الگوی رشد و توسعه کالبدی یا شکل شـهر به عنوان الگوی فضایی فـعالیت­های انسان تـعریف می­­شود، در حال حاضر الگوی توسعه شهرها به دو دسته گسترش افقی یا پراکنده (sprawl) و الگوی شهر فشرده (compact) تقسیم می­گردد. شواهد نشان می­دهد که در دهه­های اخیر شهرها به صورتی بی­برنامه رشد کرده و محدوده­های شهری به چندین برابر وسعت اولیه خود رسیده­اند. به همین خاطر برنامه­ریزان و سیاست­گذاران در سراسر جهان تلاش ...

 شهرهای بزرگ در نظام شهری کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند به طوری که اغلب این شهرها، مراکز استان بوده و به تبع شرایط ویژه خود، نسبت به سایر نقاط شهری رشد بیشتری داشته‌اند، چنین رشدی که اغلب بی‌برنامه و لجام گسیخته است هزینه‌های زیادی را برای شهرها تحمیل کرده و پایداری شهرها را تهدید می‌نماید. امروزه استفاده از روش‌های پیش‌بینی برای بررسی تحولات آینده کارایی ندارند در حالی که روش‌های آینده‌پژوه...

رشد و تغییر ساختار و توسعه پایدار شهری و بهره‌گیری از منابع طبیعی متکی بر شرایط محیطی، کارکردی، جغرافیایی و جمعیتی شهر و منطقه است. نظر به اهمیت منابع طبیعی و نقش آن‌ها در توسعه پایدار، استفاده درست و منطقی از این منابع از جهات گوناگونی ضروری است. مدیریت این منابع در رشد و توسعه شهرها به صورت توسعه عمودی شهرها در کشورهای توسعه یافته شکل گرفته است، اما در برخی مناطق ایران به ویژه منطقه سیستان با...

شبکه شهرها به عنوان اصلی‌ترین مکان استقرار جمعیت و مؤثرترین مکان در جابه‏جایی‌های جمعیت، از اهمیت زیادی در برنامه‏ریزی‏ها برخوردار است. پرسش اصلی این مقاله این است که اندازه بهینه جمعیت در شهرها کدام است وچگونه می‌توان تعادل جمعیتی را در یک محدوده جغرافیایی ایجاد کرد؟ نویسنده با پیش‌بینی جمعیت شهرهای منطقه آذربایجان تا افق 1400 و برنامه‏ریزی برای آن بر اساس مدل رتبه ـ اندازه تعدیلی...

    استفاده از تصاویر ماهواره­ای می­تواند ابزار بسیار مفیدی برای تشریح روابط متقابل بین محیط انسانی و محیط طبیعی برای کمک به تصمیم­گیری برنامه­ریزان در شرایط پیچیده باشد. فرآیند توسعه شهرها یکی از نیازهای اساسی در مدیریت و ارزیابی شهرها می­باشد. افزون بر میزان رشد شهرها، مطالعه میزان تغییرات و تخریب کاربری­ها در سال­های گذشته و پیش­بینی این تغییرات در سال­های آینده می­تواند در مدیریت و برنامه­ر...

گسترش سریع شهرها، اکثر کشورهای جهان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. به­طوری­که نه تنها سیاست­های شهرسازی بلکه مسایل اقتصادی- اجتماعی و زیست­محیطی بسیاری از مناطق شهری تحت تأثیر این پدیده قرار گرفته­اند. هر چند افزایش جمعیت علت اولیه­ی گسترش سریع شهرها محسوب می­شود، لیکن پراکندگی نامعقول آن اثرات نامطلوبی بر محیط طبیعی ­ وفرهنگی جوامع می­گذارد. تلاش­های زیادی برای برطرف ساختن اثرات منفی گست...

عدم تعادل و تمرکز شدید از جمله ویژگی های کشورهای جهان سوم است که این ویژگی معلول نتایج سیاستهای رشد قطبی به شمار می آید. جمعیت شهرها (اندازه شهرها)، به طور گسترده بین سکونتگاه های گوناگون با اندازه ها و الگوهای متفاوتی در مناطق مختلف توزیع شده اند. این الگوهای کاملا متفاوت، بیشتر روشنگر مناطقی است که رشد شهرها در آن به طور بی برنامه و با سیاست های نابرابر اتفاق می افتد. طی این روند معمولا بزرگت...

اصطلاح "توسعه پایدار" از اواسط دهه 1980 و به دنبال گزارش برانت لند در مجامع مختلف به عنوان رویکرد جدید توسعه مطرح شد و امروزه به عنوان مفهومی بسط یافته و نهادینه شده، به چارچوب کلی و جامعی برای تحلیل وضعیت سکونتگاهها تبدیل شده است. بررسی مطالعات مختلف نشان می دهد که این رویکرد از توانمندیهای زیادی در زمینه شناخت وضعیت و مسائل سکونتگاههای انسانی به طور اعم و سکونتگاههای شهری به طور اخص برخوردار ...

هدف این پژوهش تحلیل توان¬های تبینی نظریه دولت و شهرنشینی در ایران در چارچوب مفاهیم فضا و دولت است. روش پژوهش تحلیلی- نظری و داده¬های مورد استفاده نیز شامل پژوهش¬هایی هستند که در فاصله زمانی 1373-1393 در این زمینه نگارش شده است. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که نظریه دولت و شهرنشینی تمایل به پذیرش این پیش¬فرض دارد که سطوح مختلف فضایی به دلیل تسلط دولت، همگون هستند. این پیش¬فرض تحلیل شهرنشینی را در...

فضایل شهرها از جمله موضوعاتی است که خاستگاه بسیاری از روایات ساختگی است. در این نوشتار ما در پی آنیم که روایات فضایل شهر مقدس قم را ارزیابی سندی و متنی داشته باشیم. این روایات اولین بار از طریق حسن بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی (برادر میانی شیخ صدوق)، عابدی زاهد و عزلت نشین - که بهره ای از فقه نداشت - برای حسن بن محمد بن حسن سائب اشعری قمی نقل شد. بعد ها این روایات توسط مؤلفان جوامع حدیث...