چیستی مفهوم حیات، از دیرباز، توجه فیلسوفان و دانش‌مندان را به خود جلب کرده است. زیست‌شناسی یکی از علومی است که با مفهوم حیات ارتباط نزدیکی دارد. زیست‌شناسی، برای دست‌یابی به مفهوم حیات، از دو رویکرد فهرست‌محور و دانش‌‌محور بهره می‌برد. در رویکرد فهرست‌محور ـ با پذیرش تمایز قاطع بین موجود زنده از غیرزنده ـ فهرست‌های متفاوتی از ویژگی‌های موجودات زنده عرضه می‌گردد. در رویکرد دانش‌محور که روش مناسب...

صدرالمتألهین شیرازی (979- 1045 ق) مؤسس حکمت متعالیه، برجسته ترین فیلسوف دورة اخیر تاریخ فلسفة اسلامی است. فلسفة اسلامی، با ظهور صدرا به رنگی تازه و عرصه ای جدید درآمد. از این پس، در هم آمیزی فلسفة یونانی، اشراقی، عرفان و نیز مهم تر از همه متون وحیانی، بنیاد رفیع فلسفه ای را بنا نهاد که مدار همة مباحث فلسفی ایرانی و کانون شرح و تفسیر فیلسوفانة همة اندیشوران قرار گرفت. فلسفة صدرایی چیزی بسی بیشت...

متأسفانه، به هنگام انتشار این شماره از نشریه از مرگ استاد بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر محمود عبادیان (1307- 1392 ش) اطلاع یافتیم. دکتر عبادیان در طول حیات خود به مباحث فلسفه هنر عنایت ویژه ای داشتند و در کارنامه پژوهشی ایشان می توان ترجمه مقدمه زیبایی شناسی هگل و نامه هایی در باب تربیت زیبایی شناختی اثر شیلر را ملاحظه کرد. هم چنین ایشان به نگارش دو کتاب مختصر در باب فلسفه هنر پرداخت...

چکیده :این مقاله در صدد است تا به این پرسش اصلی پاسخ دهد که چه شرایطی در دوره صفویه موجب گسترش فلسفه و عطف توجه به مواد درسی مانند منطق و فلسفه در مدارس و نیز نگارش رساله های مهم فلسفی در این دوره شده است؟ عصر صفوی از دورانهای مهم تاریخ ایران است که مذهب تشیّع دوازده امامی به عنوان مذهب رسمی در کشور استقرار یافت. حکمت و فلسفه اسلامی نیز یکی از شکوفاترین دوره های خود را در ایران اسلامی و بخصوص در...

علم کلام به عنوان یکی از علوم اسلامی، بازتاب گسترده­ای در میان صوفیه و آثار صوفیه داشته است. صوفیه به منظور حفظ جایگاه خویش در میان دیگر فرق اسلامی، اثبات موضوع علم خویش، بیان فلسفه احکام و پاسخ گویی به شبهات مخالفان نیازمند علم کلام اند؛ زیرا پاسخ گویی به شبهات مخالفان و پرسش­های مربوط به فلسفه و حکمت احکام از وظایف کلام اسلامی و متکلمان است. هجویری در اثر خویش کشف المحجوب از مناظرات و مجادلات...

قصیده عینیّه، منظومه علمی سرشار از عناصر شعری و ظرایف ذوقی در بیان احوال نفس است که نمودی برجسته از فلسفه باطنی ابن‏سینا به شمار می‏رود. وی با دستمایه‏ای از معرفت شهودی و اشراقی و حکمت ذوقی، به آفرینش این چکامۀ شگرف همّت گمارد تا مگر نفس را پس از هبوط، از وضع رقّت‏بار زمینی رهایی بخشد و به جایگاه بلند آسمانی‏اش بازگرداند، مشروط بر اینکه به زیور علم و عمل آراسته شده باشد. نویسنده در این مقاله می‏کو...

قصیده عینیّه، منظومه علمی سرشار از عناصر شعری و ظرایف ذوقی در بیان احوال نفس است که نمودی برجسته از فلسفه باطنی ابن‏سینا به شمار می‏رود. وی با دستمایه‏ای از معرفت شهودی و اشراقی و حکمت ذوقی، به آفرینش این چکامۀ شگرف همّت گمارد تا مگر نفس را پس از هبوط، از وضع رقّت‏بار زمینی رهایی بخشد و به جایگاه بلند آسمانی‏اش بازگرداند، مشروط بر اینکه به زیور علم و عمل آراسته شده باشد. نویسنده در این مقاله می‏کو...

چکیده در توجیه کیفر، گاهی سخن از اهداف و فلسفه کیفر به میان می‌آید. در مکاتب کیفری این موضوع مورد بحث قرار می‌گیرد که اهداف و فلسفه کیفرهای وضع‌شده کدام‌اند؟ ولی وقتی سخن از اهداف کیفر از نگاه اسلام به میان می‌آید، اموری مد نظر است که کیفر برای دستیابی به آنها پیش‌بینی و اجرا می‌شود و بهتر است این مباحث را با عنوان حکمت‌های کیفر بررسی کنیم. مقصود از حکمت‌های مجازات، مصالحی‌اند که مبیّنان شریعت ...

پی‌‌یر آدو (1922-2010م) فیلسوفِ فرانسوی معاصر‌‌، با ارائه مدلِ فلسفه به مثابه روشِ زندگی که حاصل سال‌ها پژوهش او در زمینۀ فلسفۀ باستان است‌‌، پویایی و حیاتِ حقیقی فلسفه را در زندگیِ روزمرۀ فیلسوف نشان می‌دهد. در این مقاله با استفاده از این مدلِ فلسفی(فلسفه به مثابه روشِ زندگی) به بررسی رابطۀ علم (نظر) و عمل در حکمتِ اشراق خواهیم پرداخت. یکی از عناصر مهم در این مدلِ، گفتارِ فلسفی است. ارزشِ گفتار (فلسفۀ نظ...

پیش فرض های حاضر که جستار حاضر بر آن استوار است، این است که چون هیچ آموزه ای در سنت و تفکر اسلامی بدون مشروعیت بخشی " نص" {قرآن} امکان تدوین نمی یافت، از همین حیث " فلسفه" نیز به رغم انتقال آن از یونان باستان، نه تنها بر مدار مشروعیت " نص" رشد و نمو یافت، بلکه " فلسفه" پس از انتقال در عالم اسلامی، ماهیت و ساختاری متناسب با ساختار " نص" و نهایتا " تئولوژیک" پیدا کرد.    نخستین گام در تثبیت فلسف...