حاضر، به چند نکته مهم در زمینه تشکیل حکومت صفوی می پردازد. ابتدا علل ورود اسماعیل میرزای صفوی به گیلان و انتخاب این منطقه به عنوان پناهگاهی برای رهایی از دست آق قوینلوها بررسی می شود. سپس به سیاست حاکم محلی گیلان؛ یعنی میرزا علی کیا در حمایت از اسماعیل میرزا و همراهانش پرداخته می شود. سرانجام، علل قیام و خروج اسماعیل میرزا از گیلان بررسی و تحلیل می گردد. در این پژوهش با استناد به منابع عص...

مقالۀ حاضر به بررسی نقش مدارس در گسترش تشیع در ایران عصر صفوی پرداخته است و هدف آن نشان دادن تأثیر مدرسه بر روند گسترش تشیع دوازده‏امامی در ایران است. احداث مدارس در عصر صفوی از رشد صعودی و از حمایت حکومت صفوی برخوردار بود. در وقف‏نامه‏های مدارس به‏ویژه مدارسی که از موقوفات و امکانات مالی بیشتری برخوردار بودند، به برگزاری شعائر مذهبی شیعه توجه می‏شد. مدارس در این دوره تا حد ممکن به مذهب رسمی کش...

در آغاز قرن 10 ق/16م، سرزمین ایران تغییرات گوناگونی را در عرصه سیاست و اجتماع و اقتصاد تجربه کرد. تغییراتی که با روی کار آمدن سلسله صفویه و بر تخت نشستن شاه اسماعیل اول در سال 907 ق/1051 م، به تدریج رخ داد و سلسله صفوی را طلایه دار ورود ایران به دوره مدرن کرد. در بررسی تاریخ عصر صفوی، فرهنگ و هنر از جمله عرصه هایی است که شایسته توجه و امعان نظر فراوان است. شاهان و شاهزادگان سلسله صفوی برای هنر ...

خوشنویسی و تذهیب دو عنصر اصلی تشکیل‌دهندۀ کتاب‌آرایی و کتابت قرآن هستند. تذهیب‌های مختلف قرآنی که در طول تاریخ این هنر در ایران اجرا شده‌اند دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاص زیبایی‌شناسانه‌اند. این هنر همواره در طول تاریخ رو به رشد بوده و در هر دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای تذهیب‌هایش از ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده است، به‌طوری‌که زیباترین و ظریف‌ترین تذهیب‌های قرآنی مربوط به تذهیب‌...