جهان اسلام در دو قرن اخیر در کنار عوامل تاریخی و فکری که بر فرآیند عمومی تمدن اسلامی و رکود آن اثر گذشته، با چالش جدی تر رشد و گسترش تمدن غربی روبرو بوده است. در قبال چنین چالشی، متفکران مسلمان کوشش های گسترده انجام دادند تا ضمن بازسازی فکر دینی، پاسخی درون دینی برای رهایی جهان اسلام از سلطه تمدن و فرهنگ غرب ارائه کنند. بدون تردید این بازسازی راه را برای گشایش مرزهای تجدید حیات تمدن اسلامی باز ...

تمدن اسلامی یکی از دوره‌های ممتاز در تاریخ تمدن بشری است. لازمه تحقیق در این تمدن همچون هر تمدن دیگری دوره‌بندی آن است، زیرا دوره‌بندی تاریخی اساساً ناظر بر تحولاتی است که در اصل و متن حیات اجتماع بشری رخ می‌دهد و دیگر اینکه این امر سبب نظام‌بخشی ذهن مورخان در تنظیم اطلاعات تاریخی شده، امکان بررسی و شناخت فرایند و روند تحولات رویدادهای تاریخی در دوره‌های مختلف را فراهم می‌سازد. این تحقیق به روش ...

این نوشته بر ربط میان تصوف و تمدن در تفکر و تجربۀ عرفانی معطوف خواهد بود، تا نخست در نگاه نظری کارکردهای تمدنیِ آموزه‌های عرفانی و امکان نگرش تمدنی بهایده‌های صوفیانه روشن شود و آن‌گاه نسبت میان تصوف و تمدن به لحاظ عینی و تاریخی نیز روشن گردد که چنین آموزه‌های عرفانی ـ تمدنی نه تنها در کتاب‌ها و نوشته‌های اهل معرفت، بلکه در عرصۀ عینیت تاریخی نیز تحقق یافته و در صورت‌بندی جامعه، فرهنگ و تمدن اسلا...

مسئله علم دینی در دهه‌های اخیر در میان محققان و پژوهشگران داخلی موافقان و مخالفانی داشته است. در میان موافقان نیز نظر یکسانی وجود ندارد. در این بین می‌توان به دو رهیافت علم دینی در متن فرهنگ، سنت و تمدن اسلامی و علم دینی شمول‌گرای عقل و نقل‌محور اشاره کرد. اگرچه بین این دو دیدگاه اشتراکاتی وجود دارد؛ اما مبانی و مؤلفه‌ها و نتایج هریک متفاوت از دیگری است. دیدگاه اول علم دینی را بازگشت به سنت و ت...

چکیده ندارد.

واژه ی هویت در دنیای امروز ذاتاً در بحران است. از یک طرف به لحاظ گسترش ارتباطات، فراوانی ایده ها و از سوی دیگر به لحاظ جابجایی های جمعیتی، التقاط فرهنگها و تمدن ها. عصر جدید را عصر انقلاب در ارتباطات نامیده اند و روشن ترین نشانه این قرن، انفجار اطلاعات است. اما آیا این انفجار، لزوماً دربردارنده ی انرژی مثبت و بالنده برای رشد و تعالی انسان است و یا حاوی سموم خطرناک و تخریب گر؟ اکثر استفاده کنندگان...

تداوم موفقیت آمیز توسعه پایدار اقتصاد ایران، ایجاب می کند تا در تدوین برنامه های عملیاتی، بویژه در طرح نوین صادراتی کشور که با هدف ایجاد شالوده های استوار جهت اقتصاد بدون نفت مورد پیگیری قرار می گیرد، زمینه سیاست گذاریهای مناسب فراهم گردد. در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی کشور نیز گرچه سیاست توسعه متکی بر تکمیل صنایع جایگزین واردات است ، ولی آنچه که به عنوان درآمدهای صادراتی، به خصو...

پایداری و ایمنی سکونتگاهها در مقابل خطرات طبیعی همیشه فکر ما را به خود مشغول کرده است. زلزله یکی از این خطرات طبیعی است که همواره سکونتگاههای بشر و جان انسان ها را تهدید می کند و در مدت کوتاهی می تواند خسارات و تلفات بسیار گسترده ای را بر جای بگذارد. در واقع زلزله به عنوان یک پدیده طبیعی به خودی خود نتایج نامطلوبی در پی ندارد. آنچه از این پدیده، یک فاجعه می سازد، عدم پیشگیری از تاثیر آن و عدم آ...

ایران‌شهر، نام عام سرزمین‌های ایران‌زمین است که در اساطیر ایرانی و متون پهلوی، به سرزمین روشنایی و قلمرو اهوره‌مزدا شناخته شده است؛ همین نگرش در کتاب‌های جغرافیایی دورۀ اسلامی و متون ادب فارسی تکرار شده که نتیجۀ چنین نگرشی، ایران‌شهر را هم‌چون یک مرکز برای جهان کهن می‌انگارد که تقدّس دارد و باید از دست‌‎اندازی اهریمنان مصون ماند. از سویی دیگر، بابل تمدّنی بزرگ و اثرگذار در بین‌النّهرین بود که پس ا...

ویژگی میان‌رشته‌ای بودن مطالعات «تمدن پژوهی»، دایرة نگاه به مسائل این حوزه را از حصر در یک یا چند دستة تخصصی خاص بیرون کرده و در گسترة وسیع‌تری قرار می‌دهد. این چالش به‌ویژه در تحلیل اصل مفهوم تمدن بیش از هر جای دیگر خود را نمایان می‌سازد، چراکه ما با واژه‌ای چندوجهی روبه‌رو هستیم که مفاهیم هم‌عرض دیگری را نیز در جنب خود قرار می‌دهد؛ مقوله‌های انسان، فرهنگ، جامعه، تاریخ، و دین، واژگان هم‌خانواد...