مقالة پیش رو، حاوی نکاتی پیرامون فریدون بن احمد اسفهسالار (سپه‌سالار) و رسالة مشهور او پیرامون زندگی و شرح احوال مولانا جلال‌الدین محمد بلخی است. سپه‌سالار تنها شرح حال نویسی است که به گفتة خود چهل سال سر بر آستان مولانا داشته است و از میان معاصران تنها او به شرح و تقریر روی‌دادهای زندگی مولانا اقدام کرده است. این مقاله ضمن معرفی صاحب رساله و ریشه‌یابی در وجوه تسمیه لقب «سپه‌سالار» و نیز لقب د...

زمان ولادت مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، چنان‌که در رسالة فریدون بن احمد سپه‌سالار یعنی قدیم‌ترین و موثق‌ترین زندگی نامة او آمده است، در سال 604 هـ.ق. است، شادروان عبدالباقی گلپینارلی، استاد دانش‌گاه استانبول و مولوی‌شناس برجستة روزگار ما، برپایة مطلبی از کتاب فیه مافیه و بیتی از دیوان شمس، در این باره شک کرده و تولد مولانا را 24 سال قبل از تاریخ فوق دانسته است. بعضی محققان دیگر نیز نظر او را پذ...

ولدنامه اثری است در قالب مثنوی که در بحر خفیف سروده شده است. این کتاب در تفسیر دقایق و معانی عرفانی و اخلاقی و شرح اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیّنات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام احوال مولانا جلال الدین، برهان الدین محقق، شمس تبریزی، صلاح الدین زرکوب و دیگران است که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس ...

مولانا از جمله عارفان و اندیشمندان بزرگ ایران است که توانست جوهر و عصاره عالی ترین افکار، اندیشه ها و جریانهای فکری عصر خود را در قالب شعر به زبانی تمثیلی و ساده چنان به شیوایی بیان کند که در این اقیانوس وسیع و عمیق معرفت هر کسی را به قدر فهم بهره ای باشد. ارزش آموزه ها و اندیشه های مولانا در این است که آثار این عارف بزرگ همچون منبع اصلی آنها، قرآن کریم، مملو از داستانها و نکات نغز و شیرین برا...

چکیده فرمانروائی خوارزمشاهیان که فرزندان انوشتگین غرچه بودند در مقایسه با سایر دولتهای ترک حائز اهمیت خاصی است . وجه مشخصه آن مرزی بودن این حکومت است . سلسله خوارزمشاهی در مراحل تکوین خود تغییرات زیادی داشته و طرز تشکیل و تشکّل سپاه آن نیز حائز موقعیتی ممتاز است . انوشتگین غلامی بود که در تابعیت خاندان سلجوقی به سر می برد و پسر وی قطب الدین محمد به خوبی توانست مقام و موقعیت خود را به عنوان خوا...

این رساله نگاهی مبسوط و فراگیر به موضوع عقل و عشق در مثنوی معنوی مولوی است. مثنوی مولوی گنجینه ای انباشته از مرواریدهای گرانبهای ادب فارسی و عرفان اسلامی و گوهرهای نایاب از حکمت و فلسفه است. به طوریکه موضوعات و مفاهیم عالی ادب، فرهنگ، اندیشه و عرفان به طرزی بدیع ، زیبا و در عین حال ساده، آمیخته با حکایات و تمثیلات ظریف بیان گردیده است . موضوع عقل و عشق از موضوعات بسیار مهم انسانی ، هم در بعد نظ...

تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

کنایه از رایج ترین ابزارهای بلاغی است که در متون ادبی و هنری به خصوص در آثاری که دارای سبک تعلیمی هستند کاربرد فراوان دارد. در مقاله حاضر نگارنده کوشیده است که قلمرو و جایگاه کنایه را در مثنوی مولانا جلال الدین رومی مورد مطالعه قرار داده و نکات در خور توجه در این زمینه را بیان نماید. این مقاله صورت اجمالی از یک طرح پژوهشی است، که شامل تمام کنایات دو دفتر مثنوی همراه با توضیح آنهاست.

سیمرغ، پرنده اساطیری، از دیر باز حضوری پر رنگ در فرهنگ ایرانی داشته است؛ پیش از اسلام در اوستا و آثار پهلوی و بعد از اسلام ابتدا در حماسه های پهلوانی، سپس در حماسه های عرفانی. این عنصر قابل توجه، نظر بسیاری از عرفای صاحب ذوق را به خود جلب کرده و در ادب عرفانی شخصیّتی والا و ارجمند یافته است. در این میان ذهن تیزبین عارف ترین شاعران ایران، مولانا جلال الدین، از سیمرغ برداشت های عرفانی بسیار نموده ...