موفق عباسی یکی از فرزندان متعدد متوکل است که در سال 229 ه.ق در سامرا متولد شد. وی در جریان به خلافت رسیدن معتز در سال 252ه.ق و برکناری مستعین نقش اساسی برعهده داشت و از این زمان وارد عرصه تحولات سیاسی دربار خلافت شد. در دوران خلافت معتز به جرم همکاری با ترکان توطئه علیه معتز بهمراه برادر دیگرش موید بازداشت و بعد از مدتی به بصره تبعید و سرانجام به بغداد تحت نظر قرار گرفت. بعد از خلغ مغتز در سال ...

حکومت امویان که نمادی از عصبیت عربی بود، پس از هشتاد سال با انقلاب عباسیان فرو ریخت، عباسیان با شعار «الرضا من آل محمد» توانسته بود حمایت توده های ایرانی را که برخوردار از گرایشات علوی بودند، جلب نمایند. به مجرد پیروزی انقلاب عباسی، ایرانیان به چهرهسالوس و تزیر خلفای عباسی پی بردند، ایران به ویژه خراسان عرصه شورشها و نهضتها گردید. قیامهای علویان علاوه بر عراق و حجاز در خراسان نیز مورد استقبال...

همزمان با حاکمیت یکی از نوادگان سامان خداه با نام نصر بن احمد بن اسد و در حدود سال 260ه.ق حکومت سامانیان با فرستاده شدن منشور ماوراءالنهر از سوی خلیفه معتمد برای امیر نصر سامانی، رسمیت یافت. سامانیان از این زمان تا سال 389 ه.ق یعنی نزدیک به یک سده و نیم بر منطقه ماوراءالنهر و مناطق دیگری همچون خراسان، سیستان، طبرستان، و ...- که طی این مدت به قلمرو خود افزودند- حاکمیت داشتند. پایان نامه حاضر بر ...

حاکمان اسلامی بلافاصله پس از گستراندن مرزهای جغرافیایی،خود را در جوار دو تمدن بزرگ آن زمان یعنی ایران و بیزانس یافتند. طبیعی بود که رویارویی های ابتدایی به صورت منازعات نظامی ظاهر شوند ولیکن بعدها مسلمانان شروع به اخذ معارف و علوم از آنان نمودند. بدین ترتیب سیستم حکومتی ایرانیان به عنوان الگوی اداری مسلمانان و میراث یونانی بیزانس به عنوان مرجعی برای کاوش های فلسفی مورد استفاده قرار گرفتند. در م...

هجوم مغولان به سرزمین های اسلامی، نتایج سیاسی، اجتماعی، اقنصادی و فرهنگی گسترده ای در پی داشت. در نخستین مرحله ی هجوم که در سال 616 ه .ق. آغاز شد، در گستره ی فلات ایران، حکومت قدرتمند خوارزمشاهی در معرض تهدیدی اساسی قرار گرفت و در تداوم همین یورش ها، یکسره از میان رفت. دستگاه خلافت عباسی که گرفتار مجادله با خوارزمشاهیان بود از ظهور دشمن جدید و خطرناکی در مرز دولت خوارزمشاهی ناخرسند نبود. اسماعی...

چکیده این نوشتار با عنوان «رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه» در پاسخ به این سئوال که رویکرد به رخداد عاشورا در دوره آل بویه چه بوده است؟چرا؟این فرضیه رامطرح می کند که آل بویه در رویکرد به رخداد عاشورا نه به شیوه تاریخی که منتج به الگوگیری ازآن شود بلکه به شیوه کلامی به آن توجه نمودند که نگاه خاصی به مقولات فراتاریخی وغیرقابل الگوگیری داشت. برای اثبات این فرضیه ابتدا نگاهی به شرایط سیاسی...

شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی و ضعف قدرت مرکزی خلافت و در نتیجه واگرایی سیاسی جهان اسلام، زمینه ساز پیدایش و گسترش فرقه هایی با باورهای التقاطی در حوزه خلافت عباسی شد. باورهای برخی از این فرقه ها در تعارض آشکار با شریعت اسلام بود. فرقه شلمغانیه که برخی منابع آن را عزاقریه نامیده اند، نمونه ای از این فرقه هاست. این فرقه که محمد بن جعفر شلمغانی آن را در عصر غیبت صغری بنیان نهاد، معتقد به حلول و تنا...

تحولات سیاسی،مذهبی دوره سلطه سلاجقه بر دستگاه خلافت در بغداد و نوع تعامل آنها با خلفاء عباسی و پیوند خلافت و سلطنت،شرایط حساس و ویژه ای را برای شیعیان اثناعشری بغداد در عرصه سیاسی و اجتماعی رقم زد. در این پایان نامه با هدف تبیین شرایط و وضعیت سیاسی،اجتماعی شیعیان اثناعشری بغداد و نقش بازیگران و عوامل مطرح آن در دوره حاکمیت سلاجقه تا سقوط بغداد ،تلاش شده است با استفاده از روش تحلیلی ، توصیفی ب...

نهضت عقلانی معتزله در دوران خلافت عباسی و همزمان با نهضت عظیم ترجمه به تعامل عقلانی با فلسفه یونان پرداخت و با استفاده و مدد از این فلسفه عقلا نی در صدد بود دین را در تحت استدلال عقلا نی قرار دهد و هر آنچه به نام دین وارد حوزه ی دین شده بود اما از پشتوانه عقلا نی و منطق بر خوردار نبود به دور اندازد و سره را از ناسره تشخیص دهد. این جنبش عظیم فکری و فرهنگی اثرات مثبتی در روند پالایش فکری جامعه اس...

در قرن هفتم، تشیع امامی تحت تأثیر عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی همچون فعالیّت­های علمای شیعی، تصوف و جنبش اجتماعی فتوّت، آشفتگی‌های سیاسی و تسامح مذهبی مغولان، گسترش یافت. در میان عوامل گوناگون، نقش وزیران شیعی­مذهب دربار خلافت عباسی نیز در خور توجه است. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، پس از مروری گذرا بر احوال وزرای شیعی در سده هفتم هجری، نقش ایشان در این زمینه بررسی می‌شود. بنابر یاف...