یکی از مباحث مهم در تاریخ کلام و فلسفه در فرهنگ اسلامی و غرب این بوده که آیا عقل  قادر به پاسخگویی به تمام مسائل و معارف بشری است یا نه؟ ملاصدرا میراث دار حکمت مشاء و اشراق، و عرفان اسلامی، و بنیانگذار حکمت متعالیه عقل را سلاح قدرتمندی برای باز کردن گره های بسیاری از مجهولات معرفت بشری و الهی می داند. اما از محددیت آن نیز غافل نبوده است. هر چند بیشتر محققان بر این باورند که ملا صدرا عقل و ایما...

تولید گفتاری در زبان خارجی مستلزم فرایندهای شناختی- حرکتی و مبتنی بر اصول بسیار پیچیده ای است. رسالۀ حاضر سعی داشته به این سؤال اصلی پاسخ دهد که چگونه شناخت های زبان آموزان در زبان خارجی سازماندهی می شوند تا بتوانند به هنگام تولید گفتاری مورد استفاده قرار گیرند. هدف نهایی این تحقیق مشخص کردن محدوده های آسیب پذیر در تولید گفتاری زبان آموزان ایرانی در زبان فرانسه بوده است. اثر حاضر مشتمل بر پنج ف...

این مقاله به بررسی رساله ای مجهول المؤلّف به نام فی توضیح اشکال الأسطرلاب الکری می ­پردازد. مؤلف رساله به تصریح خود، سازنده اسطرلاب بوده و بنابراین، اسطرلاب کروی تشریح شده در متن این رساله احتمالا مبتنی بر نمونه ساخته شده او بوده که بنابراین احتمال، امکان مقایسه آن را با دو نمونه برجای مانده از اسطرلاب ­های کروی دوران اسلامی فراهم می آورد. با این مقایسه و نیز برخی شواهد، این فرضیّه مهمّ توسّط مؤلفا...

رساله های ریاضی که با عنوان «تحریر متوسطات» شناخته می شوند مجموعه ای از رساله های یونانی و عربی هستند که نصیرالدین طوسی آنها را تحریر کرده است. در این مقاله مؤلف به بررسی کار طوسی در این باره می پردازد و نشان می دهد که تحریرهای طوسی نه صرفاً کپی برداری از رسال? اصلی بلکه یک بازنویسی شامل افزوده هایی است. در اینجا برای نخستین بار متن رسال? تحریر تکسیر دایره طوسی تصحیح شده است. ترجم? عربی متن نیز ...

  آنچه فهم فلسفۀ ویتگنشتاین را دشوار می‏کند، ناسازگاری رویکردهای سلبی و ایجابی اوست. مراد از رویکرد سلبی، نگرش ضدفلسفی ویتگنشتاین است؛ اینکه فلسفه نباید با نظریه‏پردازی و استناد به آموزه‏های متافیزیکی به پالایش زبان بپردازد، هدف آن نباید جز روشن‌گری و توصیف محض باشد و سرانجامِ آن نیز نباید شماری از گزاره‏های فلسفی باشد. مراد از رویکرد ایجابیِ ویتگنشتاین دربارۀ فلسفه هر موضع فلسفیِ معناداری، ولو ح...

سرشت باز و چندصدایی شعر حافظ موجب شده است خوانندگان زیادی از دیرباز تا روزگار معاصر به قرائت شعر او بپردازند. قرائت عرفانی یکی از قرائت‎های مطرح و دامنه‏دار از شعر حافظ است که به ‏اقسام گوناگونی بخش‎پذیر است. از میان قرائت‎های عرفانی می‌توان به رساله‎ای از جلال‌الدین دوانی در قرن نهم اشاره کرد. او در رسالۀ خود، بیتی از حافظ را ‏بر مبنای ‏پارادایم وحدت وجود ‏قرائت کرده است. این مقاله می‌کوشد برا...

صدرالدین قونوی، از شارحان مشهور مکتب ابن‌عربی، بیشتر آثارش را به عربی نوشته است، ولی رسائلی هم به فارسی به وی منسوب است. مع ذلک، صحت انتساب آنها به قونوی نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد. با این حال، رسالۀ تبصرة المبتدی و تذکرة المنتهی که به طرح مسائل مهم عرفانی مانند ولایت، نبوت، ذات و صفات خداوند و امثال اینها پرداخته، از جمله آثار فارسی منسوب به اوست که تشکیک‌هایی در این خصوص میان برخی م...

این مقاله بر آن است تا با بررسی و بازکاوی رسالۀ کشف‌المحجوب اثر ابویعقوب سجستانی که یکی از مهم‌ترین آثار فارسی اسماعیلی به شمار می‌رود، به برخی از پرسشها و ابهامات دربارۀ آن پاسخ گوید. برای این منظور نگارنده پنج پرسش اصلی را مطرح کرده و با مروری بر پژوهشهای انجام گرفته ــ به‌ویژه جدیدترین تحقیقات پژوهندگان غربی ــ آنها را نقد و تحلیل کرده و کوشیده است تا با ارائۀ شواهد و دلایل کافی، به...

در روند اکتساب (acquisition) زبان مادری پیرامون بسیاری از زبانهای زنده دنیا تحقیقات وسیعی صورت گرفته است و در اغلب موارد نتایج بسیار مشابهی بدست آمده است که این امر به فرضیه جهانی بودن زبان (Language Universals) قوت بیشتری می بخشد. این تحقیقات در مورد زبانهای انگلیسی، فرانسه، روسی، آلمانی، استانبولی، ایتالیایی، عربی، چینی، ترکی، ژاپنی، عبری، لهستانی و برخی از زبانهای آفریقایی به صورت مکتوب و بس...

هرچند مرام تعلیمات اساسی متفکر معروف ایران و تاجیک و هند، میرسیدعلی همدانی، پشتیبان فلسفۀ تصوف است، اشعار فلسفی او در خود عناصر بسیار پرمضمون دیالکتیکی را نیز دربر گرفته است. عقاید دیالکتیکی میرسیدعلی در اثرهای «هفت وادی»، «ذخیره‌الملوک»، «حلّ مشکل»، «مرآه‌التائبین»، «رسالۀ درویشیه»، «اوراد فتحیه» و دیگر آثار او که تعداد آن‌ها تا نود جلد می‌رسد، بیان شده‌اند. در این مقاله نگارنده پس از بررسی عنا...