جایگاه زنان در دوره‏های تاریخی و مشارکت آنان در امور سیاسی و اداری حکومت‏ها به‏منزلة یکی از شاخصه‏های عمدة توسعة جوامع تلقی می‏شود. مشارکت زنان در جوامع معیار مناسبی برای سنجش میزان رشد فکری مردم آن جامعه به شمار می‏آید و به نوعی بیانگر برابری و تساوی حقوق زن و مرد و یکی از شاخصه‏های پیشرفت و توسعة جوامع متمدن در اعصار گذشته و امروزی محسوب می‏شود. این نوشتار به بررسی جایگاه زنان در تمدن ایرانی ...

تاریخ شاهان محلی فارس در زمان سلوکی و اشکانی بیشتر از طبقه‌بندی و مطالعه سکه‌هایی که از آنان بجای مانده بازسازی شده است، با سقوط امپراتوری هخامنشی و روی‌کار آمدن سلوکی‌ها و اشکانیان، ایالت فارس برای مدتی از استقلال داخلی برخوردار شد، والیان این ایالت از حکام محلی منطقه بودند. سکه‌های ماقبل ساسانی مهم‌ترین اسناد این دوران هستند که می‌توانند شناخت بهتری از این منطقه به ما ارائه کنند. در طبقه‌بندی...

سرزمین هیرکانی در گوشه‌ی جنوب‌شرقی دریای کاسپین، ازجمله ایالت‌های مهم در دوران باستان بوده است که از همان ابتدا دستیابی به آن برای قدرت‌های بزرگ ایرانی حیاتی بود و برای تثبیت قدرت و حفظ قلمرو از تهاجمات بیگانه ضروری قلمداد می‌شد. اهمیت استراتژیک ورکانا (هیرکانیا) و به‌ویژه استقلال نظامی و اهمیت سازمان ارتش این سرزمین برای هخامنشیان به‌گونه‌ای بود که آن را می‌توانیم دروازه‌ی دفاعی مقابل یورش اقو...

دولت مفهومی جدال برانگیز، دالی واحد با مدلول‌های متنوع و متکثر، و نیز پدیده‌ای مناقشه برانگیز با مشکلات بیشمار در معنا، مفهوم و کاربرد است. درحالیکه، برخی دولت را پدیده‌ای متأخر می‌دانند که پیشینه آن به قرن شانزدهم میلادی بازمی‌گردد، برخی دیگر دولت را گونهای ویژه از حکومت میدانند که هر نظم اجتماعی نیازمند آن است. در ایران باستان، مفهوم دولت و حکمرانی تنها با مفهوم نهاد شهریاری معنا و مفهوم می‌ی...

شیز و آتشکده آن چنان نقش و جایگاهی در تاریخ دیانت زردشتی دارد که بنابر شواهد باستانشناختی از روزگار هخامنشی به این سو، به ویژه به روزگار ساسانیان و حتی سده چهارم هجری یکی از کانون‌های عبادی و فکری آن دین به شمار می آمده است. علی رغم این، چه به روزگار ساسانی و چه پس از آن، نه در متون دینی درون جامعه زردشتی و نه در منابع پدیدآمده در بیرون آن، اطلاعات روشنی در باره حیات فکری و هیربدستانی آذرگشسب د...

مطالعه دربارۀ تاریخ شاهنشاهی هخامنشی پس از مرگ بنیان‌گذار آن طیّ دو قرن، حاکی از آن است که آنها پس از هرسال ناآرامی خشونت‌آمیز تنها به‌طور متوسط چند سالِ مسالمت‌آمیز را پشت سر گذاشته‌اند که نیازمند آسیب‌شناسی دقیق‌تر از زوایای متفاوتی است. هنگامی‌ که مصریان از مرگ خشایارشا و از کشمکشی که بر سر جانشینی او درگرفته بود، آگاهی یافتند؛ تصمیم گرفتند تا برای استقلال خویش بجنگند. از مطالعۀ منابع باستانی ...

جای خالی پژوهش در باب تأثیر شاهنشاهی هخامنشی بر ایالات شرقی از یک سو ناشی از سکوت نویسندگان کلاسیک در پرداختن به این سرزمین‌هاست و از سوی دیگر به کمبود آثار باستان‌شناختی مربوط به هخامنشیان در منطقة مزبور بازمی‌گردد. در مقالة حاضر، به یاری آثار یادمانی و مدارک اقتصادی و اداری به دست آمده از مراکز شاهنشاهی، نظیر کتیبه‌های سلطنتی، نقوش برجستة یادمانی و اسناد اداری و نیز آثار باستان‌شناختی سعی شده...

طبق گزارش برخی مورخان و نویسندگان یونانی و رومی، میانه‌روی در مصرف خوراک‌ها و رعایت اعتدال مزاج، دو اصل مهم در فرهنگ غذایی پارسیان در عهد هخامنشی بوده‌ است؛ اما تاکنون در پژوهش‌های مختلف مربوط به تاریخ هخامنشیان، این موضوع به‌ دقت مورد بررسی قرار نگرفته است. با توجه به این که تنها در منابع کلاسیک تاریخ هخامنشی، به این دو نکته غذایی اشاره شده، در این پژوهش برآنیم تا با بررسی دقیق منابع مذکور، و ...

ارتباط زمینی میان ایران و مصر مدت­ها پیش از دورۀ هخامنشی برقرار بود. در زمینۀ برقراری ارتباط دریایی نیز پیش از دورۀ هخامنشی تلاش­هایی توسط فراعنۀ مصر صورت گرفته، ولی به دلایل مختلفی این تلاش­ها ناکام مانده بود. با فتح مصر توسط کمبوجیه (529-522 ق.م)، در سال 525 ق.م این کشور تحت تابعیت شاهنشاهی هخامنشی درآمد. پس از مرگ کمبوجیه، داریوش اول (522-486 ق.م) با شکست­دادن گومات مغ به پادشاهی رسید. داریو...

این مقاله با رویکرد مطالعه تاریخی ـ توصیفی، به مطالعۀ نوع پوشش زنان ایران در دورۀ هخامنشیان می‌پردازد. در این پژوهش کوشش شده با نگاهی تحلیلی به همۀ منابعی که آگاهی‌هایی را دربارۀ پوشش و نوع جامۀ زنان هخامنشی به دست می‌دهند، پس از طرح پیش‌زمینۀ تاریخی قدرت‌گرفتن هخامنشیان و پرداختن به تضاد دیدگاه یونانیان و ایرانیان دربارۀ زندگی زنان هخامنشی، همۀ بازنمایی‌های زنان در داده‌های باستان‌شناختی هخامن...